Page 279 - การส่งเสริมสุขภาพและการป้องกันโรค
P. 279
การสื่อสารด ้านส ุขภาพแ ละค วามร ู้ความสามารถด้านสุขภาพ 9-33
เรอ่ื งท ี่ 9.2.2
ความรู้ความส ามารถด้านส ุขภาพกบั ภาวะสขุ ภาพ
ความร ูค้ วามส ามารถด ้านส ุขภาพ ส่งผ ลใหป้ ระชาชนท ั่วไปส ามารถเข้าถ ึงแ หล่งบ ริการส ุขภาพไดเ้ร็วแ ละเข้าถ ึง
ข้อมูลต ่างๆ ทางด ้านสุขภาพได้ห ลากห ลายแ หล่ง ยิ่งม ีความรู้ความสามารถด้านส ุขภาพม ากเท่าใด ข้อมูลที่ได้รับจะมี
คณุ ภาพ มคี วามถ กู ต อ้ งแ ละช ดั เจนม ากข ึน้ การม ขี อ้ มลู ม ากท ำใหส้ ามารถน ำข อ้ มลู ท ไี่ ดม้ าว เิ คราะหใ์ นก ารด แู ลส ขุ ภาพท ัง้
ของต นเอง บุคคลในค รอบครัว และส ังคม ตลอดจ นส ามารถเข้าถ ึงแ หล่งบ ริการได้อ ย่างม ีป ระสิทธิภาพ เพราะส ามารถ
โต้ตอบและว ิเคราะห์อ าการส าเหตุค วามเป็นไปได้ตามแ นวทางในการท ี่จ ะด ูแลต นเองมากย ิ่งขึ้น
เมื่อมีอาการไม่สุขสบาย มีอาการปวดท้องสัมพันธ์กับการรับประทานอาหาร โดยรู้สึกว่า เมื่อหิว อยากรับ
ประทานอ าหารจ ะม อี าการป วดท อ้ ง และเมื่อร บั ป ระทานอ าหารอ ิ่มใหม่ๆ จะร ู้สึกป วดท อ้ ง ผทู้ มี่ คี วามร คู้ วามส ามารถด ้าน
สุขภาพดีจ ะร ับร ู้ว ่า อาการปวดท ้องข องต นน ่าจ ะเกิดจ ากก ารเป็นแ ผลในก ระเพาะอาหาร หรือเป็นโรคท ี่ม ีค วามส ัมพันธ์
กับร ะบบย ่อยอ าหารจ ึงเข้าร ับก ารต รวจร ักษา สามารถต ัดสินใจไดว้ ่า ควรไปร ับก ารต รวจท ีส่ ถานบ ริการใด ไปพ บแ พทย์
แผนกใดในโรงพยาบาล นอกจากนี้ยังสามารถบอกเล่าอาการต่างๆ ที่เกิดขึ้นกับตนเองให้บุคลากรทางด้านสุขภาพ
รับรู้ได้อย่างชัดเจน ทำให้แพทย์ผู้ทำการรักษาสามารถวินิจฉัยอาการของโรคได้ถูกต้อง เมื่อไดัรับการรักษาสามารถ
สอบถามข ้อส งสัยในอ าการท ี่ต นเองเป็นอ ยู่ซ ักถ ามถ ึงแ นวทางก ารด ูแลข องแ พทย์ และส ามารถเข้าใจแ นวทางก ารร ักษา
ของแ พทย์ ร่วมป รึกษาก ับแ พทย์ผ ู้ร ักษาในก ารด ูแลส ุขภาพข องต นเอง วิเคราะห์ส าเหตุท ี่ท ำให้ต นเองม ีอ าการป วดท ้อง
และห าว ิธีก ารด ูแลส ุขภาพข องต นเองร ่วมก ับแ พทย์ในอ ันท ี่จ ะท ำให้อ าการข องโรคท ี่ตนเองป ่วยอ ยู่ให้ท ุเลาห รือห ายได้
ตลอดจ นส ามารถร ่วมป ฏิบัติต ัวในก ารร ักษา เช่น การร ับป ระทานย าท ี่แ พทยใ์ห้ได้ถ ูกต ้อง กินย าก ่อนร ับป ระทานอ าหาร
