Page 278 - การส่งเสริมสุขภาพและการป้องกันโรค
P. 278
9-32 การส่งเสริมสุขภาพและก ารป้องกันโรค
(3) ความฉ ลาดท างส ขุ ภ าวะ เปน็ ค ำท เี่ ริม่ ม กี ารเรยี กก นั ในแ วดวงก ารศ กึ ษา โดยม ลู นธิ เิ พือ่ พ ฒั นาการศ กึ ษาไทย
สำนักงานเลขาธิการส ภาการศึกษาภ ายใต้ก ารส นับสนุนของส ำนักงานกองทุนสนับสนุนการส ่งเสริมสุขภาพ (สสส.)
ระดบั ค วามส ามารถค วามร้คู วามสามารถด า้ นสุขภาพ
ความรู้ความสามารถด ้านสุขภาพแ บ่งอ อกเป็น 3 ระดับ (Nutbeam, D., 2000) ดังนี้
ระดับ 1 ระดับพน้ื ฐ าน (Basic/Functional literacy) ได้แก่ ทักษะพื้นฐานด้านก ารอ่านแ ละเขียน ใช้ในชีวิต
ประจำวัน ซึ่งคิกบุสช์ (Kickbusch, 2001: 292) ได้อธิบายเพิ่มเติมว่า “เป็นความส ามารถในการประยุกต์ท ักษะด ้าน
การอ ่านแ ละการทำความเข้าใจเกี่ยวกับจ ำนวน ตัวเลข (Numeracy Skill) เช่น การอ ่านใบยินยอม (Consent Form)
ฉลากย า (Medical Label) การเขียนข้อมูลก ารด ูแลส ุขภาพ ความเข้าใจต ่อร ูปแบบก ารให้ข้อมูลทั้งข้อความเขียนแ ละ
วาจาจาก บุคล ากรท างการแพทย์ การปฏิบัติตัวต ามค ำแ นะนำ ในก ารร ับประทานย าต ามก ำหนดนัดหมาย เป็นต้น”
ระดับ 2 ระดับก ารร เู้ ทา่ ท นั ดา้ นส ขุ ภาพข นั้ ก ารม ปี ฏิสัมพันธ์ Communicative/Interactive Literacy) ได้แก่
ทักษะพ ื้นฐ าน แ ละก ารมีความรู้ (Cognitive) รวมทั้ง ทักษะท างส ังคม (Social Skill) ที่ใช้ในก ารเข้าร่วมกิจกรรม รู้จัก
เลือก รู้จักใช้ข ้อมูลข ่าวสาร แยกแยะลักษณะก ารสื่อสารที่แตกต่างก ัน รวมทั้งป ระยุกต์ใช้ข้อมูลข่าวส ารใหม่ๆ เพื่อนำ
มาปรับปรุงพ ฤติกรรมในการดำเนินก ิจกรรมเน้นการพัฒนาทักษะส่วนบุคคล การมีส่วนร่วมทางสังคม และผลลัพธ์
ทางพ ฤติกรรม (Behavioral Outcome) มุ่งเน้นประโยชน์ในร ะดับบุคคล
ระดบั 3 ระดับก ารรู้เท่าท ันด้านสุขภาพข้ันวพิ ากษ์ (Critical Literacy) ได้แก่ ทักษะท างป ัญญาและส ังคมท ี่
สูงขึ้น สามารถประยุกต์ใช้ข้อมูลข่าวสารในการวิเคราะห์เชิงวิพากษ์ และควบคุมจัดการสถานการณ์ในการดำรงชีวิต
ประจำวันไ ด้
กจิ กรรม 9.2.1
1. จงอธบิ ายความห มายข องคำวา่ ค วามร ู้ความส ามารถส ขุ ภาพ
2. จงระบุลกั ษณะของบคุ คลท ม่ี คี วามรู้ความสามารถด ้านสุขภาพได้
แนวตอบก จิ กรรม 9.2.1
1. ความร คู้ วามส ามารถด า้ นส ขุ ภาพ หมายถ งึ การม สี ว่ นร ว่ มข องบ คุ คลห รอื ช มุ ชนในก ารแ กไ้ ขปญั หา
ของต นเอง โดยม คี วามร คู้ วามเขา้ ใจในเรอ่ื งข องโรคภ ยั ไขเ้จบ็ ท ง้ั ในเรอ่ื งข องส าเหตุ อาการ การร กั ษา การป อ้ งกนั
รวมท้ังรู้ถึงคุณค่าหรือประโยชน์และโทษหรือข้อจำกัดของเทคโนโลยีและเครื่องมือในการตรวจรักษาต่างๆ ใน
การร กั ษาเพอ่ื ท จี่ ะม สี ว่ นร ว่ มในก ารต ดั สนิ ใจเลอื กท จี่ ะท ำห รอื ไมท่ ำการร กั ษา รวมท ง้ั ป ฏเิ สธท จ่ี ะไมร่ บั ก ารต รวจ
รกั ษาห ากเหน็ วา่ อ ันตรายหรอื ไมค่ ้มุ คา่
2. บุคลท่มี ีความร ู้ค วามส ามารถด า้ นสุขภาพด จี ะเป็นบคุ คลท ่ีมีสขุ ภาพด ี มขี ้อมูลในการดูแลส ขุ ภาพท่ี
ดีเน่ืองจากสามารถเข้าถึงแหล่งข้อมูลได้มาก มีการปฏิบัติตัวท้ังในด้านการป้องกันโรค การส่งเสริมสุขภาพ
การร กั ษาส ขุ ภาพ และก ารฟ น้ื ฟสู ขุ ภาพไดอ้ ยา่ งถ กู ต อ้ ง เขา้ ถ งึ แ หลง่ บ รกิ ารท างด า้ นส ขุ ภาพไดต้ รงก บั ค วามต อ้ งการ
ของตนเอง
ลขิ สทิ ธิข์ องมหาวทิ ยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช
