Page 43 - เทพนิยายสงเคราะห์เรื่อง เมขลา-รามสูร และพระคเณศ
P. 43
33
คำว่า “เมขลา” เคยพบในธัมมปทัฏฐกถาภ าคต ้น นิทานเทวทัตต อน
เลา่ เรือ่ งพ ระเทวท ตั เมือ่ บ วชในพ ระพทุ ธศาสนาแลว้ ไดส้ ำเรจ็ อยา่ งป ถุ ชุ น สามารถ
แ ปลงกายไดต้ ่าง ๆ ด้วยอ ำนาจอ ิทธนิ ั้น คราวห นึ่งเมื่อไปห าอ ชาต สัตต กุ ุมาร ได้
แปลงกายเป็นเพศกุมารน้อย เอาอสรพิษเป็นทองกรข้างละตัว เป็นกำไลเท้า
ข้างละตัว พันคอตัวหนึ่ง ทำเทริดอยู่เหนือศีรษะหนึ่งตัว อีกตัวหนึ่งทำเป็น
เฉวียงบ่าแ ล้วเหาะล งจากอ ากาศด้วยอาภรณ์ซ ึ่งเรียกว่า “อหิเมขลา” นี้ คำว่า
“อหิเมขลา” เคยแปลกันมาตามปรัมปราจารย์ว่า “เครื่องประดับเป็นวิกาล
แห่งงู เครื่องประดับในที่ลับอันแล้วไปด้วยงู” หรือ “สังวาลเป็นวิการแห่งงู”
กล่าวคือเอางูท ำเป็นเมขลาน ั่นเอง
แต่ได้พบในห นังสือช าดก ๒ แห่งกล่าวถ ึงน างเทพธิดาองค์หนึ่งมีชื่อ
ว่า “มณีเมขลา” และกล่าวว่าน างม ณีเมขลาน ี้ ท้าวม หาราชผ ู้เป็นโลกบาลท ั้ง ๔
ตั้งให้เป็นผู้รักษามหาสมุทรมีหน้าที่สำหรับคอยช่วยเหลือคนที่มีคุณธรรม
ความดี ซึ่งได้รับอันตราย เช่น เรือแตกในมหาสมุทร ปรากฏตามชาดกว่า
ได้เคยช่วยพระมหาชนก และสังขพราหมณ์ในคราวเรืออับปางให้พ้นจาก
*คือ นายธนิต อยู่โพธิ์ อธิบดีกรมศิลปากร พ.ศ. ๒๔๙๙ - ๒๕๑๑