อย่างน้อย 15 นาที ต้องเคี้ยวให้ละเอียดก่อนก ลืน เป็นต้น นอกจากน ี้ยังว ิเคราะห์แ ละหาว ิธีการด ูแลสุขภาพที่ตนเอง
จะได้ร ับประโยชน์ส ูงสุดได้ จากต ัวอย่างด ังกล่าวจะเห็นว่า ความรู้ความสามารถด ้านส ุขภาพ ช่วยให้ผู้รับบริการเข้าถึง
แหลง่ บ รกิ ารส าธารณสขุ ท ำใหไ้ ดร้ บั ก ารร กั ษาเรว็ โดยทไี่ มป่ ลอ่ ยใหอ้ าการข องโรคร นุ แรง ในท างต รงก นั ข า้ ม ผทู้ ขี่ าดค วาม
รู้ความสามารถด้านส ุขภาพ การเข้าถ ึงข้อมูลไม่ด ีอาจไม่ทราบว ่า จะไปร ับบริการท ี่ไหนอย่างไร ไปพบผ ู้ใด ไม่สามารถ
บอกเล่าอาการของโรคได้ทำให้ผู้รักษาไม่สามารถวินิจฉัยโรคด้วยวิธีง่ายๆ ได้ อาจทำให้แพทย์ผู้รักษาต้องใช้วิธีการ
วินิจฉัยโรคที่ซับซ้อนเพิ่มม ากขึ้น เสียค ่าใช้จ ่าย เสียเวลา การป ล่อยอ าการของโรคไว้โดยไม่ทำการร ักษาอ าจทำให้โรค
ที่รักษาง ่ายๆ เป็นโรคที่รักษาย ากม ากข ึ้น ตัวผู้รับบ ริการเองต้องทนท รมานเพราะโรคไปด ้วย
ผู้ท ี่ม ีค วามร ู้ค วามส ามารถด้านส ุขภาพสูงยังรู้เรื่องสิทธิประโยชน์ในก ารร ักษา และความค ุ้มครองสุขภาพของ
ประชาชนตามร ัฐธรรมนูญแ ห่งร าชอ าณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 ซึ่ง เป็นรัฐธรรมนูญฉ บับแ รกท ี่ให้ค วามสำคัญใน
การค ุ้มครองผ ู้บ ริโภคข องส ังคมไทย โดยบ ัญญัติถ ึงส ิทธิข องป ระชาชนผ ู้บ ริโภคไว้ในม าตรา 57 ว่า “สิทธิข องบ ุคคลซ ึ่ง
เป็นผู้บ ริโภคย่อมได้ร ับความคุ้มครองต ามที่ก ฎหมายบ ัญญัติ” ดังนี้
พระร าชบ ัญญัติคุ้มครองผู้บ ริโภค พ.ศ. 2522 ซึ่งแ ก้ไขเพิ่มเติมโดย (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2541 ได้บ ัญญัติส ิทธิ
ของผ ู้บริโภคที่จะได้รับค วามค ุ้มครอง ตามกฎหมาย 5 ประการ ดังนี้
1) สิทธิท ี่จ ะได้ร ับข ่าวสารร วมท ั้งค ำพ รรณนาค ุณภาพท ีถ่ ูกต ้องแ ละเพียงพ อเกี่ยวก ับส ินค้าห รือบ ริการ ได้แก่
สิทธทิ ีจ่ ะไดร้ ับก ารโฆษณา หรือก ารแ สดงฉ ลากต ามค วามเป็นจ ริงแ ละป ราศจากพ ิษภ ัยแ กผ่ ูบ้ ริโภค รวมต ลอดถ ึงส ิทธทิ ี่
จะไดร้ ับท ราบ ข้อมูลเกี่ยวก ับส ินค้าห รือบ ริการอ ย่างถ ูกต ้องแ ละเพียงพ อทีจ่ ะ ไมห่ ลงผ ิด ในก ารซ ื้อส ินค้าห รือร ับบ ริการ
โดยไม่เป็นธ รรม
ลขิ สิทธ์ขิ องมหาวิทยาลยั สุโขทยั ธรรมาธริ าช
