Page 38 - การศึกษาชุมชนเพื่อการวิจัยและพัฒนา
P. 38
6-28 การศึกษาชุมชนเพอื่ การวจิ ยั และพัฒนา
อาจกล่าวไดว้ ่าการวิเคราะห์เอกสาร เปน็ เครือ่ งมือหนงึ่ ในการวจิ ัยเอกสารซงึ่ การวเิ คราะหเ์ นื้อหา
ของเอกสารมคี วามสำ� คญั ยงิ่ ในการสอ่ื สารตราบเทา่ ทม่ี นษุ ยย์ งั คงใชภ้ าษาและสญั ลกั ษณใ์ นการสอ่ื สารไมว่ า่
จะเปน็ ค�ำพดู ข้อเขียน นทิ านพ้นื บา้ น บทกลอน ไดอารี่ รูปภาพ บทเพลง ภาพยนตร์ รายการโทรทัศน์
รายการวทิ ยกุ ระจายเสยี ง คอลมั นใ์ นหนงั สอื พมิ พ์ วารสาร โดยการวเิ คราะหร์ วมถงึ วจั นภาษาและอวจั นภาษา
ในเรอื่ งน้ี จะขออธบิ ายการวเิ คราะหเ์ อกสารซงึ่ เปน็ เครอ่ื งการวจิ ยั สอ่ื สารชมุ ชน เนอื่ งจากเครอื่ งมอื
ในการวิจยั เชงิ คณุ ภาพ ได้แก่ การสัมภาษณ์ การสงั เกต การสนทนากลมุ่ อาจได้ข้อมูลไม่ครบถว้ น การ
หาขอ้ มลู หลกั ฐานเกยี่ วกบั เรอ่ื งในอดตี หรอื ขอ้ มลู สำ� เรจ็ รปู สามารถนำ� เอาไปใชใ้ นการวจิ ยั การสอ่ื สารชมุ ชน
ได้เลย อาทิ ข้อมูลลักษณะทางประชากร อายุ เพศ การศึกษา จ�ำนวนคนเกิด คนตาย ส่ือของชุมชน
หอกระจายขา่ ว วทิ ยุชุมชน เหลา่ นี้ล้วนเปน็ ข้อมลู ของชมุ ชนที่แสดงเนอ้ื หาในส่ือต่างๆ
บำ� เพ็ญ เขยี วหวาน และคณะ (2549) ไดจ้ �ำแนกชนิดของขอ้ มูลเอกสาร ดงั นี้
1) สถิติและบันทึกต่างๆ หมายถึง ข้อมูลท่ีได้รับการรวบรวมอย่างเป็นระบบระเบียบ
ต่อเนอื่ งกันมาเปน็ ระยะเวลานานพอสมควร
2) เอกสาร หมายถึง ข้อมูลในเรื่องใดเรื่องหนึ่งท่ีมีอยู่เป็นลายลักษณ์อักษร หรืออาจเป็น
แผนผัง รูปภาพ ขอ้ มูลเหลา่ นี้ เช่น ข่าว หรือบทความในหนังสือ จดหมายโตต้ อบระหวา่ งบคุ คล ต�ำนาน
อัตชีวประวตั ิ ค�ำขวญั เปน็ ตน้
ส�ำหรับการวิจัยการสื่อสารชุมชน ข้อมูลเกี่ยวกับการส่ือสารอาจอยู่ในรายการวิทยุกระจายเสียง
รายการโทรทศั น์ ภาพยนตร์ บทความในหนงั สอื พมิ พ์ นทิ านพนื้ บา้ น ตำ� นานของชมุ ชนเกยี่ วกบั การละเลน่
พื้นบ้าน ซ่งึ เปน็ การสอ่ื สารเชงิ วัฒนธรรม เอกสารโครงการประชาสมั พนั ธ์ การท่องเท่ียวชมุ ชน หรอื อ่นื ๆ
ประเภทของการวิเคราะห์เน้ือหาของเอกสาร
นิศา ชูโต (2551) อธิบายถึงประเภทของการวิเคราะห์เนื้อหาของเอกสาร สิ่งที่ส�ำคัญคือ การ
ยอมรบั ว่าเปน็ หลกั ฐานจรงิ (primary evidence) และการวเิ คราะห์เนอ้ื หาท�ำได้หลายประเภทขึน้ อยู่กบั
แนวความคิด และสาขาวิชาของผู้วิเคราะห์ว่าจะใช้เกณฑ์แบบใด เช่น จากแนวคิด (paradigm) ของ
รปู แบบการสอื่ สาร จะตอบปัญหา 6 ขอ้ คอื
1) ใครเปน็ ผ้สู ่ือสารหรือแหล่งข่าว
2) มีกระบวนการสง่ สารอยา่ งไร
3) ใชส้ ่อื /ชอ่ งทางใด
4) และอย่างไร ท้งั 2-4 เป็นกระบวนการเขา้ รหสั ของการสอื่ สาร
5) ผลของการส่อื สาร การตคี วาม
6) ผลบงั เกิดแก่ใคร ซงึ่ ผ้รู บั สารต่างมคี วามแตกต่างกนั ไปน่นั เอง
ในการวิจัยการสือ่ สารชุมชน สามารถแบ่งประเภทการวเิ คราะห์เน้อื หาของเอกสารได้ดังน้ี
1) ศกึ ษาแนวโนม้ ของประเดน็ สารทป่ี รากฏในสาร โดยจำ� แนกเนอื้ หาสว่ นใหญแ่ ละจดั เนอื้ หา
ในแตล่ ะกลมุ่ ของความถกี่ จ็ ะเหน็ แนวโนม้ ของสารนน้ั เชน่ ภาพสะทอ้ นของสอ่ื ใหมท่ ป่ี รากฏในเนอื้ หาเพลง
ลูกท่งุ ความรนุ แรงในภาพยนตร์การ์ตูนทางโทรทศั น์ เป็นตน้
