Page 91 - คำให้การขุนหลวงวัดประดู่ทรงธรรม เอกสารจากหอหลวง
P. 91
61 คำให้การขุนหลวงวดั ประดู่ทรงธรรม
เอกสารจากหอหลวง
ที่อาศรัยของสัตว์ธรรมดานกทั้งหลายย่อมอาศรัยต้นไม้ อันมีปริมณฑล
กิ่งก ้านสาขาต ระการด ้วยล ูก ดอกท ีจ่ะเปนป ระโยชนแ์ กส่ ัตว์ อนึ่งส ัตวจ์ตบุ าท
ทั้งห ลายย ่อมอ าศ รัยราวป่าเปน กำบ ังก ายแ ละอ าศ รัยเปน ภักษาห ารเลี้ยงช ีพ
แลผลาหารที่จะปองประโยชน์เลี้ยงอาตมาสัตว์ ถ้าไม้ปราศจากกิ่ง ก้าน
ลูก ดอกไซร้ ก็ไม่มีส ัตว์จตุบทท วิบาทม าอาศ รัยไม้น ั้นก็ไม่รุ่งเรืองเจริญงาม
ป่าไม่มีไม้แ ละภ ูเขาไม่มีส ัตว์อาศ รัยฉ ันใดได้แก่เสนาบ ดีย ่อมเปน ที่พ ึ่งพ ำนัก
ของไพร่พลอ ันทุพ ลภ าพ ขัดข้องต ้องป กครองต ามค วรท ี่ช อบ ไพร่ฟ ้าป ระชา
ราษฎรท ี่ย ่อมอาศรัยใบบุญบารมีเสนาบดี ผู้ม ีป รีชาญาณที่จะทำนุบ ำรุงไพร่
ใหช้ ุม่ ช ืน่ ป กปอ้ งไพรใ่หส้ ำเรจ็ ป ระโยชนต์ ามค ณุ าน คุ ณุ ความด คี วามช อบต ะบะ
เดชเกียรติยศอ ำนาจข องท ่านเสนาบดนี ั้นไซรก้ จ็ะวัฒนาถาวรยิ่งๆ ขึ้น ดุจป ่า
ไม้ฤ ดูฝ น เปน การเจริญด้วยอ ำน าจวสันตฤดูกลบเกื้อก ารไม้ไม่มีก ิ่ง ไม่มีผล
ได้ป่าไม่มีไม้ สระบัวไม่มีประทุมชาติก็จะไม่มีสัตว์อาศรัย เปนสิ่งสง่างาม
ตามธรรมเนียม ดุจเสนาบดีไม่มีความกรุณาวิจารณ์ปัญญาไม่ได้ทำนุบำรุง
เลีย้ งไพรพ่ ลตามช าตติ ามวงศต์ ามความด ี แลความช ัว่ ใหม้ สี ขุ ตามควรไพรพ่ ล
ทหารทั้งห ลายก็จะเหนื่อยหน่าย ไม่รักใคร่ไม่ภ ักดีโดยค วามก ตัญญูก็จะมิไป
อาศรัยท ี่ช ุ่มชื่นโดยทางอ ื่นท ี่เปนส ุข เสนีม นตรีผ ู้นั้นก ็จะเสื่อมสูญเกียรติยศ
ไป เพราะไม่มีไพร่พลจะเปนเครื่องอุดหนุนกำลังตนให้งามดีได้ฉันใดได้แก่
ป่าไม้ห าท ี่พ ึ่งม ิได้ ก็ไม่มีสัตว์อาศรัยดุจก ัน ผู้เป็นเสนีม นตรีมุข มาต ยาธิบดี
พึงสดับคิดยุติธรรมดังนี้ แลคิดที่อื่นที่ชอบด้วยยุติธรรม ควรประพฤติเปน
กำล ังสติป ัญญาประกอบเกียรติยศส ืบไป
ข้อ ๑๘ ผู้เป็นเสนีมนตรีมุขมาตยาธิบดีไซร้ ให้หมั่นประพฤติ
ใจเปนกลาง ตั้งอยู่ให้อุเบกขาหาฉันทาพยาบาทมิได้ ย่อมเปนเกื้อกูลแก่
ผูน้ ้อยใหย้ิ่งใหญต่ ามความด ขี องเขา ตนเปนผ ู้ใหญต่ ้องเอาใจเกื้อห นุนผ ูน้ ้อย
ดุจด ั่งป ริม ณฑลพ ระไทรสาขาม ีก ิ่งก ้านอ ันพ ระโรจน์ เปน ที่อาศ รัยแ ห่งสกุณา
แห่งปักษาชาตินกใหญ่น้อยทั้งปวงมาอาศรัยจับและบังแสงพระสุริยา แล
