Page 277 - การส่งเสริมสุขภาพและการป้องกันโรค
P. 277
การส ื่อสารด้านสุขภาพและค วามร ู้ความส ามารถด ้านสุขภาพ 9-31
ความห มายของความรคู้ วามส ามารถด ้านสขุ ภาพ
มีผู้ให้ค วามหมายข องค วามรู้ค วามสามารถด ้านส ุขภาพ (Health Literacy) มากมาย ซึ่งล ้วนม ีความห มาย
คล้ายคลึงกันด ังต ัวอย่างต ่อไปนี้
ความรู้ความสามารถด้านสุขภาพเป็นความสามารถของบุคคลที่สามารถเข้าใจกระบวนการหรือ ขั้นตอนใน
การด ูแลร ักษาข องแ พทย์ ถ้าป ระชาชนห รือผ ู้รับบ ริการม ีค วามร ู้ค วามส ามารถด ้านส ุขภาพด ีเพียงพ อ ผู้รับบ ริการน ั้นจ ะ
ต้องส ามารถเข้าใจ คำสั่ง ประยุกต์ความสามารถของต นเองในการกล ับม าด ูแลตนเองที่บ้านได้ (Ad Hoc Committee
on Health Literacy, 1999)
องค์การอ นามัยโลก (1998) นิยามความร ู้ความส ามารถด ้านสุขภาพว ่า “Health literacy represents the
cognitive and social skills which determine the motivation and ability of individuals to gain access to,
understand and use information in ways which promote and maintain good health” ซึ่งแปลว่า “ทักษะ
ต่างๆ ทางการร ับร ู้ และท างส ังคม ซึ่งเป็นต ัวก ำหนดแ รงจ ูงใจแ ละค วามส ามารถข องป ัจเจกในก ารท ี่จ ะเข้าถ ึง เข้าใจ และ
ใช้ข ้อมูลในว ิธีการต่างๆ เพื่อส ่งเสริมแ ละบ ำรุงรักษาส ุขภาพ”
The Center for Health Care Strategies Inc. (2000) นิยามค วามรู้ความส ามารถด้านส ุขภาพไว้ว่า “ความ
สามารถในก ารอ่าน การทำความเข้าใจ และการกระท ำเมื่อได้รับข้อมูลในการด ูแลสุขภาพ”
National Assessment of Adult Literacy (NAAL, 2003) ทำการสำรวจระดับความรู้ความสามารถ
ด้านส ุขภาพในกลุ่มผ ู้ใหญ่ช าวอเมริกัน โดยใช้ค ำนิยามท ี่กำหนดข ึ้นโดยสถาบันก ารแพทย์ (Institute of Medicine;
IOM, 2004) “to degree to which individuals have the capacity to obtain, process, and understand
basic health information and services needed to make appropriate health decisions” ซึ่งแ ปลว ่า “เป็น
ระดับค วามส ามารถในก ารได้รับ การจัดกระทำ การส ร้างความเข้าใจต ่อข้อมูลและบริการส ุขภาพพ ื้นฐานที่จ ำเป็น เพื่อ
การตัดสินใจด้านส ุขภาพท ี่เหมาะสม” หรือ
The Center for Health Care Strategies Inc. (2000) นิยามความรู้ความสามารถด้านสุขภาพไว้ว่า
“to degree to which individuals have the capacity to obtain, process, and understand basic health information and
services needed to make appropriate health decisions” (HHS, 2000; Institute of Medicine: IOM, 2004) ซึ่งแ ปล
ว่า “ความสามารถในก ารอ่าน การท ำความเขา้ ใจ และก ารกระทำเมือ่ ได้รับข้อมูลในก ารดูแลสุขภาพ”
สรุป ความร ู้ความสามารถด้านสุขภาพ (Health Literacy) หมายถ ึง ระดับความร ู้ความสามารถข องบุคคล
ที่มีความร ู้ความเข้าใจ ตลอดจ นสามารถถ ่ายทอด และร ่วมแ ลกเปลี่ยนภาวะสุขภาพกับบุคลากรท างแพทย์และก ลุ่ม
ผ ู้ม ีป ัญหาส ุขภาพ ตลอดจ นค ิดว ิเคราะห์ และส ามารถน ำเอาข ้อมูลท างด ้านส ุขภาพท ี่ได้ร ับม าเป็นแ นวทางในก ารด ำเนิน
ชิวิต หรือปรับปรุงพฤติกรรมเพื่อส ่งเสริม ป้องกัน การร ักษา และฟ ื้นฟูส ุขภาพ ตนเอง ครอบครัว สังคม และประเทศ
ชาติ ใหม้ สี ขุ ภ าวะด ี ตลอดจ นก ระทัง่ ม คี วามส ามารถในก ารเลอื กใชบ้ ริการห รอื ไมใ่ ชบ้ ริการก ็ได้ หากเห็นว า่ เปน็ อ ันตราย
หรือไม่คุ้มค่า
สถาบันวิจัยร ะบบสาธารณสุข (สวรส ., 2541) ได้ส รุปความห มายของคำว่า ความร ู้ความส ามารถด ้านส ุขภาพ
ไว้ในบริบทท ี่แตกต่างก ัน ดังนี้
(1) ความแ ตกฉานด้านสุขภาพ
(2) การร ูเ้ท่าท ันด ้านส ุขภาพ เป็นค ำท ีส่ อดร ับก ับก ารด ำเนินง านด ้านก ารส ื่อสาร ซึ่งม กี ารพ ัฒนาแ ละด ำเนินง าน
เรื่องการรู้เท่าทันสื่อ (Media Literacy) ในแผนงานสื่อสร้างสุขภาวะของเยาวชน สำนักงานกองทุนสนับสนุน
การส ่งเสริมสุขภาพ (สสส.)
ลิขสทิ ธขิ์ องมหาวิทยาลยั สโุ ขทัยธรรมาธริ าช
