Page 25 - การศึกษาชีวิตครอบครัวและชุมชน
P. 25
การสร้างเสริมความเข้มแขง็ ของครอบครัวและชุมชน 12-13
ใฝส่ มั ฤทธิ์ จติ ควบคมุ ตน จติ สาธารณะ และจติ พอเพยี ง ซง่ึ ลกั ษณะทางจติ ทสี่ ำ� คญั ยง่ิ เหลา่ น้ี ถา้ ไดป้ ลกู ฝงั
ผา่ นกระบวนการอบรมขดั เกลาอยา่ งถูกต้องแลว้ ครอบครัวกจ็ ะเป็นต้นทุนทางสงั คมทสี่ ูงไดใ้ นอนาคต
1.5 การทำ� ใหค้ รอบครวั สามารถหลกี เลยี่ งภาวะเสย่ี งและการปรบั ตวั ไดใ้ นภาวะยากลำ� บาก ภาวะ
เสย่ี งของครอบครัวท่ีอาจควบคมุ ไดม้ ี 2 เรอื่ ง เรื่องแรก คือ ภาวะท่ที �ำให้ครอบครัวเดือดร้อนและมปี ญั หา
ส่วนใหญ่มักมาจากพฤติกรรมของสมาชิกในครอบครัว อาทิ การนอกใจ การหย่าร้าง ความรุนแรง
ในครอบครวั ปญั หาลกู วยั รนุ่ การเปน็ โรครา้ ย การบาดเจบ็ จากอบุ ตั เิ หตุ การใชย้ าเสพตดิ การตดิ อบายมขุ
การลักขโมย และการล่วงละเมิดทางเพศในครอบครัว เรื่องท่ี 2 คือ ภาวะเส่ียงด้านเศรษฐกิจ ได้แก่
การท่ีครอบครัวไม่มีรายได้ท่ีแน่นอน การมีหนี้สินทั้งในและนอกระบบ ส�ำหรับภาวะเส่ียงที่ครอบครัวไม่
สามารถควบคมุ ได้ คอื ภาวะเสยี่ งอนั เกดิ จากภยั ธรรมชาติ ซง่ึ ความรนุ แรงแตล่ ะครงั้ อาจทำ� ใหส้ ญู เสยี ชวี ติ
ทีพ่ ักอาศัย แหล่งทำ� มาหากนิ เกดิ ผลกระทบอย่างรุนแรงทางอารมณ์และจิตใจ
2. องค์ประกอบของการสร้างเสริมความเข้มแข็งของชุมชน
นภาภรณ์ หะวานนท์ เพญ็ สริ ิ จีระเดชากุล และสรุ วฒุ ิ ปัดไธสง (2550) ได้ประมวลแนวคดิ ของ
นกั วชิ าการจำ� นวนมาก และใหข้ อ้ สรปุ เกย่ี วกบั การสรา้ งเสรมิ ความเขม้ แขง็ ของชมุ ชนไวว้ า่ จะตอ้ งเปน็ การ
ขับเคล่อื นอยา่ งเป็นองค์รวมเพ่ือให้เกดิ การพัฒนาทัง้ ระบบในทศิ ทางทีส่ อดคล้องสมั พันธ์กนั องคป์ ระกอบ
ของการสร้างเสรมิ ความเข้มแขง็ ของชุมชน มี 5 ด้าน ไดแ้ ก่
2.1 การสร้างเสริมความเข้มแข็งทางเศรษฐกิจ โดยส่งเสริมให้ชุมชนสามารถพึ่งพาตนเองทาง
เศรษฐกิจ โดยพิจารณาจากการที่ชุมชนอยู่ในสภาวะกินดีอยู่ดี มีผลผลิตท่ีมีคุณภาพเช่ือถือได้ ให้ความ
ส�ำคัญกับการสบื สานและปรบั ปรงุ คณุ ภาพการผลิตท่มี ีอยู่ในชุมชนมากกวา่ การผลติ ส่งิ ใหมท่ ชี่ มุ ชนไม่เคย
มีประสบการณ์มาก่อน มีอ�ำนาจต่อรองกับนายทุน มีอิสรภาพในการจัดการทรัพยากรชุมชน ไม่เป็นหนี้
มีทุนส�ำรองสำ� หรับกจิ การสาธารณะและสวสั ดกิ ารชมุ ชน มีความสามารถในการสร้างมูลค่าเพิม่ ให้กับสงิ่ ท่ี
มคี า่ นอ้ ยหรอื ไมม่ คี า่ ในชมุ ชน ปลอดจากการพง่ึ พาตลาดทนุ และปจั จยั การผลติ จากภายนอก สามารถขาย
ผลผลิตได้ในราคาท่ีเป็นธรรม สามารถจัดระบบธุรกิจของชุมชนได้อย่างมีประสิทธิภาพ ปราศจาก
ความเสย่ี งในการผลติ หรอื มคี วามเสย่ี งนอ้ ย โดยกระบวนการทจี่ ะนำ� ไปสกู่ ารพง่ึ ตนเองทางเศรษฐกจิ ไดแ้ ก่
การสร้างอ�ำนาจอิสระในการผลิตโดยเพ่ิมพูนความสามารถของชุมชนในการจัดการกับปัจจัยการผลิต
การบรู ณาการความรใู้ นการผลติ ทเ่ี ปน็ ความรภู้ ายนอกชมุ ชนกบั ความรทู้ ช่ี มุ ชนมมี าแตเ่ ดมิ การสรา้ งสรรค์
ความรู้ในกระบวนการผลิตและแลกเปลี่ยนความรู้ในชุมชน การสร้างอ�ำนาจอิสระในการแลกเปล่ียน
โดยการสร้างเสริมเครือข่ายตลาดรับซื้อ และมีการจัดการเก่ียวกับการจัดส่งผลผลิตหรือการท�ำให้ผลผลิต
เป็นที่ต้องการของตลาด การสร้างอ�ำนาจอิสระในการบริโภคโดยเพ่ิมพูนความสามารถของชุมชนที่จะ
ท�ำให้เกิดการบริโภคที่ปลอดภัยปราศจากสารเคมีและการบริโภคที่ไม่ก่อให้เกิดหน้ีสิน อย่างไรก็ตาม
กระบวนการที่จะน�ำไปสู่การพ่ึงตนเองทางเศรษฐกิจของชุมชนมีความซับซ้อนและไม่ใช่สิ่งท่ีจะเกิดขึ้นได้
โดยง่าย เนื่องจากต้องมีกลไกที่ก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงท้ังด้านจิตส�ำนึก ความรู้ การจัดการ และการ
ปฏบิ ัตทิ ตี่ อ้ งอาศัยการมีส่วนร่วมของคนในชมุ ชน และการสร้างเครอื ข่ายกบั ชมุ ชนและองค์การอนื่ ๆ ด้วย
