Page 78 - ความรู้ทางสังคมศาสตร์และเทคโนโลยี สำหรับนักนิเทศศาสตร์
P. 78
4-68 ความรู้ทางสงั คมศาสตรแ์ ละเทคโนโลยีส�ำ หรบั นกั นเิ ทศศาสตร์
เร่ืองที่ 4.3.3
รูปแบบของการเมืองภาคพลเมือง
การเมืองภาคพลเมืองกลายเปน็ ส่วนสำ� คญั ในรฐั ธรรมนูญของประเทศไทยตั้งแตป่ ี 2540 เปน็ ตน้
มา โดยเฉพาะอย่างยง่ิ รัฐธรรมนูญปี 2550 ไดข้ ยายเพมิ่ เตมิ มากขึ้นกว่าเดมิ ดังตอ่ ไปน้ี
1. การปกครองตนเอง ในรัฐธรรมนูญปี 2550 มาตรา 78 (3) และในหมวด 14 ได้บญั ญตั ไิ วว้ ่า
รัฐต้องกระจายอ�ำนาจให้ท้องถิ่นปกครองตนเองและตัดสินใจเร่ืองท้องถ่ินได้ด้วยตนเอง นอกจากน้ันยังมี
มาตราอนื่ ๆ ที่ขยายความเกี่ยวกับการปกครองสว่ นท้องถ่ิน ทั้งนีเ้ พราะการปกครองตนเองเป็นสว่ นส�ำคญั
ของการเมอื งภาคพลเมอื งในการจดั การเรอื่ งทอี่ ยใู่ นขอบเขตอ�ำนาจของตน ทสี่ ำ� คญั ทส่ี ดุ เปน็ พน้ื ฐานสำ� คญั
ของการพัฒนาระบอบการปกครองแบบประชาธิปไตยทแี่ ท้จริง
2. การอนรุ กั ษร์ กั ษาชุมชนของชมุ ชนทอ้ งถน่ิ โดยประชาชนเปน็ เจา้ ของชมุ ชนทต่ี นมสี ว่ นในการ
พฒั นา ดงั นั้น จึงมสี ทิ ธทิ จ่ี ะคุ้มครองชุมชนของตนให้พ้นจากผลกระทบทางลบจากนโยบายหรอื การลงทุน
ของนกั ธรุ กจิ ทอ่ี ยใู่ นระบบทนุ นยิ ม ประชาชนจงึ มอี ำ� นาจทจี่ ะคมุ้ ครองและอนรุ กั ษช์ มุ ชนของตนตามทบ่ี ญั ญตั ิ
ไว้ในมาตรา 66 และ 67 ในส่วนน้ีเปิดโอกาสให้ประชาชนมีส่วนร่วมในทางการเมืองอย่างแข็งขันซ่ึงเป็น
สว่ นสำ� คญั อีกส่วนหน่ึงของการเมอื งภาคพลเมอื ง
3. การทำ� ประชาพิจารณ์ สว่ นสำ� คญั ของการเมอื งภาคพลเมอื งกค็ อื ประชาชนมสี ทิ ธทิ จ่ี ะประชา-
พิจารณ์โครงการส�ำคัญๆ ของฝ่ายบริหารท่ีจะส่งผลกระทบต่อชีวิตความเป็นอยู่ของตน โดยเฉพาะอย่าง
ยิง่ สภาพแวดล้อม เพือ่ ให้การตัดสินนโยบายของฝ่ายรัฐไดร้ บั การพจิ ารณาอย่างรอบด้านและฟงั เสียงของ
ประชาชนผู้เปน็ เจา้ ของประเทศและเจ้าของพ้นื ที่ ซ่ึงมีบญั ญัตไิ ว้ในมาตรา 57 และ 58
4. การลงประชามติ ในกรณีที่มีเรื่องส�ำคัญเกินกว่าอ�ำนาจและความรับผิดชอบของตัวแทนของ
ประชาชนคอื รฐั สภา ประชาชนตอ้ งมบี ทบาทในการตดั สนิ ใจดว้ ยตนเองโดยการลงประชามติ ซง่ึ หมายความ
วา่ เปน็ การตดั สนิ นโยบายโดยผมู้ สี ทิ ธลิ งคะแนนเสยี งเลอื กตง้ั ทง้ั ประเทศ ประเดน็ การเมอื งสำ� คญั ทอี่ าจตอ้ ง
ฟังเสียงประชาชน เชน่ การเปิดใหม้ ีการท�ำการณุ ยฆาต การขดุ คลองเชอ่ื มมหาสมุทรสองฝ่งั เป็นต้น แต่
เทา่ ทผ่ี ่านมามกี ารลงประชามตเิ พียงครั้งเดยี วคือ รฐั ธรรมนูญปี 2550
5. อ�ำนาจในการเสนอให้ถอดถอนผู้บริหารระดับสูง โดยประชาชนจำ� นวนสองหมน่ื คนมอี ำ� นาจ
ในการเขา้ ชอ่ื เพอ่ื เสนอใหถ้ อดถอนผบู้ รหิ ารระดบั สงู ทม่ี พี ฤตกิ รรมไมน่ า่ ไวว้ างใจหรอื มพี ฤตกิ รรมทจุ รติ ทงั้
ในระดบั ชาติ คอื มาตรา 164 มาตรา 271 และในระดบั ท้องถ่นิ มาตรา 285
6. การเสนอกฎหมาย ประชาชนจำ� นวนหนง่ึ หมนื่ คนมสี ทิ ธเิ ขา้ ชอื่ กนั เพอื่ เสนอกฎหมายเกย่ี วกบั
หมวด 3 (สทิ ธเิ สรภี าพของประชาชน) และหมวด 5 (แนวนโยบายพน้ื ฐานแหง่ รฐั ) ซง่ึ มบี ญั ญตั ไิ วใ้ นมาตรา
142 (4) และในการปกครองส่วนท้องถิ่นประชาชนผู้มีสิทธิลงคะแนนเสียงเลือกตั้ง มีสิทธิเสนอการออก
ข้อบัญญัตทิ ้องถนิ่ ตามทบ่ี ัญญตั ิไว้ในมาตรา 286
