Page 53 - การวิจัยการบริหารการศึกษา หน่วยที่ 1
P. 53
แนวคิดเกี่ยวกับการวิจัยการบริหารการศึกษา 1-43
เร่อื งที่ 1.3.1 ทฤษฎีกบั การวจิ ยั
ในการศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างทฤษฎีกับการวิจัย จำ�เป็นต้องมีความเข้าใจใน 2 ประเด็นสำ�คัญ
คือ 1) ทฤษฎีและกรอบแนวคิดในการวิจัย และ 2) ทฤษฎี สมมติฐาน และตัวแปรในการวิจัย ซึ่งจะกล่าว
โดยลำ�ดับ ดังนี้
ทฤษฎแี ละกรอบแนวคิดในการวิจัย
ในการวิจัย นักวิจัยอาจเริ่มต้นเสาะแสวงหาปัญหาจากทฤษฎีหรือจากการปฏิบัติหรือทั้งสองอย่าง
การเริ่มต้นที่ทฤษฎีก็คือ การใช้ทฤษฎีเป็นกรอบแนวคิด จากกรอบแนวคิดนี้ นักวิจัยก็สามารถกำ�หนดปัญหา
กำ�หนดสมมติฐาน กำ�หนดวิธีรวบรวมข้อมูลและทดสอบสมมติฐานได้ จึงเห็นได้ว่า นักวิจัยได้อาศัยทฤษฎี
เป็นหลัก ทฤษฎีและการวิจัยจึงเป็นของคู่กัน
ตัวอย่างสองทฤษฎี เช่น ทฤษฎีภาวะผู้นำ�และทฤษฎีบรรยากาศองค์การ ทฤษฎีภาวะผู้นำ�ตาม
แนวคิดของฮอลพินและไวเนอร์ (Halpin & Winer. 1952) ระบุว่า พฤติกรรมผู้นำ�มีสองมิติ ได้แก่
1) พฤติกรรมแบบรเิ ริ่ม (intiating structure) และ 2) พฤตกิ รรมแบบถนอมนํ้าใจหรอื มดี ลุ ยพนิ ิจ (consid-
eration) ผู้บริหารที่มีประสิทธิภาพ คือ ผู้บริหารที่มีพฤติกรรมสูงทั้งสองด้านจากทฤษฎีนี้ นักวิจัยก็สามารถ
กำ�หนดวัตถุประสงค์และวิธีการวิจัย การวิจัยอาจทำ�ได้ในทุกระดับการศึกษา ไม่ว่าจะเป็นระดับประถมศึกษา
มัธยมศึกษา หรืออุดมศึกษา
ส่วนทฤษฎีบรรยากาศองค์การตามแนวคิดของฮอลพินและครอฟท์ (Halin & Croft. 1962) ได้
ระบุว่า บรรยากาศขององค์การมี 6 ประเภท ได้แก่ 1) เปิด 2) อิสระ 3) ควบคุมตรวจตรา 4) สนิทสนม
5) บิดากับบุตร และ 6) ปิด นักวิจัยที่สนใจศึกษาบรรยากาศของโรงเรียนก็อาจใช้ทฤษฎีนี้เป็นกรอบแนวคิด
โดยกำ�หนดวัตถุประสงค์และวิธีการวิจัยตามกรอบของทฤษฎีนี้ การวิจัยก็อาจทำ�ได้ทุกระดับเช่นกัน
จึงเห็นได้ว่า ทฤษฎีเป็นนามธรรม การวิจัยเป็นรูปธรรม ทฤษฎีมีขอบเขตกว้าง การวิจัยมีขอบเขต
เฉพาะ เช่น ศึกษาเฉพาะโรงเรียนประถมศึกษา มัธยมศึกษา หรืออาชีวศึกษา เป็นต้น ทฤษฎีเป็นแม่บทและ
การวิจัยเป็นลูกบท
ในศาสตร์ทางการบริหารการศึกษา มีทฤษฎีการบริหารการศึกษาที่สำ�คัญหลายทฤษฎีที่นักวิจัย
สามารถนำ�มากำ�หนดเป็นกรอบแนวคิดในการวิจัย ดังเช่น ทองอินทร์ วงศ์โสธร (2522 อ้างถึงในวิจิตร
ศรีสอ้าน และทองอินทร์ วงศ์โสธร. 2536: 31-39) ได้เสนอทฤษฎีการบริหารการศึกษาที่เป็นที่ยอมรับกัน
อยา่ งกวา้ งขวางและยังสามารถน�ำ มาใชศ้ กึ ษาปัญหาทางการบรหิ ารการศึกษาได้ โดยเฉพาะการศึกษาเกี่ยวกบั
พฤติกรรมการบริหารของผู้บริหารสถานศึกษา ได้แก่ ทฤษฎีระบบสังคม (social systems theory) ทฤษฎี
ภาวะผู้นำ� (leadership theory) ทฤษฎีการตัดสินใจ (decision theory) และทฤษฎีองค์การ (Organiza-
tion theory) ซึ่งจะขอกล่าวพอสังเขปดังนี้
