Page 63 - ความรู้ทางสังคมศาสตร์และเทคโนโลยี สำหรับนักนิเทศศาสตร์
P. 63
ความรดู้ ้านวฒั นธรรมและศาสนา 13-53
ปจั เจกชนนยิ ม เสรนี ยิ ม รัฐนยิ ม ในดา้ นหนึง่ ไดส้ ง่ เสริมให้เกิดกระแสโลกียะอนั กระทบตอ่ การลดบทบาท
ศาสนา รวมท้งั ความเจริญแห่งเทคโนโลยไี ดท้ �ำใหค้ วามคิดสมยั ใหมแ่ พรอ่ ยา่ งกวา้ งรวดเรว็ แตใ่ นอีกดา้ น
ศาสนากม็ กี ารปรบั ตวั ตอบสนองตอ่ สถานการณ์ และมกี ารใชเ้ ทคโนโลยแี หง่ ยคุ สมยั ใหมใ่ นการปรบั ตวั เผย
แพรค่ ำ� สอนและเชอ่ื มโยงผนู้ บั ถอื ไดก้ วา้ งขวางกวา่ ทเ่ี คยเปน็ มา เชน่ มกี ารฟงั เทศนท์ างโทรทศั น์ วทิ ยุ การ
เสย่ี งเซียมซอี อนไลน์ เปน็ ตน้ จะเห็นไดว้ า่ นับตง้ั แต่ทศวรรษ 1970 ปรากฏการณท์ างศาสนาคือ การฟื้น
ตวั ของศาสนาต่างๆ ทว่ั โลก
ในขณะทคี่ วามทนั สมยั สง่ ผลใหศ้ าสนาลดบทบาทลงแตใ่ นทางกลบั กนั กส็ ง่ ผลตอ่ การขยายตวั ของ
ศาสนาต่างๆ ทั่วโลกด้วย เห็นได้จากจ�ำนวนผู้นับถือศาสนาส�ำคัญท่ีเพิ่มข้ึน เช่น ในแอฟริกาและเอเชีย
ชว่ ง 3 ทศวรรษนบั แตป่ ี ค.ศ. 1970 มจี ำ� นวนผนู้ บั ถอื ศาสนาครสิ ตเ์ พมิ่ ขนึ้ ถงึ 3 เทา่ จนมจี ำ� นวนสงู ถงึ 300
ล้านคน ในสหรัฐอเมริกาศาสนาคริสต์เร่ิมกลับมาได้รับความนิยมใหม่ เห็นได้อัตราจากการเติบใหญ่ของ
อภิมหาโบสถ์ (Megachurch) ที่สามารถดึงคนนับหมื่นมาฟังเทศน์ในแต่ละครั้ง (พระไพศาล วิสาโล,
2557) ส่ิงที่เป็นปรากฏการณ์สวนทางกับทฤษฎีโลกียนุวัตรท่ีส�ำคัญๆ คือ การเกิดขบวนการศาสนาใหม่
เกิดขบวนการศาสนาแบบเคร่งจารีตท่กี ลบั ไปหาอดีตและยดึ ตดิ กับคุณคา่
3. การเกิดขบวนการศาสนาใหม่
ศตวรรษท ี่ 20-21 เปน็ ชว่ งเวลาทม่ี ศี าสนาและลทั ธใิ หมเ่ กดิ ขน้ึ อยา่ งมากมายในโลก มกี ารตคี วาม
ศาสนาใหม่ทำ� ให้เกิดศาสนาใหม่ทมี่ ที งั้ การแยกตวั จากศาสนาเดิม มีการประดิษฐใ์ หมท่ างวฒั นธรรม เช่น
การเกดิ ลทั ธแิ ละศาสนาใหมท่ ผ่ี สมผสานความเชอ่ื ระหวา่ งศาสนา หรอื ผสมผสานศาสนาและความเชอ่ื อนื่ ๆ
แบบสมยั ใหม่ และมกี ารเกดิ ศาสนาใหมท่ ไี่ มม่ พี น้ื ฐานจากศาสนาใดเลย ทงั้ หมดไดส้ ะทอ้ นภาพการปรบั ตวั
ของศาสนาท่ามกลางความเจริญทางวิทยาการและความก้าวหน้าแห่งสังคมยุคใหม่ ส�ำหรับการเกิดใหม่
ของศาสนาสว่ นใหญแ่ ลว้ จะแตกตวั ออกมาจากศาสนาเดมิ ทมี่ อี ยู่ โดยนำ� คำ� สอนสว่ นหนง่ึ ของศาสนาเหลา่ นนั้
มาปรับปรุงและแก้ไขใหม่ เช่น ศาสนาบาไฮท่ีแยกตัวออกมาจากศาสนาอิสลาม ลัทธิศรีสัตยะไสบาบาท่ี
แยกตวั ออกมาจากศาสนาฮนิ ดู นอกจากนน้ั ยังมศี าสนาใหม่ท่กี ่อตงั้ ข้นึ มาโดยมไิ ดม้ ีพน้ื ฐานมาจากศาสนา
ใดเลย เชน่ ลทั ธเิ ซไกควิ เซเคยี ว หรอื โยเร หรอื เปน็ การผนวกเอาคำ� สอนของศาสนาตา่ งๆ มารวมกนั เชน่
เรอลอี งั ส์ (Raelians) ในประเทศคานาดา ซง่ึ ผนวกคำ� สอนของพระพทุ ธเจา้ พระเยซู พระมะหะหมดั และ
โมเสส เป็นต้น อีกลักษณะหนึ่งคือการผสมผสานความเช่ือทางศาสนากับวงการอ่ืน เช่น การเน้นความ
ม่ังคัง่ ดังองค์กรศาสนาครสิ ต์วินเนอร์เชริ ์ช (Winner’s Church) ในประเทศไนจีเรีย
ในประเทศญป่ี นุ่ ตงั้ แตก่ อ่ นและหลงั สงครามโลกครง้ั ท่ี 2 โดยเฉพาะตงั้ แตท่ ศวรรษท่ี 1970 เปน็ ตน้ มา
มกี ารเกดิ ศาสนาใหมท่ ่แี ยกมาจากศาสนาพุทธ แตกนิกายออกมาจากศาสนาหลกั มากมาย ลัทธคิ วามเชือ่
ที่ไดร้ ับความนยิ มและมแี นวโน้มว่าจะมีสมาชิกเพิ่มมากขน้ึ คอื กลุ่มโซกะกกั ไค ( สวิ ินยี ์ ศริ ิพงษ,์ 2556)
ก่อต้ังโดย ซึเนะซาบโุ ร มาคกิ ุจิ นักวชิ าการการศึกษาใน ปี ค.ศ. 1930 เปน็ องคก์ รศาสนาพทุ ธทแ่ี ยกตวั
ออกมาจากพุทธศาสนานิกายนิชิเรน กลุ่มโซกะ กักไคนี้มีการเผยแพร่ทั้งในญ่ีปุ่นและต่างประเทศทั่วโลก
เช่น สหรัฐอเมริกา ออสเตรเลีย อิตาลี ไทย รวมถึงให้ความช่วยเหลือแก่กลุ่มประเทศท่ียากจน ท�ำให้มี
ผนู้ บั ถอื เพม่ิ ขนึ้ เรอ่ื ยๆ แนวคดิ หลกั ในการเผยแพรค่ ำ� สอนของกลมุ่ คอื การพฒั นาคณุ คา่ ภายในของมนษุ ย์
