Page 9 - องค์การและการจัดการและการจัดการทรัพยากรมนุษย์
P. 9
ทฤษฎีอ งค์การแ ละก ารจัดการ 2-7
ความนำ
ในอ ดีตก ารจ ัดการส ่วนใหญ่จ ะป รากฏให้เห็นในอ งค์การข องร ัฐก องทัพ องค์การ ศาสนา ในอ งค์การข องก ลุ่ม
ชนเชือ้ ช าตติ า่ งๆ และในค รวั เรอื น ตวั อยา่ ง การจ ดั การท พี่ บในอ งคก์ ารข องกองท พั เชน่ กษตั รยิ อ์ เลก็ ซ านเดอร์ จอมทพั
ของฝรั่งเศส (Alexander the Great) ได้ใช้ประโยชน์จากหน่วยที่ปรึกษา (staff organization) อย่างมากในช่วง
ระหว่างการนำทัพอ อกรบในปี 336 ถึง 323 BC (ก่อนคริสตกาล) และ/หรือองค์การศ าสนาจ ะมีการจ ัดข ั้นบรรดาศักดิ์
ของพ ระเปน็ ข ัน้ แ ละส ายก ารบ งั คบั บ ญั ชา หลงั จ ากก ารป ฏวิ ตั อิ ตุ สาหกรรมในช ว่ งก ลางค รสิ ตศ์ กั ราช 1700 จงึ ไดม้ กี ารนำ
การจ ัดการในภาคร ัฐมาปรับแ ต่งให้ท ันส มัย เพื่อใช้ก ับอ งค์การภาคธุรกิจเอกชนในร ะบบของก ารผลิตแบบโรงงาน ใน
ชว่ งข องย ุคก ารป ฏิวัตอิ ุตสาหกรรมน ี้ จงึ ม นี ักค ดิ ซ ึง่ ไดน้ ำเสนอแ นวคิดต ่างๆ เพือ่ ใชเ้ ปน็ แ นวทางในก ารจ ดั การข องร ะบบ
การผลิตในโรงงานอ ุตสาหกรรม ที่ส มควรกล่าวถึง คือ
1. ผลง านข องโรเบริ ต์ โอเวน (1771-1858) โรเบริ ต์ โอเวน (Robert Owen) เปน็ ผ บู้ กุ เบกิ แ ละน ำเสนอใหท้ ำการ
ปรับปรุงระบบการจัดการเกี่ยวกับทรัพยากรมนุษย์ในโรงงาน โดยเสนอให้ทำการปรับแก้กฎหมายที่จะจำกัดชั่วโมง
ทำงานข องแ รงงานเด็กแ ละก ารใชป้ ระโยชนข์ องแ รงงานเด็ก นอกจากน ีโ้อเวนย งั เป็นผ ูเ้ สนอใหใ้ชร้ ะบบ silent monitor
(การตรวจสอบแบบเงียบ) ในการเพิ่มผลผลิต การตรวจสอบตามระบบตรวจสอบแบบเงียบของโอเวน จะใช้แท่งไม้
สี่เหลี่ยมท าสีแ ตกต ่างก ัน 4 สี แต่ละส ีแ สดงผ ลง านแ ต่ละร ะดับต ่างๆ แท่งไม้เหล่าน ี้จ ะถ ูกน ำม าว างไว้ท ี่เครื่องจักรต าม
ระดับค วามส ามารถห รือผ ลง านข องเครื่องจักรแ ต่ละต ัวในร ะบบก ารผ ลิตข องโรงงาน ด้วยว ิธีน ี้พ นักงานจ ะถ ูกป ระเมิน
ตามระดับผลงานของเครื่องจักรในแต่ละวัน และคนงานจะสามารถเห็นผลงานของกันและกันได้อย่างชัดเจน โอเวน
ได้เรียกร้องให้น ักอ ุตสาหกรรมดำเนินต ามแ นวทางของเขา โดยเพิ่มค วามสนใจในก ารป รับปรุงผลง านข องค นง านด ้วย
วิธีการล งทุนในท รัพยากรม นุษย์ เขาเห็นว่าด ้วยวิธีการล งทุนในท รัพยากรมนุษย์เท่านั้น จะทำให้ส ามารถเพิ่มผลผลิต
ได้มากกว่าการพึ่งพาร ะบบเครื่องจักรแ ละอ ุปกรณ์
2. ผลง านข องชารล์ ส์ บบั บ าด (1792-1871) บับบ าด (Charles Babbage) เป็นผ ู้บุกเบิกร ายแ รกๆ ในด้าน
การจัดการเชิงวิทยาศาสตร์ (scientific management) การจัดการเชิงวิจัยปฏิบัติการ (operations research)
และการจัดการเชิงป ริมาณ (management science) ใน ค.ศ. 1822 เขาเป็นผ ู้คิดค้นรายแ รกเกี่ยวกับส ่วนประกอบ
ของเครื่องคอมพิวเตอร์ และเป็นผู้พัฒนาโปรแกรมการใช้เกมคอมพิวเตอร์ซึ่งเป็นรากฐานสำคัญสำหรับการจัดการ
เชิงป ริมาณในป ัจจุบัน นอกจ าก นี้บับบ าดย ังเสนอแ นวคิดด ้านก ารจ ัดการข องเขาโดยเน้นใหค้ วามส ำคัญท ีป่ ัจจัยม นุษย์
โดยเสนอให้ทำการเชื่อมโยงว ัตถุประสงค์ข องฝ ่ายจ ัดการและฝ ่ายพนักงานให้ไปด ้วยก ันอย่างดี เทค นิคซึ่งบับบ าดได้
นำเสนอ เช่น การแ บ่งส่วนกำไร (profit sharing) และก ารเสนอแนะของฝ่ายพ นักงาน (employee suggestion) ยัง
คงนิยมใช้ก ันท ั่วไปในป ัจจุบัน
อย่างไรก ็ดี วัตถุประสงค์ข องก ารศ ึกษาเกี่ยวก ับท ฤษฎีอ งค์การแ ละก ารจ ัดการในห น่วยน ี้จะมุ่งศ ึกษาท ฤษฎี
องค์การและแนวคิดการจัดการหลักๆ หรือที่สำคัญๆ ซึ่งเป็นที่ยอมรับและใช้กันโดยกว้างขวางเท่านั้น นั่นคือจะมุ่ง
เสนอเนือ้ หาเกีย่ วก บั ว วิ ฒั นาการข องท ฤษฎี หรอื ว ธิ กี ารศ กึ ษาห รอื แ นวคดิ ก ารจ ดั การต า่ งๆ ในก ารแ กป้ ญั หาข องอ งคก์ าร
ซึง่ ผ ่านม าต ั้งแตอ่ ดตี ห ลงั จ ากม กี ารป ฏิวตั อิ ตุ สาหกรรมข ึ้นในย ุโรปต ะวนั ต ก (ประเทศอ งั กฤษ) และม พี ฒั นาการต ่อเนื่อง
เรื่อยมาจนถึงปัจจุบันว่ามีพัฒนาการเป็นมาอย่างไร และในแต่ละยุคนั้นแนวคิดต่างๆ ที่สำคัญที่เกิดขึ้นมีอิทธิพลใน
การกำหนดส ภาวการณ์ในด ้านการจัดการข ององค์การในยุคนั้นๆ อย่างไร การนำเสนอเนื้อหาในหน่วยน ี้จะแยกเสนอ
เนื้อหาเชิงว ิวัฒนาการต ามแ นวคิดห ลักห รือแ นวคิดท ีส่ ำคัญๆ ที่เกิดข ึ้นใน 3 ยุค คือ ยุคแรกเป็นย ุคท ฤษฎอี งค์การแ ละ
การจัดการแ นวคลาสสิกหรือส มัยเดิม (classical approaches) และยุคถัดมาเป็นย ุคทฤษฎีองค์การและการจ ัดการ
ลิขสิทธ์ิของมหาวิทยาลัยสุโขทยั ธรรมาธริ าช
