Page 57 - ประวัติศาสตร์ไทย
P. 57
อาณาจกั รอยธุ ยา 4-47
เร่ืองท่ี 4.3.1
การเกษตร
ดินแดนทเ่ี ปน็ แกนกลางอาณาจักรอยุธยาต้งั อยใู่ นบริเวณท่รี าบลุ่มแมน่ ํ้าเจา้ พระยาตอนลา่ ง ซึง่ มี
อาณาบรเิ วณตัง้ แตน่ ครสวรรคล์ งมาถงึ อ่าวไทย ทร่ี าบลุ่มแมน่ ํ้านีเ้ กิดจากการทบั ถมของโคลนตม เน้ือดนิ
จงึ มคี วามอดุ มสมบรู ณ์ เปน็ ดนิ ตะกอนธารนาํ้ มที รายปนเพยี งเลก็ นอ้ ย และสามารถเกบ็ กกั นาํ้ ไดเ้ ปน็ อยา่ งดี
จงึ เปน็ ดนิ ที่เหมาะแก่การเพาะปลกู มาก โดยเฉพาะอยา่ งยงิ่ การปลูกขา้ วนาล่มุ ความเหมาะสมทางสภาพ
ภูมิศาสตร์ ท�ำให้ดินแดนแถบลุ่มแม่น้ําเจ้าพระยาตอนล่างซ่ึงอยู่ในความครอบครองของอาณาจักรอยุธยา
เปน็ แหล่งเพราะปลกู ทีส่ ำ� คญั แห่งหนงึ่ ในเอเชยี ตะวนั ออกเฉียงใต้
พชื สำ� คญั ทป่ี ลกู กนั มาในอาณาจกั รอยธุ ยาจนกลายเปน็ พชื หลกั คอื ขา้ ว รองลงมา ไดแ้ ก่ พรกิ ไทย
ฝ้าย หมาก มะพร้าว อ้อย และไม้ผลอ่ืนๆ แม้ว่าสภาพภูมิศาสตร์จะเอื้ออ�ำนวยต่อการเพาะปลูกมาก
แตก่ ารเกษตรของอยธุ ยายงั ใชเ้ ทคนคิ การผลติ แบบดงั้ เดมิ ทตี่ อ้ งพง่ึ พาธรรมชาตเิ ปน็ หลกั ใหญ่ เชน่ การทำ� นา
อาศัยนํ้าฝนและน้ําท่าเป็นปัจจัยส�ำคัญในการผลิต ส่วนวิธีการผลิตใช้แรงงานคนและแรงงานสัตว์ในการ
ไถนา ดำ� นา เกบ็ เกย่ี วและนวดขา้ ว แรงงานสตั วท์ ใ่ี ชก้ นั ทว่ั ไป คอื แรงงานโคและกระบอื ซง่ึ ใชใ้ นการไถนา
ดำ� นา สว่ นคันไถนน้ั ทำ� ดว้ ยไม้ เมอ่ื ฤดเู กบ็ เกยี่ วข้าวก็จะใชโ้ คกระบือในการนวดข้าว และสขี า้ วเปลือกด้วย
ครกไม้กระเด่ือง
การเกษตรทใี่ ชเ้ ทคนคิ การผลติ แบบดง้ั เดมิ ซง่ึ ตอ้ งพงึ่ พาธรรมชาตเิ ปน็ หลกั ใหญน่ ้ี ไดก้ อ่ ใหเ้ กดิ ผล
สืบเน่ืองที่ส�ำคัญ คือ หากสภาพดินฟ้าอากาศไม่เอ้ืออ�ำนวยอันเนื่องมาจากเกิดภาวะฝนแล้งหรือน้ําท่วม
ผลผลติ ทางการเกษตรกจ็ ะตกตา่ํ ลงอยา่ งมากทนั ที ทำ� ใหเ้ กดิ ภาวะขาดแคลนอาหาร นอกจากนนั้ การเกษตร
ของอยุธยายังมีวัตถุประสงค์ในการผลิตเพ่ือการบริโภคภายในอาณาจักรตามลักษณะของเศรษฐกิจพอ
ยังชีพ มิได้ผลิตเพื่อขาย สินค้าการเกษตรท่ีอยุธยาส่งไปขายต่างประเทศ ล้วนแต่เป็นผลผลิตท่ีเหลือ
จากการบริโภคภายในอาณาจักรแลว้
ในด้านรัฐบาล ได้เอาใจใสด่ ูแลการเพาะปลูกของราษฎรเพยี งแคอ่ อกกฎหมายคุ้มครองการทำ� นา
หลายมาตรา ดังที่ปรากฏในกฎหมายลักษณะทาสและกฎหมายลักษณะเบ็ดเสร็จ เช่น ห้ามมิให้ทาสเอา
เปรียบนายเงนิ ขอไถค่ า่ ตัวในระหวา่ งเทศกาลเก่ียวข้าว เพราะจะท�ำใหข้ าดแคลนแรงงานในการท�ำนา ให้
เจา้ ของชา้ งมา้ โคกระบอื ระวงั สตั วเ์ ลย้ี งของตนใหด้ ี ไมใ่ หไ้ ปกนิ ตน้ ขา้ วในนาของผอู้ นื่ มฉิ ะนน้ั จะถกู ลงโทษ
รวมท้ังห้ามมิให้ลักแอก ไถ และคราดของชาวนา เป็นต้น นอกจากนั้น รัฐบาลได้ส่งเสริมและให้สิทธิแก่
ราษฎรในการบกุ เบิกท่ีดนิ แหล่งใหมเ่ พอื่ ใช้เพาะปลกู ดังข้อมูลหลกั ฐานในกฎหมายตราสามดวง
สว่ นในดา้ นการชลประทาน รฐั บาลไมไ่ ดส้ ง่ เสรมิ แตอ่ ยา่ งใด การขดุ คลองตา่ งๆ กเ็ พอื่ สนองความ
ตอ้ งการดา้ นยทุ ธศาสตร์ การคมนาคม และการระบายนา้ํ ทว่ มตอนหนา้ นา้ํ เทา่ นนั้ มไิ ดข้ ดุ เพอื่ ผลประโยชน์
ด้านเกษตรกรรมโดยตรง
