Page 45 - เทพนิยายสงเคราะห์เรื่อง เมขลา-รามสูร และพระคเณศ
P. 45
35
แตต่ ามข ้อความท ีช่ ักม าข ้างต ้นน ั้น กเ็ป็นอ ันไดค้วามว่าค ำว่า “เมขลา”
แปลว่า “เครื่องประดับอวัยวะที่ลับ” หรือ “ประดับสะเอว” ส่วนในเรื่องพระ
เทวทัตข้างต้น ก็ไม่ได้ความชัดว่า เครื่องประดับที่เป็นงูทั้งหมดนั้นเรียกว่า
“เมขลา” และถ้าเครื่องประดับที่เป็นงูทั้งหมดนั้นเป็นเมขลา ความที่กล่าวถึง
นางเทพธิดาชื่อ มณีเมขลา ก็จะต ้องวาดเครื่องป ระดับของนางว่า เอาแ ก้วมณี
ประดบั เปน็ ท องกรท ัง้ สองข า้ ง เปน็ ก ำไลเทา้ ท ัง้ สองข า้ ง และม เี ทรดิ ป ระดบั ศ รี ษะ
เป็นแ ก้วม ณี เอาแ ก้วม ณที ำเฉวียงบ ่า และม นี วมน างพ ันค อเป็นแ ก้วม ณี (หรือม ี
พวกแ ก้วม ณีพ ันค อ) ซึ่งไม่ส มก ับท ี่ว่า “เมขลา” แปลว่า “เครื่องป ระดับป ระเทศ
ที่ล ับ” หรือ “เครื่องประดับสะเอว” ดังวิเคราะห์ศ ัพท์ข้างต ้น
จากภาพแสดงเครื่องประดับ ของชาวอินเดียโบราณในหนังสือ
Buddhist India แสดงเครื่องป ระดับสะเอวมีส ายรัดรอบสะเอว และเบื้องห น้า
หย่อนลงมาใต้สะดือ มีชายห้อยปกคลุมใต้ท้องน้อยลงมา บอกว่าได้มาจาก
รูปข องน างส ิริม า เทวดาท ี่พ ระส ถูปภารห ุต และเรียกเครื่องป ระดับชนิดนี้เป็น
ภาษาอ ังกฤษว่า Old Indian girdle of jewels ซึ่งท ำให้นึกว่า คำว่า girdle of
jewels (สายรัดส ะเอวเพชรพ ลอย) นั้น น่าจะแ ปลมาจากภ าษาบาลีว่า “มณี
เมขลา” เพราะคำว่า “มณีเมขลา” ก็อ าจแ ปลได้ว่า “เครื่องประดับส ะเอวแก้ว
มณี” และเห็นจะเป็นเพราะเหตุที่สายรัดรอบสะเอวนั้น ทางเบื้องห น้าหย่อนลง
มาใต้ส ะดือ ปิดท ้องน ้อยม ีช ายห ้อยล งม าในเบื้องต ่ำกระมัง จึงให้วิเคราะห์ศ ัพท์
เมขลาเป็นเชิงอ ธิบายว่า “เครื่องป ระดับอ ินทรีย์ห รืออวัยวะท ี่ล ับ” และท ี่บ างค น
ทึกทักเอาว่าจะปิ้งหรือร่างแห ถ้าต กลงต ามน ี้ นางเทพธิดาผ ู้รักษาส มุทรต ามท ี่
กล่าวไว้ในช าดก ดั่งเล่ามาข้างต้นนั้นท ี่ชื่อว่า “มณีเมขลา” ก็ค งจะหมายความ
ว่ามีเมขลาเป็นแก้วมณี หรือ มีแ ก้วมณีเป็นเมขลาน ั่นเอง ในเครื่องแต่งละคร
ตัวพระเขาม ี “ห้อยห น้า” ซึ่งท ำด ้วยแ พร หรือผ้าลายปักเรียกกันอีกอ ย่างห นึ่ง
ว่า ผ้าทิพย์ เกิดจากพ ระพุทธรูปท รงเครื่องต้น แล้วล ะครเอาอ ย่างไป ตัวพระ
ละครที่เราเห็นมีชายห้อยอยู่ที่หน้าขา และช่องขาทั้งสองนั้น ที่มาของผ้าทั้ง
๓ ชายนั้นดั่งน ี้ ชายทั้งสองหน้าขาม าจากช ายของ “เจียระบาด” อย่างลักษณะ
