Page 20 - วิถีไทย
P. 20
2-10 วถิ ไี ทย
การด�ำรงชีวิตของผู้คนในสังคมหนึ่งๆ ซ่ึงผู้คนในสังคมนั้นได้สร้างสรรค์และสะสมมา แสดงออกถึงจิต
วิญญาณความเป็นมนุษย์ และความพยายามปรบั ตัวเข้ากับความสมั พันธท์ างสงั คมและธรรมชาติ ภายใต้
เงื่อนไขและบริบทท่ีแตกต่างกัน ตามนัยน้ีวัฒนธรรมจึงเปรียบเหมือนพลังท่ีรองรับศิลปะและวิถีชีวิตของ
สังคมมนุษย์ ซึ่งมีความหลากหลายและซับซ้อน แตกต่างกันไปในแต่ละท้องถิ่น ขณะเดียวกันก็มีพลัง
เคล่ือนไหวเปล่ียนแปลงได้ โดยการผลิตใหม่ของชุมชนผู้เป็นเจ้าของวัฒนธรรม เพื่อปรับตัวเข้ากับการ
เปลย่ี นแปลงของเง่ือนไขและบริบทของสิ่งแวดล้อม8
4. แนวคิดนิเวศประวัติศาสตร์ (Ecohistory)
นิเวศประวัติศาสตร์ (Ecohistory) เป็นแนวคิดใหม่ในการศึกษาประวัติศาสตร์ที่มุ่งเน้นประเด็น
เรื่องความสมั พนั ธ์ระหว่างมนษุ ย์กับธรรมชาติ อรรถจกั ร์ สตั ยานรุ กั ษ9์ นักวิชาการทางด้านประวัตศิ าสตร์
ทที่ ำ� วจิ ยั ในหวั ขอ้ แนวคดิ นใี้ นประเทศไทย มองวา่ การศกึ ษาประวตั ศิ าสตรค์ อื การศกึ ษาความเปลยี่ นแปลง
ของสงั คมมนษุ ย์ หวั ใจหลกั ของการอธบิ ายความเปลย่ี นแปลงของสงั คมมนษุ ยก์ ค็ อื ความพยายามทำ� ความ
เข้าใจว่าในช่วงเวลาท่ีศึกษาอยู่น้ัน มีพลังหรือปัจจัยอะไรบ้างที่มีผลท�ำให้เกิดความเปล่ียนแปลงนั้นๆ
ข้ึนมา ภายใต้หลักการน้ีประวัติศาสตร์นิเวศวิทยาและส่ิงแวดล้อม ก็คือการศึกษาประวัติศาสตร์ท่ีอธิบาย
ความเปลี่ยนแปลงของสงั คมดว้ ยพลังหรอื ปจั จัยทางดา้ นนิเวศวิทยาและสงิ่ แวดล้อม
นิเวศประวัติศาสตร์หรือประวัติศาสตร์นิเวศวิทยาและส่ิงแวดล้อมเสนอภาพรวมของการ
เปลี่ยนแปลงสังคมมนุษย์บนล�ำดับเวลาท่ียาวนานมากขึ้น แต่ประเด็นศึกษามีความเฉพาะเจาะจง มุ่งที่
ความเปล่ยี นแปลงในระบบนิเวศและสิ่งแวดล้อม วา่ มผี ลกระทบตอ่ ประวัตศิ าสตร์ของสงั คมมนุษยอ์ ย่างไร
นอกจากนี้ “นิเวศประวัติศาสตร์” ยังให้ความส�ำคัญกับการเปลี่ยนแปลงการให้ความหมายของมนุษย์ต่อ
“ธรรมชาต”ิ ในแตล่ ะยุคสมัย เพราะส่ิงนี้จะมผี ลต่อไปว่ามนุษย์ในยุคนั้นๆ ที่กำ� ลังเผชญิ กบั ปญั หาสภาพ
แวดลอ้ มทางธรรมชาติ จะมีวิธีรับมือหรอื แกไ้ ขปัญหาที่เกดิ ขึน้ นนั้ อยา่ งไร
เช่นในอดีตท่ีมีความเช่ือเร่ืองสิ่งล้ีลับเหนือธรรมชาติ มนุษย์ก็เน้นการแสดงความอ่อนน้อมต่อ
ธรรมชาติเพ่ือความอยู่รอด ในขณะท่ียุคหลังการเข้ามาของแนวคิดวิทยาศาสตร์สมัยใหม่และวัฒนธรรม
แบบตะวันตก จะอธบิ ายธรรมชาตวิ า่ เปน็ ระบบกลไกเฉพาะทม่ี นุษยส์ ามารถเขา้ ถึงหรอื เรยี นรู้และสามารถ
เอาชนะได้ มนุษย์ในยคุ หลงั มานีจ้ งึ ประสบปัญหาการอยู่ร่วมกับธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดล้อม และธรรมชาติก็
ถูกท�ำลายไปเป็นอันมาก จากการพัฒนาที่ไม่รักษาสมดุลระหว่างมนุษย์กับธรรมชาติ และระหว่างมนุษย์
กบั มนษุ ยด์ ว้ ยกนั รวมถงึ ปญั หาการใชท้ รพั ยากรธรรมชาตมิ ากเกนิ ไป เมอ่ื เทยี บกบั ระยะเวลายาวนานของ
การก่อเกิดแหล่งทรัพยากรเหลา่ นั้น
5. แนวคิดรัฐเมืองท่านานาชาติ (International port polity)
แนวคดิ นแี้ พรห่ ลายในงานศกึ ษาทางประวตั ศิ าสตรแ์ ละสงั คมวฒั นธรรมของเอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต้
ให้ความส�ำคัญกับความหลากหลายทางวัฒนธรรม และยังอธิบายสาเหตุท่ีมาของความหลากหลายทาง
8 เรอื่ งเดียวกัน. น. 102-104.
9 อรรถจักร์ สตั ยานุรักษ์. (2545). นิเวศประวตั ิศาสตร์: พรมแดนความรู.้ กรงุ เทพฯ: สำ� นักพิมพค์ บไฟ. น. 129-197.
