Page 98 - การส่งเสริมสุขภาพและการป้องกันโรค
P. 98
3-44 การส่งเสริมสุขภาพและก ารป้องกันโรค
กว่าเกณฑ์มากกว่าภาคอื่น อีกทั้งพบปัญหาอ้วนสูงเป็นที่สองรองจากภาคกลาง และพบปัญหาโคเลสเตอรอลสูงมาก
ที่สุด นอกจากนี้การสำรวจของกองโภชนาการพบว่า ในทุกภาคมีปัญหาคอพอกในเด็กวัยเรียนเพิ่มขึ้น ทั้งยังพบว่า
เด็กกลุ่มวัยทำงาน หญิงวัยเจริญพันธุ์ หญิงต ั้งค รรภ์และให้นมบ ุตรประสบป ัญหาโลหิตจ างมากข ึ้น โดยพบในชนบท
มากกว่าในเมือง ส่วนการบริโภคน้ำตาลของกลุ่มวัยทำงานพบว่า ค่าเฉลี่ยของการบริโภคน้ำตาลและอัตราความชุก
ของภ าวะน ้ำตาลในเลือดส ูงเพิ่มขึ้นต ามอายุ และร้อยละ 40 ของก ลุ่มคนวัยท ำงานในเมืองมีพฤติกรรมก ารเติมเครื่อง
ปรุงรสก่อนชิมทุกครั้ง
รายงานก ารส ำรวจภ าวะอ าหารแ ละโภชนาการข องกองโภชนาการพ บพ ฤติกรรมก ารบ รโิ ภคท ีไ่ มเ่ หมาะส มต ่างๆ
เช่น เด็กวัยรุ่นงดบริโภคอาหารบางม ื้อ พบการกินข นมข บเคี้ยวม าก เป็นต้น และในท ุกก ลุ่มอายุพ บว่า มีการก ินอาหาร
ประเภทเนื้อสัตว์เพิ่มข ึ้น จึงท ำให้ได้ร ับไขม ันเพิ่มขึ้นด้วย ประเด็นท ี่คณะผู้ส ำรวจฝ ากให้ค ิดคือ วิถีชีวิตที่ใช้กำลังกาย
น้อยลงทั้งในชีวิตป ระจำวันและก ารทำงาน ซึ่งพ บว่า มีการอ อกกำลังน ้อย
จากการพ ิจารณาแนวโน้มพฤติกรรมการบริโภคอาหารพ บว่า พฤติกรรมการบ ริโภคของมนุษย์มีก ารเปลี่ยน-
แปลงจ ากอ ดีตท ีเ่ป็นการบ ริโภคอ าหารท ีม่ อี ยูอ่ ย่างจ ำกัดเพื่อค วามอ ยูร่ อดห รือเพื่อป ระทังช ีวิต ไปเป็นการบ ริโภคอ าหาร
ตามความชอบของแต่ละบุคคล ตามกำลังทรัพย์หรือเศรษฐานะเพราะมีอาหารให้เลือกมากขึ้น อุตสาหกรรมอาหาร
ของประเทศในปัจจุบันมีการขยายตัวเพื่อผลิตอาหารตอบสนองความต้องการของผู้บริโภคและการเปลี่ยนแปลงทาง
สังคม มีก ารถ ่ายทอดเทคโนโลยีก ารผ ลิตอ าหารจ ากต ่างป ระเทศ ตลอดจ นก ารนำเข้าเครื่องจักรต ่างๆ เข้าม าในป ระเทศ
มาก และม ีก ารผ ลิตบ ุคลากรในส าขาว ิชาว ิทยาศาสตร์ก ารอ าหารเพื่อช ่วยในก ารพ ัฒนาอ ุตสาหกรรมอ าหารข องป ระเทศ
ทำให้มีการผลิตอาหารมากมายหลายชนิดออกสู่ท้องตลาดและยังสามารถส่งไปจำหน่ายต่างประเทศ นำเงินตราเข้า
ประเทศเป็นจ ำนวนม ากในแ ต่ละป ี การแ ข่งขันอ ย่างม ากข องอ ุตสาหกรรมแ ปรรูปอ าหารในป ัจจุบันท ำให้ผ ู้ผลิตจ ะต ้อง
