Page 24 - การวิจัยทางนิเทศศาสตร์
P. 24
1-14 การวิจัยทางนิเทศศาสตร์
นักวิจัยเชิงวิพากษ์ที่มีชื่อเสียง เช่น Antonio Gramsci และ Louis Althusser ที่สนใจศึกษาการครอบงำ�
ความคิดคนในสังคมของสถาบันสื่อสารมวลชน Max Horkheimer, Theodor Adorno, Herbert Murcuse และ
Walter Benjamin แห่งสำ�นักแฟรงเฟิร์ต (Frankfurt School) ที่สนใจศึกษาพลังอำ�นาจของสื่อมวลชนในฐานะ
เป็นอุตสาหกรรมที่สร้างวัฒนธรรม และ Michel Foucault ผู้ที่มีชื่อเสียงเรื่องการวิเคราะห์วาทกรรม (Discourse
Analysis) โดยสนใจศึกษาว่า ความรู้และข่าวสารคือที่มาของอำ�นาจ เป็นต้น
สำ�หรับการวิจัยนิเทศศาสตร์ในปัจจุบันนั้นได้ให้ความสำ�คัญทั้งการวิจัยเชิงประจักษ์และการวิจัยเชิงวิพากษ์
ขึ้นอยู่กับว่า ปัญหานำ�ของการวิจัยสอดรับกับแนวทางการวิจัยแบบใด และยังมีงานวิจัยนิเทศศาสตร์จำ�นวนไม่น้อยที่
ใช้ทั้งการวิจัยเชิงประจักษ์และการวิจัยเชิงวิพากษ์ในการแสวงหาคำ�ตอบในงานวิจัยเรื่องเดียวกัน
กจิ กรรม 1.2.1
วิวัฒนาการของการวิจัยนิเทศศาสตร์แบ่งได้กี่ช่วง อะไรบ้าง และแต่ละช่วงให้ความสนใจทำ�วิจัยใน
ประเด็นใด
แนวตอบกิจกรรม 1.2.1
วิวัฒนาการของการวิจัยนิเทศศาสตร์แบ่งได้ 2 ช่วง คือ ช่วงการวิจัยนิเทศศาสตร์ท่ีเน้นการวิจัย
เชิงประจักษ์ ให้ความสนใจทำ�วิจัยเกี่ยวกับผลกระทบของสื่อมวลชน และช่วงการวิจัยนิเทศศาสตร์ท่ีเน้นการ
วจิ ยั เชงิ วพิ ากษ์ ใหค้ วามสนใจทำ�วจิ ยั เกย่ี วกบั ความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งการสอื่ สารกบั อำ�นาจทางสงั คม การครอบงำ�
ผกู ขาด และควบคมุ ส่ือมวลชน รวมทง้ั การตีความถงึ ความหมายเกยี่ วกับพฤติกรรมของผู้รบั สาร
เร่อื งที่ 1.2.2
ความสมั พันธร์ ะหวา่ งการวจิ ัยนเิ ทศศาสตร์กับสาขาวิชาอืน่
หากจะพิจารณาความสัมพันธ์ระหว่างการวิจัยนิเทศศาสตร์กับสาขาวิชาอื่น อาจจะต้องย้อนไปดูระบบวิชา
ความรู้ทั้งหมดก่อนว่ามีความสัมพันธ์กันอย่างไร นิเทศศาสตร์อยู่ในจุดใด และมีความสัมพันธ์กับศาสตร์อื่นอย่างไร
ระบบวิชาความรู้ในการศึกษาของมนุษย์อาจแบ่งได้เป็น 3 ศาสตร์ใหญ่ ๆ ได้แก่
1. มนษุ ยศาสตร์ (Humanities) เปน็ ระบบวชิ าความรูเ้ กีย่ วกบั สิง่ ทีอ่ ยูภ่ ายในของมนษุ ย์ และคณุ คา่ ทางจติ ใจ
เช่น ปรัชญา ศาสนา ประวัติศาสตร์ จิตวิทยา ภาษาศาสตร์ และศิลปกรรมศาสตร์ เป็นต้น
2. สังคมศาสตร์ (Social Sciences) เป็นระบบวิชาความรู้เกี่ยวกับสังคมหรือความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์
ในสังคม เช่น สังคมวิทยา มานุษยวิทยา เศรษฐศาสตร์ และรัฐศาสตร์ เป็นต้น
3. วทิ ยาศาสตร์ (Natural/Physical Sciences) เป็นระบบวิชาความรู้เกี่ยวกับปรากฏการณ์ทางธรรมชาติ เช่น
ฟิสิกส์ เคมี ชีววิทยา และดาราศาสตร์ เป็นต้น
ศาสตร์หลักทั้งสามนั้นมีความสัมพันธ์กันอย่างแยกไม่ออก โดยมีมนุษยศาสตร์เป็นแกนกลาง และขยายวง
ออกไปเป็นสังคมศาสตร์ และวิทยาศาสตร์ตามลำ�ดับ ซึ่งนิเทศศาสตร์หรือการสื่อสารนั้นเป็นส่วนหนึ่งของการศึกษา
