Page 39 - ทฤษฎีและการวิจารณ์ภาพยนตร์
P. 39
ทฤษฎภี าพยนตร์แนวรูปแบบนยิ ม 1 3-29
3. The Factory Stands Idle
4. The Strike is Protracted
5. Engineering a Massacre
6. Slaughter
ไอเซนสไตนใ์ ชภ้ าพมองทาจตงั้ แตเ่ รมิ่ เรอ่ื ง นบั แตภ่ าพของการหมนุ ของเครอื่ งจกั ร ภาพของหวดู
โรงงาน ภาพถา่ ยบรเิ วณรอบโรงงานและภาพการทำ� งานอนั วนุ่ วาย ภาพของกลมุ่ คนงานทเี่ ปน็ มวลชนและ
เปน็ พระเอกของเรอื่ งจะขดั แยง้ กบั ภาพของตวั ละครเดยี่ วทก่ี ดขเ่ี หน็ แกต่ วั ดงั เชน่ เจา้ ของโรงงาน ซงึ่ บางครง้ั
จะเป็นภาพเจ้าของโรงงานผู้ร่�ำรวย จิบเหล้า ขณะท่ีคนงานหิวโหยอดอยาก เจ้าของโรงงานนั่งอยู่อย่าง
โดดเดย่ี วในหอ้ งทำ� งานกวา้ งใหญ่ แตพ่ วกคนงานกลบั อยรู่ วมกนั เปน็ กลมุ่ กอ้ น ภาพของเจา้ ของโรงงานตดั
สลบั กับภาพของผู้ประท้วงก�ำลงั ถกู จ่โู จมจากตำ� รวจม้า เทา่ กบั ปัจเจกชนของระบบทุนนิยมขัดแยง้ กบั การ
รวมตวั ของมวลชน ผลของการมองทาจนย้ี อ่ มเหน็ ไดถ้ งึ ความไมซ่ อ่ื สตั ยค์ ดโกงละโมบโลภมากของผบู้ รหิ าร
โรงงานกบั ความยากจนและสตั ยซ์ อ่ื ของคนงาน และยงั โยงไปถงึ เรอื่ งการเมอื ง นบั วา่ ไอเซนสไตนไ์ ดแ้ สวงหา
วิธีโน้มน้าวให้คนดูเกิดทัศนะบางอย่างจากมองทาจน้ี ท้ังยังเน้นให้เห็นอุดมการณ์ทางการเมืองที่เชิดชู
ความคดิ เหน็ ของพลงั มหาชน
ไอเซนสไตนน์ ำ� หลกั การของ montage of attraction มาใชใ้ นการตดั ตอ่ เขาเชอ่ื วา่ การทำ� ใหภ้ าพ
กระแทกกันระหว่างแต่ละคัท (cut) จะท�ำให้ผู้ชมช็อก (shock) และตื่นตัว ดังน้ันในส่วนต่างๆ ของ
ภาพยนตรจ์ งึ มที ง้ั การจดั เรยี งชอ็ ตทแ่ี ตกตา่ งกนั ไวด้ ว้ ยกนั และการแยกการกระทำ� หรอื เหตกุ ารณอ์ อกเปน็
ช็อตย่อยในแง่มุมต่างๆ เพื่อเน้นความส�ำคัญ ไอเซนสไตน์จัดวางช็อตหลากหลายกันเช่นน้ีก็เพื่อประสงค์
ใหเ้ กดิ การตคี วามจากคนดู ตวั อยา่ งทด่ี ที ส่ี ดุ เปน็ Intellectual Montage ในตอนทา้ ยของภาพยนตรท์ เ่ี ขา
นำ� ภาพของววั ทก่ี ำ� ลงั ถกู ฆา่ ตอ่ กบั ภาพของคนงานกำ� ลงั ถกู เจา้ หนา้ ทรี่ ฐั เขน่ ฆา่ ซงึ่ เมอื่ นำ� มาเทยี บกบั สมการ
ทไ่ี ด้อธิบายมากอ่ นหน้านกี้ ็จะเปรียบไดด้ งั น้ี
ชอ็ ต A (คนงานถูกฆา่ + ช็อต B (ววั ถกู ฆา่ ) = C (ความหมายใหม่ - หมายถึงคนงานกำ� ลัง
ถูกฆ่าอย่างเลือดเย็นคล้ายสัตว์ถูกฆ่าในโรงฆ่าสัตว์) โดยผู้ชมจะสร้างความหมายข้ึนจากการเห็นภาพท้ัง
สองน้แี ละกลายเป็นนกั ตคี วามการเมอื งผูก้ ระตอื รือรน้ (Nelmes, 1996, pp. 341-343)
Strike แสดงให้เห็นถึงทัศนะของไอเซนสไตน์เกี่ยวกับระบบทุนนิยมและระบบพระเจ้าซาร์ส ที่
ทารุณโหดร้ายไร้ความปรานีว่าเป็นอุปสรรคขัดขวางต่อชีวิตความอยู่รอดและความปรองดองของเพ่ือน
มนษุ ย์ (Mast, 1976, p. 199)
Battleship Potemkin (1925)
ในปี 1925 ทางการโซเวยี ตไดม้ มี ตใิ หจ้ ดั สรา้ งภาพยนตรเ์ พอ่ื เฉลมิ ฉลองเนอ่ื งในวาระครบรอบ 20 ปี
แห่งการรวมพลังลุกฮือเพ่ือปฏิวัติของประชาชนรัสเซีย แต่ถูกรัฐบาลของพระเจ้าซาร์ส ปราบปรามอย่าง
โหดเหยี้ มเมอื่ ปี 1905 ไอเซนสไตนไ์ ดร้ บั มอบหมายใหส้ รา้ งภาพยนตรส์ ำ� หรบั วาระนดี้ ว้ ยผหู้ นง่ึ เขาไดร้ ว่ ม
เขียนบทภาพยนตร์กับนักการทหารคนหน่ึงซึ่งเคยเก่ียวข้องกับเหตุการณ์ในครั้งนั้นจนได้บทภาพยนตร์
ยาวหลายร้อยหน้า แสดงเหตุการณ์การลุกฮือของประชาชนกว่าสิบกรณีที่เกิดข้ึนตลอดปีตามเมืองต่างๆ