ศึกษาความต้องการของผู้บริโภค และเข้าใจพฤติกรรมผู้บริโภคที่เปลี่ยนแปลงไปตามกาลเวลาและปัจจัยต่างๆ ที่มี
ผลกระทบ แม้ในอ ุตสาหกรรมอาหารข นาดก ลางแ ละขนาดย ่อมต้องให้ความส ำคัญนี้ เพื่อที่จะผลิตอาหารสนองความ
ต้องการข องผ ู้บริโภค สามารถหาตลาดได้ง่ายแ ละข ายได้โดยไม่ขาดทุน
พฤติกรรมการบริโภคอาหารของมนุษย์จะเปลี่ยนแปลงตลอดเวลาตามการเปลี่ยนแปลงทางสังคมและ
ปัจจัยต ่างๆ เช่น เพศ อายุ ความร ู้ ฐานะทางเศรษฐกิจ สังคม ศาสนา ขนบธรรมเนียมประเพณี เป็นต้น โดยทั่วไปพ บ
ว่า การเปลี่ยนแปลงพ ฤติกรรมก ารบ ริโภคจ ะเปลี่ยนแปลงได้แต่ต ้องใช้เวลาและจ ะช้าก ว่าก ารเปลี่ยนพ ฤติก รร มอื่นๆ
เช่น ด้านการแ ต่งก ายหรือภ าษาพูด ปัจจัยที่เกี่ยวข้องหรือม ีอิทธิพลต ่อพฤติกรรมการบ ริโภคอาหารข องม นุษย์ ได้แก่
1) สิ่งแวดล้อม สิ่งแวดล้อมมีอิทธิพลอย่างมากต่อชนิดของพืชพันธุ์หรือสัตว์ต่างๆ ในท้องที่นั้นๆ ซึ่งมีผลต่ออาหาร
ของม นุษย์ในบริเวณนั้นด ้วย 2) โครงสร้างท างส ังคม และสถานะท างส ังคม โดยทั่วไปพ บว่า เมื่อมีรายได้เพิ่มขึ้นจ ะม ี
แนวโนม้ ท จี่ ะบ ริโภคเนื้อส ัตวแ์ ละผ ลิตภัณฑจ์ ากส ัตว์ น้ำตาล และไขม ันเพิม่ ม ากข ึน้ ขณะท กี่ ารบ รโิ ภคธ ญั ญ พ ืชท ไี่ มผ่ ่าน
การขัดสีน้อยลง 3) ขนบธรรมเนียม ประเพณี ศาสนาและความเชื่อต่างๆ เป็นปัจจัยสำคัญที่มีผลต่อพฤติกรรม
การบ ริโภคข องม นุษย์ต ั้งแต่อ ดีตม าจ นถึงป ัจจุบัน อาหารท ีส่ ังคมห นึ่งเห็นว ่าด อี ีกส ังคมห นึ่งอ าจห ้ามร ับป ระทาน อาหาร
บางอย่างไม่ได้มีคุณค่าสูงตามหลักโภชนาการแต่มีคุณค่าสูงในด้านจิตใจแก่ผู้บริโภค อาหารบางอย่างมีข้อห้ามทาง
ศาสนา 4) การได้ร ับค วามร ู้ด ้านโภชนาการ การท ีม่ ีก ารเผยแ พร่ค วามร ูแ้ ละข ้อมูลต ่างๆ ทีเ่กี่ยวก ับอ าหารแ ละโภชนาการ
ในส ื่อต ่างๆ เช่น วิทยุ โทรทัศน์ สิ่งพ ิมพ์ เป็นต้น ทำให้ได้รับความส นใจแ ละอาจท ำให้เกิดก ารเปลี่ยนแปลงพ ฤติกรรม
การบริโภคได้ และ 5) ภาพพจน์ข องอาหารและผ ลของก ารโฆษณา อาหารบางชนิดได้ร ับก ารยอมรับให้เป็นอาหารเพื่อ
สุขภาพ เพราะเชื่อว่า มีผ ลด ีต่อส ุขภาพ หรืออาหารบ างช นิดเหมาะก ับบ ุคคลบางก ลุ่ม
ลิขสิทธิข์ องมหาวิทยาลัยสโุ ขทยั ธรรมาธิราช
