Page 281 - การส่งเสริมสุขภาพและการป้องกันโรค
P. 281
การส ื่อสารด้านส ุขภาพและความร ู้ความสามารถด้านสุขภาพ 9-35
ลกั ษณะของบ คุ คลท ี่มีความรู้ความส ามารถดา้ นสขุ ภาพต่ำ
บุคคลท ีม่ คี วามร ูค้ วามส ามารถด า้ นส ุขภาพต ่ำส ่วนใหญแ่ ล้วม กั ม ปี ัญหาส ุขภาพ ทั้งนีเ้พราะผ ทู้ ีม่ ปี ญั หาส ุขภาพ
จะมีค วามส ัมพันธ์กับเรื่องของเศรษฐกิจเมื่อเจ็บป่วยต้องใช้เงินในการรักษาส ุขภาพ บางครั้งการเจ็บป ่วยแ ม้เพียงเล็ก
น้อยอาจต้องเสียค ่าใช้จ่ายส ูงก ว่าที่ค วรจะเป็น ในบ างค รอบครัวอาจส ่งผลให้บุคคลในครอบครัวได้รับการศ ึกษาน ้อย
เป็นว ัฏจักรต ่อไป ตัวอย่างเช่น จากก ารศ ึกษาข องส มาคมท างการแ พทย์อ เมริกันพ บว ่า บุคคลท ี่ม ีค วามจ ำกัดด ้านภ าษา
สุขภาพม ีโอกาสท ี่จะมีป ัญหาส ุขภาพมาก จากการศึกษาป ัจจัยด้าน อายุ รายได้ ฐานะท างส ังคม ระดับการศ ึกษาและ
เชื้อช าติ ( Report on the Council of Science Affair, Ad Hoc Committee on Health Literacy for the Council
of Science Affair, American Medical Association, JAMA, FEB10, 1999) ผลการศึกษาพ บว ่า ความเข้าใจ
ของผ ู้รับบริการท างการแพทย์จ ากใบสั่งยาของส มาคมแ พทย์ชาวอ เมริกัน ในประชาชนชาวอเมริกันจ ำนวนเก้าส ิบล ้าน
คนพ บว่า ประชาชนมากกว่าครึ่ง ไม่เข้าใจข้อมูลท ี่ได้จากแ พทย์ ในเรื่องการกินยา ผู้รับบริการไม่รับประทานย าต ามค ำ
แนะนำข องแ พทย์ ผู้รับบ ริการไม่ก ลับม าต รวจส ุขภาพต ามน ัด บางร ายรับป ระทานย าในข ณะท ีท่ ้องว ่างท ั้งท ีแ่ พทยส์ ั่งให้
รับป ระทานห ลังอาหาร จากการศึกษาพ บว ่า บุคคลที่มีค วามรู้ค วามส ามารถด้านสุขภาพต่ำส่วนใหญ่ได้แก่
1) ผู้สูงอ ายุ ที่ม ีอายุม ากกว่า 65 ปี
2) ชนกล ุ่มน้อย
3) ชาวต ่างชาติท ี่เข้ามาท ำงานในป ระเทศ (Immigrant Populatios)
4) ผู้ท ี่ม ีเศรษฐานะต่ำ
5) ผู้ม ีการศึกษาน้อย
สาเหตุที่ทำให้มีค วามร ู้ค วามสามารถด้านสุขภาพต่ำเกิดจาก
1) ขาดโอกาสในก ารศึกษา
2) รายได้น้อยมีเศรษฐานะต่ำ
3) มีค วามผิดป กติในการเรียนรู้
4) ระดับค วามจำลดล งในผ ู้ส ูงอายุ
5) การส ูญเสียความท รงจำ
ดังได้ก ล่าวม าแ ล้วว่า ความรู้ความส ามารถด ้านสุขภาพม ีผ ลโดยตรงต ่อสุขภาพ และความสามารถในการเข้า
ถึงแ หล่งบ ริการด ้านส ุขภาพ ภาวะส ุขภาพม ีค วามส ัมพันธ์ก ับค วามร ู้ค วามส ามารถด ้านส ุขภาพ ผู้ท ี่ม ีค วามส ามารถด ้าน
ภาษาต ำ่ ม กั ม สี ขุ ภาพไมด่ ี ภาวะส ขุ ภาพข องค นม ผี ลกร ะท บก บั ร ายได้ การป ระกอบอ าชพี การศ กึ ษา ทอี่ ยอู่ าศยั แ ละค วาม
สามารถในก ารเขา้ ถ งึ แ หลง่ บ รกิ ารส ขุ ภาพ นอกจากน ยี้ งั ว า่ ผทู้ มี่ คี วามร คู้ วามส ามารถด า้ นส ขุ ภาพน อ้ ย มกั ป ระกอบอ าชพี
ที่มีความเสี่ยงต่อการเกิดป ัญหาสุขภาพ เช่น อาชีพใช้แรงงาน เก็บข ยะ ทำงานในสถานท ี่เสี่ยงภัย เป็นต้น ซึ่งสามารถ
ยืนยันได้จากการศึกษาการให้ความรู้ในการปฏิบัติตัวในผู้ป่วยโรคเบาหวานที่รับไว้รักษาในหอผู้ป่วยในโรงพยาบาล
บ้านบึง (เปรมจิต ตันบุญยืน 2552) พบว่า ผู้ป่วยที่กลับมาพักรักษาตัวใหม่เกิดจากการที่ไม่สามารถควบคุมระดับ
น้ำตาลในก ระแสเลือดได้ ทั้งๆ ที่ขณะที่นอนพ ักร ักษาตัวอยู่ในโรงพยาบาลส ามารถควบคุมร ะดับน ้ำตาตาลได้ ซึ่งพบ
ว่า มสี าเหตจุ ากก ารม ขี ้อมูลเกี่ยวก ับโรคเบาห วานไมค่ รอบคลุม เมื่อก ลับไปอ ยูบ่ ้านจ ึงไมส่ ามารถป รับเปลี่ยนพ ฤติกรรม
การบริโภคอาหารได้ถูกต้องจึงทำให้อาการของโรคเบาหวานกลับมาอีก นอกจากนี้ยังมีงานวิจัยอีกมากมายที่พบว่า
การข าดค วามร คู้ วามส ามารถด า้ นส ขุ ภาพส ง่ ผ ลต อ่ ส ขุ ภาพ เชน่ ความร คู้ วามส ามารถด า้ นส ขุ ภาพต ำ่ ท ำใหม้ ปี ญั หาส ขุ ภาพ
คุณภาพชีวิตต ่ำและเสียชีว ีตเพิ่มม ากข ึ้น (Merrimam, Betty, 2002) พบว ่า ผู้ป่วยโรคม ะเร็งที่มีความร ู้ความส ามารถ
ด้านสุขภาพต่ำมารับการตรวจวินิจฉัยโรคช้า ไม่เข้าใจขั้นตอนการรักษา ทำให้ผู้ป่วยบางรายตัดสินใจรับการรักษาช้า
เกินไป ไม่เข้าใจข ้อความบ นเอกสารสิทธิท ำให้ต ัดสินใจท ี่ร ักษาหรือไม่ร ับก ารร ักษาได้ไม่ทันเวลา Schillingger, Dean
ลิขสทิ ธข์ิ องมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช
