Page 27 - ประสบการณ์วิชาชีพภาษาอังกฤษ
P. 27
การพัฒนาภาวะผู้นำ� 15-15
2. การปฏบิ ตั ติ ามปทสั ถ าน
เราจะเห็นได้ว่า สังคมบังคับให้เราต้องปฏิบัติตามปทัสถาน และในบางกรณีการบังคับนี้ก็มีองค์การพิเศษ
ที่ทำ�หน้าที่นี้โดยตรง ปกติคนเราชอบทำ�ตัวให้เข้ากับสิ่งแวดล้อมอยู่แล้ว ไม่ชอบให้ใครมาวิพากษ์วิจารณ์เรา และ
ไม่ชอบการท ี่ต้องถูกแยกออกจากกลุ่ม นอกจากน ี้การมีความหวังที่จะได้รับรางวัลห รือการกลัวการถูกลงโทษ ไม่ได้
เป็นสาเหตุเดียวที่ทำ�ให้เราต้องทำ�ตามปทัสถาน อย่างไรก็ตาม เราต้องยอมรับว่ามีเหมือนกัน บางครั้งเราทำ�ตาม
เพราะไม่มีทางเลือก เช่น คนไทยในต ่างแดนในบางแ ห่งต ้องกินข นมปัง เพราะหาข้าวไม่ได้ หรือต ้องพ ูดภ าษาอ ื่นแทน
ภาษาไทย เพราะพูดภาษาไทยแล้วจะไม่มีใครเข้าใจนอกจากนี้ยังมีสิ่งอื่นๆ อีกหลายประการ ที่ทำ�ให้คนต้องปฏิบัติ
ตาม คือ
2.1 การอบรมส่ังสอน (indoctrination) เราถูกอบรมสั่งสอนให้ทำ�ตามปทัสถานตั้งแต่เด็ก เด็กจะรับไป
ปฏิบัติโดยไม่ได้มีความนึกคิด หรือมีข้อขัดแย้ง หรือตรึกตรองก่อนการเรียนรู้แนวทางปฏิบัติ โดยถ่ายทอดเข้าไป
ทีละเล็กทีละน้อย ทำ�ให้มีการนำ�ไปปฏิบัติจนเกิดความเคยชิน และไม่รู้ตัว เช่น เรียนรู้การใช้ช้อนส้อมอย่าง
ถูกต้องในการก ินอ าหาร ให้ใช้มือขวาเขียนห นังสือ เป็นต้น
2.2 การเรียนรู้ทำ�ให้เกิดความเคยชิน เม่ือทำ�บ่อยๆ เข้าก็กลายเป็นนิสัย (habituation) เมื่อติดเป็นนิสัย
บุคคลก็จะทำ�โดยอัตโนมัติโดยไม่ต้องมีการคิดดูก่อนเมื่อทำ�จนเป็นนิสัยก็ยากที่จะไม่ทำ�ตามหรือปฏิบัติในทางที่
ฝ่าฝืน จึงท ำ�ให้เกิดค วามป ระพฤติในแบบเดียวกันที่เห็นว่าด ีแ ละเหมาะสมตามสภาพส ังคมนั้นๆ
2.3 เราทำ�ตามเพราะเราได้ประโยชน์ (utility) จากการปฏิบัติเช่นนั้น เช่น เมื่อเห็นสัญญาณไฟแดงจราจร
เราก็ต้องหยุดรถ ที่เราท ำ�ตามเพราะเราเห็นว่าเราจ ะไม่เกิดอุบัติเหตุแก่ทั้งตัวเราแ ละผู้อื่น หรือการน ั่งรอคิวการรักษา
พยาบาลในโรงพยาบาล เป็นการรอที่เกิดประโยชน์และความยุติธรรมคือใครมาก่อนก็ควรจะได้รับการรักษาก่อน
ถ้าทำ�อะไรทุกอย่างเป็นระเบียบแล้วก็ยากที่จะเกิดการขัดประโยชน์แก่ทั้งของกลุ่มและตัวเอง การปฏิบัติจึงได้
ผลด ีหรือประโยชน์มากว่าผ ลเสีย
2.4 การทำ�ตาม หมายถึงการทำ�ตัวเป็นพวกเดียวกับกลุ่มด้วย (group identification) เราสามารถทำ�ตาม
ปทัสถานของกลุ่มเราได้มากกว่าของกลุ่มอื่นที่เราไม่ได้อยู่ร่วมด้วย การที่เราทำ�เช่นนั้นไม่ใช่เพราะเห็นว่าของเรา
ดีก ว่าข องก ลุ่มอื่น แต่เราทำ�ตามเพราะเราต้องการเป็นพวกเดียวกัน เช่น ในงานพ ิธีบางอย่างท ี่ทุกค นต ้องแ ต่งช ุดไทย
เราแต่งชุดไทยด้วยเมื่อเราไปร่วมงานก็แสดงว่าเราต้องการเหมือนคนอื่น ๆ ในงานนั้น หรือในที่บางแห่งยังนิยม
กินข้าวด้วยมือ ถ้าเราต้องการเข้ากับกลุ่มสังคมนั้นได้ดี หรือให้กลุ่มยอมรับเรา บางครั้งเราก็ต้องกินข้าวด้วยมือ
แทนการใช้ช้อนส้อม คือ เราทำ�ตัวเป็นพวกเดียวกับเขา หรือใช้ภาษาของเขา ฯลฯ นี่เป็นหลักการที่นักวิจัยมักจะ
ใช้เมื่อต้องการไปวิจัยตามหมู่บ้าน ให้ชาวบ้านมีความรู้สึกว่าเป็นพวกเดียวกับเขาจะทำ�ให้ได้ข้อมูลที่มีคุณค่าหรือ
ตรงกับข้อเท็จจ ริงมากข ึ้น
3. ปทสั ถ านอ่ืน
สุพัตรา สุภาพ ได้กล่าวถึงแนวทางปฏิบัติของคนเราในการอยู่กับกลุ่มหรืออยู่กับสังคมว่า คนเรายังต้อง
ปฏิบัติต ามปทัสถ านอื่นๆ อีกมากมาย กล่าวค ือ
แม้ว่าวิถีประชา กฎศีลธรรม และกฎหมายจะเป็นสิ่งสำ�คัญในเรื่องปทัสถาน อย่างไรก็ตาม ยังมีปทัสถาน
อื่นๆ ที่เราจะกล่าวต่อไป คือ แฟชั่น (fashion) fad, rites, ceremonies, rituals และ etiquette อันที่จริงแล้ว
ทั้งหมดที่กล่าวมานี้ควรรวมอยู่ในวิถีประชา และในทางปฏิบัติมีเพียงคนบางกลุ่มเท่านั้นที่เลือกปฏิบัติและมีการ
บังคับที่ค ล้ายคลึงก ัน
