Page 37 - การศึกษาชุมชนเพื่อการวิจัยและพัฒนา
P. 37
เคร่อื งมือการวิจัยการสอ่ื สารชุมชน 6-27
เร่ืองท่ี 6.3.1
การวิเคราะห์เอกสาร
การวจิ ัยการส่ือสารชมุ ชน มีข้อมลู ที่เกบ็ รวบรวมท้ังขอ้ มลู เชงิ ปรมิ าณทีส่ ามารถวดั ออกมาเป็นค่า
ตวั เลขทส่ี ามารถนำ� มาใชเ้ ทยี บขนาดไดโ้ ดยตรง เชน่ จำ� นวนเครอื่ งรบั วทิ ยกุ ระจายเสยี ง จำ� นวนบตุ ร จำ� นวน
ช่ัวโมงในการออกอากาศรายการเพ่อื บรกิ ารสาธารณะ เป็นตน้ และยงั มีขอ้ มลู เชงิ คณุ ภาพทไ่ี มส่ ามารถวดั
ออกมาเป็นค่าตัวเลขโดยตรงได้มักบอกเป็นลักษณะของกลุ่มข้อมูล เช่น สีผม ผู้นับถือศาสนา คุณภาพ
ของรายการวทิ ยชุ มุ ชน เปน็ ตน้ ในการวจิ ยั เชงิ ปรมิ าณกอ็ าจมกี ารเกบ็ รวบรวมขอ้ มลู เชงิ คณุ ภาพในท�ำนอง
เดียวกนั ในการวจิ ยั เชงิ คณุ ภาพกอ็ าจมกี ารเก็บรวบรวมข้อมลู เชงิ ปรมิ าณด้วย ในตอนที่ 6.3 จะอธิบายถงึ
เคร่ืองมือการวิจัยการสื่อสารชุมชนในการวิจัยเชิงคุณภาพท่ีมักนิยมใช้ 5 ประเภท ซ่ึงอาจมีเคร่ืองมือ
นอกเหนือไปจากน้อี ีก ผู้สนใจสามารถศึกษาเพมิ่ เติมจากแหลง่ ความรอู้ ่ืนๆ ได้
ลักษณะของการวจิ ัยเชิงคุณภาพ เป็นการศึกษารายละเอียดของส่วนต่างๆ ทป่ี ระกอบเขา้ มาเป็น
สังคม โดยใช้สภาพแวดล้อมตามธรรมชาติเป็นแหล่งศึกษา ผู้วิจัยจึงต้องเข้าไปในชุมชนอาจใช้เวลานาน
เปน็ แรมปี เพอ่ื ทจ่ี ะขดุ คน้ ขอ้ มลู ดว้ ยวธิ กี ารพดู คยุ สมั ภาษณ์ สงั เกต สนทนา หรอื หลกั ฐานทางเอกสารอนื่
ใดทป่ี รากฏอยู่ โดยการเก็บข้อมลู เกบ็ ตามความเป็นจรงิ ของสภาพแวดลอ้ มนน้ั
การวิเคราะห์เอกสาร เปน็ เครอ่ื งมอื การวจิ ยั เชงิ คณุ ภาพอกี วธิ กี ารหนงึ่ สภุ างค์ จนั ทวานชิ (2552)
อธิบายว่า นอกเหนือไปจากการสังเกตและการสัมภาษณ์ ซ่ึงเป็นวิธีการหลักในการเก็บรวบรวมข้อมูลใน
การวิจยั เชิงคณุ ภาพแล้ว นักวิจัยอาจใชว้ ิธกี ารอน่ื ๆ ไดเ้ ช่นเดียวกบั ที่ใช้ในการวจิ ัยทัว่ ไป เชน่ อาจใช้แบบ
ส�ำรวจ แบบสอบถาม แบบทดสอบ สุดแท้แต่ความเหมาะสมต่อสภาพเหตุการณ์และต่อการตอบปัญหา
ของการวิจัย เทคนิคการรวบรวมข้อมูลอีกบางชนิดท่ีนิยมใช้ในการวิจัยเชิงคุณภาพ ได้แก่ การใช้ข้อมูล
เอกสาร การศกึ ษาประวตั ิชวี ติ
บ�ำเพ็ญ เขียวหวาน และคณะ (2549) อธิบายว่า การศึกษาชุมชนแบบเอกสารเป็นการศึกษา
ชมุ ชนจากขอ้ มลู ทไี่ ดม้ กี ารบนั ทกึ ใหเ้ รยี บรอ้ ยแลว้ เกยี่ วกบั ชมุ ชน ซงึ่ อาจจะมกี ารศกึ ษามาแลว้ กไ็ ด้ การทำ�
ท�ำเนียบข้อมูลของประชากรในชุมชน การส�ำมะโนเก่ียวกับเรื่องต่างๆ ภายในชุมชนก็สามารถที่จะน�ำมา
วเิ คราะห์ขอ้ มูลได้ นอกจากนี้เอกสารที่เขียนจารกึ ไวก้ ็สามารถเปน็ ข้อมลู ชุมชนได้เชน่ กนั
การวจิ ยั เอกสาร (documentary research) ซงึ่ ใชก้ ารวเิ คราะหเ์ อกสารเปน็ เครอื่ งมอื การวจิ ยั การ
ส่ือสารชุมชนท่ีส�ำคัญอีกเครื่องมือหนึ่ง หากมองการวิเคราะห์เอกสารบนพื้นฐานของการวิจัยเอกสารเป็น
วจิ ยั ประเภทหนงึ่ ทน่ี ยิ มใชใ้ นการวิจัยการสื่อสาร นิศา ชูโต (2551) อธบิ ายว่า การวจิ ัยเอกสาร หมายถึง
การสกัดเนื้อหาสาระ (content message) ที่ผู้เขียนส่ือความหมายท้ังทางตรง (Manifested บางครั้ง
ก็เรียกวา่ เปลือกนอกคอื การแจงนับ) และทางอ้อม (Laten บางครัง้ เรยี กว่า เนอ้ื ใน) แกผ่ ู้อา่ น บางคร้ัง
เรียกวธิ ีการนวี้ ่า การวิเคราะห์เน้อื หาส่วนใหญ่มีพน้ื ฐานจากทฤษฎกี ารสือ่ สารนบั ตง้ั แตส่ มัย ค.ศ. 1900
