Page 36 - การส่งเสริมสุขภาพและการป้องกันโรค
P. 36
2-34 การส่งเสริมสุขภาพและการป้องกันโรค
โรคติดต่อได้หลายทาง มีข้อบ่งชี้ความล้มเหลวในการรักษา มีรายงานผู้ป่วยในกลุ่มบุคลากรสาธารณสุข หรือเป็น
การกระจายข องส ารเคมีหรือส ารกัมมันตภาพรังสีในสิ่งแ วดล้อม เป็นต้น
2) เปน็ เหตุการณ์ที่ผดิ ปกติหรอื ไม่เคยพบมากอ่ น หรอื ไม่คาดว่าจะพบ เช่น ไม่ทราบสาเหตุ แหล่งโรคและ
วิธีการถ่ายทอดโรค โรคมีวิวัฒนาการรุนแรงขึ้นรวมถึงการเกิดโรคที่ผิดปกติไปจากเดิม โรคที่กำจัดกวาดล้างไป
แล้ว หรือม ีการแพร่ก ระจายข องส ารเคมี สารกัมมันตภาพรังสี เชื้อโรค ทั้งที่ตั้งใจและอุบัติเหตุ เป็นต้น
3) มีโอกาสที่จะแพร่ไปสู่พื้นท่ีอ่ืน เช่น มีข้อบ่งชี้ถึงความสัมพันธ์ทางวิทยาการระบาดของการเกิด
เหตุการณ์เช่นเดียวกันนี้ในพื้นที่อื่น หรือมีปัจจัยบางอย่างที่แสดงถึงศักยภาพในการแพร่โรคข้ามพื้นที่ อาจเป็น
การเดินทางท่องเที่ยว การช ุมนุมหรือรวมกลุ่มของคนต ่างพ ื้นที่ (แข่งขันกีฬา การประช ุมใหญ่ๆ) เป็นต้น
4) ต้องจำกัดการเคล่ือนที่ของผู้คนหรือสินค้า เช่น เคยมีเหตุการณ์เช่นเดียวกันนี้ในอดีตที่ต้องจำกัด
การเคลื่อนที่ มีแหล่งรวมสินค้าที่เป็นอาหาร เครื่องดื่ม หรือสินค้าอื่นๆ ที่อาจปนเปื้อนเชื้อโรคระหว่างนำเข้าหรือ
ส่งออก หรือเกิดเหตุการณ์ที่ส ัมพันธ์ช ัดเจนกับก ารชุมนุมระหว่างป ระเทศหรือการท่องเที่ยว เป็นต้น
ศูนย์ป้องกันควบคุมโรคแห่งชาติ ประเทศสหรัฐอเมริกาได้ แบ่งกลุ่มภาวะฉุกเฉินทางสาธารณสุขเป็น 6
กลุ่ม ได้แก่
1) การใช้อาวุธช ีวภาพ เชื้อที่อ าจนำมาใช้ได้ เช่น แอนแทรกซ ์ และไข้ทรพิษ เป็นต้น
2) ภาวะฉุกเฉินจากสารเคมี เช่น สารออร์กาโนคลอรีน (Organophosphate) คลอรีน (Chorine) ริซิน
(Ricin) และซ าร ิน (Sarin) เป็นต้น
3) ภาวะฉุกเฉินจ ากรังสี ซึ่งเป็นได้ทั้งอ ุบัติเหตุแ ละก ารก่อการร้าย
4) อุบัติเหตุกลุ่มช น จากอุบัติภัยข นาดใหญ่ เช่น การระเบิด ไฟไหม้ และการบ าดเจ็บ เป็นต้น
5) สาธารณภัยจ ากธ รรมชาติแ ละภาวะอ ากาศเลวร ้าย เช่น วาตภัย อุทกภัย อัคคีภัย ธรณีพิบัติภัย เป็นต้น
6) การระบาดของโรคที่พบบ่อยในพื้นที่และอุบัติการณ์ของโรคที่สำคัญ เช่น การระบาดของอาหารเป็นพิษ
ไข้เลือดออก เลปโตส ไปโรซ ิส เป็นต้น และโรคติดต่ออุบัติใหม่ เช่น โรคซาร์ส ไข้ห วัดน ก และฝ ีดาษลิง เป็นต้น
สาธารณภัยและภัยพิบัติ ตามพระราชบัญญัติป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย พ.ศ. 2550 กำหนดให้
สาธารณภัย หมายความถึง อัคคีภัย วาตภัย อุทกภัย ภัยแล้ง โรคระบาดในมนุษย์ โรคระบาดสัตว์ โรคระบาด
สัตว์น้ำ การระบาดของศัตรูพืช ตลอดจนภัยอื่นๆ อันมีผลกระทบต่อสาธารณชน ไม่ว่าเกิดจากธรรมชาติ มีผู้ทำให้
เกิดขึ้น อุบัติเหตุ หรือเหตุอื่นใด ซึ่งก่อให้เกิดอันตรายแก่ชีวิต ร่างกายของประชาชน หรือความเสียหายแก่
ทรัพย์สินของป ระชาชน หรือของร ัฐ และให้รวมถึงภัยอันเกิดจ ากก ารโจมตีทางอ ากาศ และก ารก ่อวินาศกรรม
ภัยพิบัติ (Disasters) ตามคำจำกัดความขององค์การอนามัยโลก หมายถึง เหตุการณ์ที่ทำให้เกิดการหยุด
ชะงักของก ารทำงาน หรือก ารดำเนินการที่เป็นป กติของชุมชนห รือสังคม เกิดผลกร ะทบเป็นวงก ว้างต ่อชีวิต ทรัพย์สิน
เศรษฐกิจ สังคม และส ิ่งแ วดล้อม เกินค วามส ามารถแ ละก ำลังทรัพยากรข องพื้นที่ที่จ ะแ ก้ป ัญหาได้ (WHO, 1998) ใน
อีกนัยห นึ่ง ภัยพิบัติคือ ภาวะที่เกิดค วามไม่สมดุลข องท รัพยากรท ี่ม ีอยู่ กับค วามต้องการห รือค วามจ ำเป็นท ี่จะต ้องใช้
ทรัพยากรในก ารรับมือก ับภัยน ั้นๆ ประเภทของภ ัยพิบัติ ได้แก่
1) ภยั พ บิ ตั ทิ างธ รรมชาติ (Natural Disasters) กลุ่มท ีเ่กิดก ารเปลี่ยนแปลงอ ย่างร วดเร็ว เช่น วาตภัย อุทกภัย
อัคคีภัย ธรณีพิบัติภัย (แผ่นดินไหว) เป็นต้น กลุ่มที่เปลี่ยนแปลงอย่างช้าๆ ได้แก่ ภาวะแห้งแล้ง ผลกระทบจาก
การท ำลายป่า ทุพภิกขภัย เป็นต้น
2) ภัยพ ิบัติทเ่ี กิดจ ากเทคโนโลยี (Technological Disasters) บางค รั้งเรียกว่า ภัยพ ิบัติจากม นุษย์ (Human
– Generated or Man-made Disasters) กลุ่มที่เกิดโดยไม่ตั้งใจ เช่น อุบัติเหตุในโรงงานอุตสาหกรรม สิ่งก่อสร้าง
ถล่ม (อาคาร ทางด่วน) อุบัติเหตุทางการจราจร (ทางอากาศ ถนน ทางน้ำ) อุบัติเหตุในกิจการทหาร ภัยพิบัติจาก
ลิขสทิ ธ์ขิ องมหาวทิ ยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช
