Page 276 - การส่งเสริมสุขภาพและการป้องกันโรค
P. 276
9-30 การส่งเสริมสุขภาพแ ละก ารป ้องกันโรค
ในศ ตวรรษท ี่ 19 ยคุ ป ฏวิ ตั อิ ตุ สาหกรรม นกั การส าธารณสขุ ไดพ้ ยายามข จดั ป ญั หาส ขุ ภาพท เี่ กดิ จ ากก ารท ำงาน
และจ ากสภาพแวดล้อมในปลายศ ตวรรษที่ 20 การด ำเนินง านทางด ้านสาธารณสุขได้ดำเนินงานร ณรงค์ให้บุคคลปรับ
เปลี่ยนพ ฤติกรรมท ี่เสี่ยงต ่อก ารท ี่จะเกิดป ัญหาส ุขภาพท ี่เกิดจ ากพ ฤติกรรมก ารด ำเนินช ีวิต เพราะจ ากก ารศ ึกษาภ าวะ
สุขภาพในป ัจจุบันพ บว ่า ปัญหาส ุขภาพข องป ระชาชนในป ระเทศท ีพ่ ัฒนาแ ล้วเกิดจ ากบ ทบาทท างส ังคม ภาวะเศรษฐกิจ
และสภาพส ิ่งแวดล้อม (Townsen et al., 1988; Harris et al., 1999) โดยเฉพาะอ ย่างยิ่งภาวะสุขภาพข องบ ุคคลม ี
ความส ัมพันธ์ก ับล ักษณะส ่วนบ ุคคล วิถีก ารด ำเนินช ีวิต ซึ่งส ามารถอ ธิบายไดถ้ ึงค วามส ัมพันธร์ ะหว่างส ังคม เศรษฐกิจ
และส ภาพแวดล้อมได้เป็นอ ย่างดี
จากค วามร ู้ เรื่อง เศรษฐกิจ สภาพสังคมแ ละส ิ่งแ วดล้อมที่ส่งผลต ่อภาวะสุขภาพของป ระชาชนในป ระเทศท ี่
พฒั นาแ ลว้ การก ำหนดน โยบายก ารด แู ลภ าวะส ขุ ภาพข องป ระชาชนจ งึ ใหค้ วามส นใจต อ่ ป ญั หาส ขุ ภาพข องค นจ ากป จั จยั
ด้านเศรษฐกิจ สภาพส ังคมแ ละส ิ่งแ วดล้อม ดังป รากฏในก ฎบัตรอ อตตาวาในก ารส ่งเสริมสุขภ าพ (WHO, 1986) ซึ่งได้
ระบนุ โยบายเรือ่ งก ารด แู ล เศรษฐกจิ สภาพส งั คมแ ละส ิง่ แ วดลอ้ มเพือ่ ก ารส ง่ เสรมิ สขุ ภ าพ ในก ารป ระชมุ ท เี่ มอื งจ าก าร ต์ า้
(WHO, 1986) องค์การอ นามัยโลกได้ก ำหนดธรรมนูญว่าการส ่งเสริมสุขภาพเป็นความส ำคัญในการด ูแลสุขภาพข อง
ประชาชน ไมเ่พียงแ ตพ่ ฤติกรรมส ุขภาพส ่วนบ ุคคล แตย่ ังก ำหนดน โยบายค วบคุมป ัจจัยท ีส่ ่งผ ลต ่อส ุขภาพข องค นด ้วย
ซึ่งได้แก่ การดูส ิ่งแ วดล้อมท ั้งในสถานที่ท ำงาน ตลอดจนภ าวะเศรษฐกิจท ี่ส ่งผลกระทบต ่อสุขภาพของป ระชาชนด ้วย
ผลการส่งเสริมสุขภาพในอดีตไม่ประสบความสำเร็จเท่าที่ควรเพราะมองว่า ปัญหาทางสุขภาพเป็นปัญหา
ง่ายๆ ผลสำเร็จจากการศึกษาเรื่องการส่งเสริมให้ประชาชนงดสูบบุหรี่เป็นตัวอย่างที่ดีในการนำมาคิดวิเคราะห์ถึง
แนวทางการแก้ไขปัญหาสุขภาพของบุคคล เพราะเรื่องการส่งเสริมสุขภาพต้องได้รับความร่วมมือจากทุกภาคส่วน
ทั้งภาครัฐและภาคเอกชน โดยภาครัฐต้องออกกฎหมายมาควบคุมพฤติกรรม ภาคประชาชนต้องร่วมแรงร่วมใจจึง
จะป ระสบค วามสำเร็จ ตัวอย่างเช่น การรณรงค์ให้ป ระชาชนงดส ูบบุหรี่ที่น่าจ ะเป็นเรื่องที่ท ำง่ายแ ต่กลับเป็นเรื่องย าก
ทั้งนี้เพราะพ ฤติกรรมส ุขภาพข องบ ุคคล การส ูบบ ุหรี่เป็นกร ะบ วนก ารท ี่ซ ับซ ้อน การแ ก้ป ัญหาน ั้นจ ะท ำเพียงให้เกิดก าร
รับร ู้ป ระโยชน์แ ละโทษของก ารส ูบบุหรี่ไม่เพียงพ อที่จะทำให้ป ระชาชนท ี่ติดบุหรี่เลิกส ูบบุหรี่ ต้องส ื่อสารก ับผ ู้สูบบุหรี่
วิธีไหน ทำอ ย่างไรผ ู้ส ูบบ ุหรี่จ ึงจ ะต ระหนักถ ึงโทษข องม ัน ทำอ ย่างไรผ ู้ส ูบจ ะเข้าถ ึงบ ุหรี่ไม่ได้ ราคาข องบ ุหรี่เป็นอ ย่างไร
การป รับพ ฤติกรรมข องบ ุคคลจ ึงต ้องการให้บ ุคคลได้ต ระหนักถ ึงพ ิษภ ัยเองแ ละต ้องอ าศัยค วามร ่วมม ือจ ากห ลายฝ ่าย
หลายหน่วยง านโดยภาครัฐออกพ ระราชบัญญัติควบคุมร่วมด ้วยจึงจ ะประสบผลสำเร็จ
การสาธารณสุขจ ึงให้ความสำคัญอย่างมากในเรื่องการให้การสุขศึกษาแก่ป ระชาชนท ั้งในด้านก ว้าง ผ่านทาง
สื่อมวลชน การโฆษณาเผยแ พร่ต ่างๆ และด ้านลึก เช่น การอ ธิบายของแพทย์เมื่อตรวจผู้ป่วยเป็นรายบ ุคคล การส อน
ในก ลุ่มผู้ป่วยที่ม ีป ัญหาอ ย่างเดียวกัน เป็นต้น โดยเฉพาะอ ย่างย ิ่งในเรื่องข องการส ื่อสารต้องคำนึงถ ึงผู้ส่งส าร ตัวสาร
และช่องทางการส่งส าร ในทุกกระบวนการของก ารส ื่อสาร เพื่อให้การส ื่อสารเกิดประโยชน์สูงสุด ผู้ส่งสาร ต้องคำนึง
ถึงองค์ค วามร ู้ที่ม ีอ ยู่เดิมของผ ู้รับส าร วิธีก ารส ื่อสาร และถ้าเป็นไปได้ต้องให้ม ี การส ะท้อนย้อนก ลับ ในทุกร ะยะข อง
การส ื่อสาร ซึ่งถ ือว่า เป็นการสื่อสารสองทาง เพื่อให้เกิดก ารแ ลกเปลี่ยนเรียนรู้ร ะหว่างผ ู้ส่งสารแ ละผู้รับส าร ทำให้เกิด
กระบวนการต รวจส อบก ารร ับข ้อมูล และช ่วยเหลือถ ้าห ากก ารแ ปลข ้อมูลท ี่ได้ร ับไม่ถ ูกต ้อง เพื่อท ำให้ผ ู้ส ่งส ารแ ละผ ู้รับ
สารสื่อสารได้ค ุณภาพ ช่วยให้ผ ู้รับสารได้ข้อมูลที่มีคุณภาพและนำข้อมูลท ี่ได้ไปใช้พึงพ าตนเองได้ในที่สุดโดยเฉพาะ
เรื่องของสุขภาพ
ลขิ สิทธข์ิ องมหาวทิ ยาลยั สโุ ขทัยธรรมาธิราช
