Page 42 - การศึกษาชุมชนเพื่อการวิจัยและพัฒนา
P. 42
6-32 การศึกษาชุมชนเพ่ือการวิจยั และพัฒนา
3.4 กรอบคิดในการสงั เกต นักวิจยั ควรมีกรอบคิดในการสงั เกต ไดแ้ ก่
1) ลักษณะทางกายภาพและทางสังคมท่ีผู้วิจัยเข้าไปศึกษา คือ สถานที่ บริบทของ
เหตกุ ารณ์ ปรากฏการณ์ บคุ คล ส่ิงของ
2) รายละเอียดของส่ิงที่เกิดข้ึน การสังเกตพฤติกรรม คือ การกระท�ำที่ผู้วิจัยเฝ้าดูบุคคล
ต่างๆ ซงึ่ พฤติกรรมมีความหลากหลาย
3) แบบแผนของพฤติกรรม เป็นการน�ำเอาพฤติกรรมที่เฝ้าดูมาเรียงล�ำดับ เพื่อท่ีจะได้รู้
ความเป็นมา เร่อื งราว กระบวนการ ความคล่คี ลายของเหตกุ ารณ์ และผลของเหตกุ ารณ์
4) ความสมั พนั ธข์ องคนในชมุ ชนวา่ มโี ครงสรา้ งความสมั พนั ธท์ างสงั คมอยา่ งไร การมสี ว่ นรว่ ม
ของสมาชกิ ในชุมชน การใหค้ วามส�ำคญั หรือการรบั รเู้ หตกุ ารณ์ของบุคคลในชมุ ชน
3.5 การเตรยี มตวั ใหพ้ รอ้ มสำ� หรบั ผสู้ งั เกต คอื รอบรใู้ นเรอ่ื งทจ่ี ะไปสงั เกต มแี บบบนั ทกึ ขอ้ มลู และ
อปุ กรณ์ในการบันทึกข้อมูล และมีการทดลองใชก้ อ่ น
3.6 แบง่ ขอ้ มลู ออกเปน็ หมวดหมู่ ตามปญั หานำ� การวจิ ยั ไมค่ วรสงั เกตหลายสง่ิ พรอ้ มกนั ควรสงั เกต
ท่ีละเรอื่ ง เพือ่ ไมใ่ หเ้ กดิ ความสับสน และตัง้ ใจอยา่ งระมัดระวังเพราะเหตกุ ารณห์ รอื ปรากฏการณ์ที่เกดิ ขึ้น
อาจเกิดขึ้นและหายไปอยา่ งรวดเร็ว
3.7 บันทึกผลการสังเกตทันที เพื่อจะได้ข้อมูลที่ถูกต้องไม่ใช่บันทึกจากความรู้สึก ความคิดเห็น
ความเชอ่ื ของผสู้ งั เกต และมกี ารตรวจสอบขอ้ มลู หรอื ผลทไี่ ดจ้ ากการสงั เกต เปน็ การวเิ คราะหข์ อ้ มลู ขนั้ แรก
อาจกล่าวได้ว่าสิ่งที่ผู้วิจัยควรสังเกตใช้หลักการเดียวกับการเขียนข่าว คือ ใคร ท�ำอะไร ท่ีไหน
เมอื่ ไร อยา่ งไร สว่ นทำ� ไมนนั้ ผวู้ จิ ยั สามารถใชเ้ ครอื่ งมอื การวจิ ยั อน่ื เสรมิ ได้ เชน่ การสมั ภาษณ์ การสนทนากลมุ่
4. เคร่ืองมือการสังเกต
การวจิ ัยการส่อื สารชมุ ชนโดยการสงั เกตจะมีเครอ่ื งมอื 2 ชนดิ ไดแ้ ก่
4.1 แบบสงั เกต
4.2 อุปกรณ์การบนั ทึก
4.1 แบบสังเกต เปน็ เครอื่ งมอื ชว่ ยบนั ทกึ ผลการสงั เกต ไดแ้ ก่ แบบตรวจรายการ แบบประเมนิ คา่
แบบบัตรคะแนน และแบบเทียบตัวอย่าง (บุญธรรม กิจปรีดาบริสุทธ์ิ, 2549) ในที่นี้ขอยกมา 3 แบบ
ทม่ี ักนยิ มใช้ คอื
1) แบบตรวจรายการ (checklist) มลี ักษณะเป็นรายการของข้อความที่ตอ้ งการสงั เกตจดั
ไวเ้ รยี งลำ� ดบั ตามเหตกุ ารณห์ รอื พฤตกิ รรมทคี่ าดวา่ จะเกดิ กอ่ นหลงั แลว้ ใหผ้ สู้ งั เกตเลอื กทำ� เครอ่ื งหมายวา่
มเี หตกุ ารณห์ รอื พฤตกิ รรมนนั้ เกดิ ขนึ้ หรอื ไม่ แบบสงั เกตนอ้ี าจจะใชค้ �ำ ขอ้ ความ หรอื ตวั เลขแทนกไ็ ด้ อาทิ
ใช/่ ไมใ่ ช่ มี/ไม่มี 1/0 แบบสงั เกตน้ีใชร้ ว่ มกับการสัมภาษณ์ได้ดว้ ย
