Page 57 - แนวคิดทางการแนะแนวและทฤษฎีการปรึกษาเชิงจิตวิทยา หน่วยที่ 3
P. 57
จิตวิทยาเพื่อการแนะแนวแ ละการป รึกษาเชิงจ ิตวิทยา 3-47
3.1 ผใู้หบ้ ริการส ามารถป ระยุกตท์ ฤษฎกี ารเรียนร มู้ าใชไ้ ดใ้นล กั ษณะข องก ารว างเงือ่ นไขเพื่อใหผ้ ูร้ บั
บริการเกิดพ ฤติกรรมท ีพ่ ึงป ระสงค์ ใชใ้นก ารแ ก้ไขป รับเปลี่ยนห รือร ะงับพ ฤติกรรมท ีไ่มพ่ ึงป ระสงค์ ตลอดจ น
ให้การเสริมแรงเมื่อผู้รับบริการมีพฤติกรรมที่พึงประสงค์ เพื่อรักษาให้พฤติกรรมน ั้นคงอยู่ตลอดไป ไม่ว่า
จะเป็นพฤติกรรมการเรียน หรือพฤติกรรมทางสังคม ซึ่งผู้ให้บริการสามารถใช้สิ่งเร้าที่ผู้รับบริการต้องการ
ประกอบกับพฤติกรรมที่ต้องการให้เกิดหรือปรับเปลี่ยน และเมื่อผู้รับบริการมีพฤติกรรมที่พึงประสงค์แล้ว
จึงให้การเสริมแ รงด้วยวิธีก ารต่างๆ เป็นการต อบแทน เช่น การให้ร างวัล คำ�ชมเชย ฯลฯ
อีกกรณีหนึ่งที่ผู้ให้บริการสามารถนำ�ทฤษฎีการเรียนรู้มาใช้ได้นั้น คือการใช้วิธีการให้ผู้รับบริการ
ได้เรียนรู้ด้วยการสังเกตจากตัวแบบ โดยต้องมีตั้งเป้าหมายว่าต้องการให้เกิดหรือปรับพฤติกรรมใด ก็ใช้
ตัวแ บบท ี่แ สดงพ ฤติกรรมน ั้นใหส้ ังเกตแ ละจ ดจำ� ซึ่งเมื่อผ ู้รับบ ริการไดด้ ตู ัวแ บบท ีแ่ สดงใหด้ ูแ ล้ว ผู้รับบ ริการ
จะได้เห็นผลข องการกร ะทำ�นั้นๆ ด้วย ทำ�ให้เกิดความประทับใจแ ละอ ยากปฏิบัติต าม
3.2 ตามทฤษฎีการรับรู้นั้น มองว่าบุคคลจะรับรู้สถานการณ์ที่เกิดขึ้นปัจจุบันมากกว่าสถานการณ์
ที่เกิดขึ้นในอดีต ดังนั้น การให้บริการตามทฤษฎีนี้จึงให้ความสำ�คัญที่ตัวกระบวนการแนะแนวและ
การปรึกษาเชิงจิตวิทยา โดยควรให้ผู้รับบริการได้ศึกษาหรือทดลองฝึกจากสถานการณ์จริง ตัวอย่างเช่น
การฝ ึกพฤติกรรมก ล้าแ สดงออก
ในลักษณะเดียวกัน การปลูกฝังในเชิงจิตวิทยา ทั้งในเรื่องของทัศนคติ ความเชื่อ ค่านิยม ก็เช่น
เดียวกัน ผู้ให้บ ริการจะต้องเปิดโอกาสให้ผู้รับบ ริการได้ศ ึกษาแ ละเรียนร ู้จากส ถานการณ์จ ริง เช่น การศ ึกษา
จากตัวแบบจ ริง การใช้บ ทบาทสมมติที่มาจ ากสถานการณ์จ ริง เป็นต้น
3.3 การใช้ทฤษฎีแรงจ ูงใจเพื่อการส ร้างหรือป รับเปลี่ยนเจตคติ ค่าน ิยม ความเชื่อ และพ ฤติกรรม
ของบุคคลนั้น ผู้ให้บริการจำ�เป็นต้องมีความรู้ในเรื่องของความแตกต่างระหว่างบุคคล และต้องทำ�ความ
เข้าใจว ่าผ ู้รับบ ริการแ ต่ละค นมีความช อบ ความส นใจในเรื่องใดสิ่งใด แล้วจ ึงใช้ส ิ่งนั้นม าเป็นเงื่อนไขในก าร
จูงใจห รืออาจเรียกอ ีกอ ย่างว ่าสิ่งจ ูงใจ
3.4 การใช้ทฤษฎีการตัดสินใจถือเป็นสิ่งสำ�คัญอย่างหนึ่งของงานแนะแนวและการปรึกษาเชิง
จิตวิทยา เนื่องจากในการให้บริการถือปรัชญาว่า ผู้ให้บริการจะเป็นผู้ให้ข้อมูลและทางเลือกต่างๆ ที่
หลากหลาย แต่การตัดสินใจนั้นผู้รับบริการเท่านั้นที่จะเป็นผู้ตัดสินใจด้วยตนเอง ดังนั้น ทฤษฎีการ
ตัดสินใจจึงมีบ ทบาทมากในงานแ นะแนวแ ละก ารป รึกษา
ทั้งนี้ ผูใ้หบ้ ริการจ ำ�เป็นต ้องศ ึกษาข ้อมูลร ายบ ุคคลข องผ ู้รับบ ริการแ ต่ละค นอ ย่างถ ่องแทเ้สียก ่อนว ่า
เขามีปัญหาหรือความต ้องการอ ะไร จากน ั้นต ้องให้เขาเข้าใจในปัญหาหรือค วามต้องการของต น ผู้ให้บ ริการ
รวมถึงผู้รับบริการมีหน้าที่ที่จะกำ�หนดวัตถุประสงค์ร่วมกัน แสวงหาทางเลือกที่ควรจะมีมากกว่าหนึ่งทาง
จากน ั้นผ ู้รับบริการก ็จะเป็นผ ู้ต ัดสินใจท างเลือกที่มีคุณค่าส ำ�หรับตนม ากท ี่สุด
3.5 การใช้ทฤษฎีการแลกเปลี่ยนทางสังคมมาใช้ในการแนะแนวและการปรึกษาเชิงจิตวิทยานั้น
ผู้ให้บ ริการส ามารถใช้ทฤษฎีนี้เพื่อช่วยส ่งเสริมศักยภาพด้านต ่างๆ ให้ก ับผู้รับบริการ เช่น การพ ัฒนาทักษะ
ทางส ังคม ด้านก ารมีสัมพันธภาพกับเพื่อน สามารถท ำ�ได้โดยเปิดโอกาสให้ผู้รับบ ริการได้แ ลกเปลี่ยนเรียนร ู้
ทางส ังคมต่างๆ เช่น เรื่องข องค วามมีนํ้าใจ เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ จิตส าธารณะ เป็นต้น
