Page 34 - การวางแผน การออกแบบ และการผลิตสื่อชุมชน
P. 34
15-24 การวางแผน การออกแบบและการผลิตส่ือชุมชน
พวกบางกระด่ี (มอญบางกระดี)่ หรือพวกเกาะเกร็ด (มอญเกาะเกรด็ ) เป็นตน้ อย่างไรก็ตาม คำ� เรยี กชอ่ื
เหล่านี้มิได้มีนัยแห่งการดูถูกหรือจัดล�ำดับช่วงชั้นว่าใครเหนือกว่าใคร หากแต่เป็นการเรียกเพื่อให้ทราบ
ในหมู่คนมอญด้วยกันว่า ตนเองเป็นคนมอญจากภมู ิล�ำเนาบ้านไหนเท่านน้ั
(3) การสื่อสารอัตลักษณ์ “ความเป็นเราให้ผู้อ่ืนรับรู้” หรือการรับรู้อัตลักษณ์ความเป็นมอญใน
สายตาของ “คนในมอญ” มีอัตลักษณ์เด่นๆ หลายประการด้วยกัน กล่าวคือ หากเป็นการสื่อสารด้วย
สายตา “คนใน” กนั เอง ชมุ ชนมอญจะประกอบสร้างอัตลักษณร์ ่วมของ “ความเป็นมอญในฐานะชนชาติ
ที่ผูกพันกับผืนแผ่นดินไทยและพระมหากษัตริย์ไทย” “ความเป็นมอญในฐานะชนชาติท่ีมีอารยะและเป็น
ต้นธารวิถีไทย” “ความเป็นมอญท่ียึดม่ันในพระพุทธศาสนาและมีวัดเป็นศูนย์รวมใจ” “ความเป็นมอญท่ี
มีสัมมาคารวะและการนับถือผู้อาวุโส” “ความเป็นมอญที่ไม่มีสไบก็ไม่ใช่มอญ” และ “ความเป็นมอญที่
แม้จะสิ้นแผ่นดนิ แตก่ ็ไมส่ ิ้นชาต”ิ
เนอื่ งจากอตั ลกั ษณค์ วามเปน็ มอญมคี วามซบั ซอ้ นและซอ้ นทบั กนั ไปมาระหวา่ ง “ความเปน็ มอญ”
“ความเปน็ ไทย” และตวั ตนทลี่ น่ื ไหลและหลากหลาย ดงั นนั้ ในประเดน็ ของการผลติ และการใชส้ อื่ เพอ่ื การ
สร้างอัตลักษณ์ความเป็นมอญน้ัน สุจิตราพบว่า มีการปะทะต่อรองของการสื่อสารในสองด้านด้วยกันคือ
การสอ่ื สารโดยคนในเปน็ ผู้ส่งสาร และการส่อื สารโดยคนนอกเปน็ ผสู้ ่งสาร ดงั น้ี
1. การส่ือสารโดยคนในเป็นผู้ส่งสาร เน่ืองจากเหตุผลส�ำคัญท่ีว่า บรรดาคนพลัดถ่ินนั้น
ไม่สามารถช่วงชิงพื้นท่ีในสื่อกระแสหลักของประเทศท่ีตนพ�ำนักอาศัยได้ หรือหากได้รับการน�ำเสนอก็จะ
เป็นเพียงบางวาระโอกาส (occasional) เท่าน้ัน อีกทั้งในวาระดังกล่าวน้ัน เน้ือหาการน�ำเสนอผ่านส่ือ
กม็ กั ถกู ผลติ ขน้ึ โดยผทู้ อี่ ยใู่ นฐานะทเี่ ปน็ คนนอก (etic) เปน็ สว่ นใหญ่ ดงั นน้ั ในฐานะผพู้ ลดั ถน่ิ ของคนมอญ
จงึ ตอ้ งสรา้ งสอื่ ของตนเองขน้ึ มาเพอื่ เปน็ ชอ่ งทางการสอื่ สารอตั ลกั ษณค์ วามเปน็ คนพลดั ถน่ิ ระหวา่ งกนั และ
กันเอง เพ่ือเช่ือมร้อยความสัมพันธ์ในกลุ่มชาติพันธุ์เดียวกัน รวมถึงการเป็นช่องทางการสื่อสารส�ำหรับ
แสดงออกต่อคนนอกด้วย ซ่ึงสื่อชนิดน้ีอาจเรียกได้ว่าเป็น “สื่อท่ีมีคุณสมบัติพิเศษหรือสื่อเฉพาะกลุ่ม”
(particularistic media) โดยส่ือท่ีชาวมอญเลอื กใช้ในกรณดี งั กลา่ วนี้มที ั้งหมด 6 ประเภทดว้ ยกัน ได้แก่
• สอ่ื สิง่ พมิ พ์ (printed media)
• สือ่ บคุ คล (personal media)
• สอ่ื ประเพณ/ี สอ่ื กิจกรรมชุมชน (folk media)
• สอ่ื วตั ถุ (material media)
• สอื่ เครอื ข่าย (networking)
• ภาษาในพ้ืนทช่ี วี ติ ประจ�ำวนั (oral communication in daily life)
ในแง่นี้ สื่อทั้ง 6 ประเภทดังกล่าวท่ีคนในผลิตขึ้นมา ล้วนท�ำงานสอดประสานกันและสนับสนุน
อัตลักษณ์ความเป็นมอญให้ธ�ำรงอยู่ต่อไปได้ในสังคมไทย หรือกลายเป็นวัฒนธรรมหลัก (dominant
culture) อย่างลงตัว เน่ืองจากในแต่ละสอื่ นน้ั ลว้ นทำ� หน้าท่เี ป็นชอ่ งทางการสอ่ื สารทีม่ วี าระและโอกาสใน
การน�ำเสนอทแี่ ตกต่างกนั เช่น สอื่ สง่ิ พมิ พท์ ่ีมชี ่วงเวลาในการนำ� เสนออยา่ งสม่ําเสมอและตอ่ เนือ่ ง รวมทงั้
เป็นพ้ืนที่ที่เปิดกว้างในการให้ข้อมูลได้อย่างมากมาย ในขณะท่ีสื่อประเพณีท่ีแม้จะมีวาระโอกาสอันจ�ำกัด
