Page 15 - สื่อศึกษา
P. 15
ผู้รบั สาร 6-5
เรื่องท่ี 6.1.1
ความหมาย ความส�ำคัญ และประเภทของผู้รับสาร
1. ความหมายของผู้รับสาร
ผรู้ บั สาร (audience) หรือในอกี ค�ำหนึ่งในภาษาองั กฤษ คือ รซี ฟี เวอร์ (receiver) ดเู หมือนเปน็
คำ� ธรรมดาในสามญั สำ� นกึ ของนกั วชิ าการดา้ นนเิ ทศศาสตร์ เพราะเปน็ สว่ นหนง่ึ ขององคป์ ระกอบการสอื่ สาร
ทป่ี ระกอบไปดว้ ย ผูส้ ง่ สาร เน้อื หา ชอ่ งทางการส่อื สาร และผ้รู ับสาร และมคี วามหมายโดยตรง คอื ผูร้ ับ
เนอื้ หาสารจากผ้สู ง่ สารทีส่ ่ือออกมาตามช่องทางต่างๆ ซ่ึงก็เปน็ ปลายทางแหง่ การสื่อสาร
แต่หากพิจารณาให้ลึกลงไป ค�ำนี้กลับมีความหมายที่ค่อนข้างก�ำกวมและเปล่ียนแปลงไปตาม
ประวตั ศิ าสตร์ ในอดตี ความหมายของผรู้ บั สารมใิ ชเ่ ปน็ เพยี งผรู้ บั สารหรอื เปน็ เพยี งปลายทางแหง่ การสอ่ื สาร
ผู้รับสารสามารถมีปฏิสัมพันธ์กับผู้ส่งสารได้ ดังแนวคิดการส่ือสารสองทางแบบเห็นหน้าค่าตากัน เช่น
การสนทนา และในกรณกี ารชมมหรสพตา่ งๆ ผรู้ ับสารยังสามารถรับชมการแสดงรวมถึงการมปี ฏิสัมพันธ์
กบั ผแู้ สดง ทงั้ หวั เราะ ปรบมอื และวพิ ากษว์ จิ ารณ์ ทวา่ การถอื กำ� เนดิ ของสอ่ื มวลชน อนั ไดแ้ ก่ ภาพยนตร์
โทรทัศน์ วิทยุ ล้วนแล้วส่งผลให้ผู้รับสารกลายเป็นเพียงปลายทางของการรับสาร จึงได้ชื่อว่า รีซีฟเวอร์
(receiver) ตามลกั ษณะของเครื่องรับทางปลายทาง เพราะสอ่ื มวลชนมลี กั ษณะการส่อื สารแบบทางเดียว
และม่งุ ส่มู วลชน (mass) อกี ท้ัง ยงั เร่ิมมกี ารเรียกช่ือผรู้ บั สารในอกี หลากหลายชอ่ื ได้แก่ แมส ออเดียนซ์
(mass audience) ผอู้ า่ น (reader) ผูด้ หู รือผ้ชู ม (viewer)
อยา่ งไรกด็ ี ในปจั จบุ นั คำ� วา่ ผรู้ บั สารกไ็ ดเ้ ปลยี่ นแปลงความหมายยอ้ นกลบั มาในอดตี อกี ครงั้ โดย
เนน้ การสอ่ื สารสองทาง ผรู้ บั สารอาจมใิ ชเ่ ปน็ เพยี งผรู้ บั ขา่ วสารแตย่ งั สามารถปฏสิ มั พนั ธก์ บั ผสู้ ง่ สารได้ โดย
เฉพาะอยา่ งยงิ่ การเตบิ โตของสอ่ื ใหม่ เชน่ อนิ เทอรเ์ นต็ ทำ� ใหผ้ รู้ บั สารโตต้ อบกบั ผสู้ ง่ สารโดยทนั ที และยงิ่
ไปกว่านั้นผู้รับสารยังก้าวไปสู่การเป็นผู้ส่งสารหรือผลิตส่ือเองได้ด้วย ดังเช่น คนทั่วไป กลุ่มแฟน (fan
club) กล่มุ คนไรอ้ ำ� นาจในสงั คม เชน่ คนพิการ เด็ก สตรี คนพลดั ถนิ่
ดว้ ยเหตนุ ้ีเอง ความหมายของผูร้ บั สาร จงึ เปน็ ได้ทง้ั ผู้รับสาร (ปลายทาง) การมีปฏิสัมพันธ์กับ
ผู้ส่งสาร และก้าวไปสู่การเป็นผู้ส่งสารไดด้ ้วย
2. ความส�ำคัญของผู้รับสาร
การเขา้ ใจผรู้ บั สารมคี วามส�ำคัญต่อวชิ าดา้ นการสือ่ สาร โดยอาจพิจารณาได้อย่างนอ้ ยสีด่ ้าน
ด้านแรก การสอ่ื สารจะไมม่ ที างเกดิ ไดห้ ากขาดผรู้ บั สาร เมอื่ ยอ้ นกลบั ไปทอ่ี งคป์ ระกอบการสอื่ สาร
พบวา่ การสอ่ื สารจะเกดิ ขนึ้ ไดต้ อ้ งประกอบไปดว้ ย ผสู้ ง่ สาร เนอ้ื หาสาร ชอ่ งทาง และผรู้ บั สาร ดงั นนั้ หาก
ไรซ้ ่งึ ผ้รู ับสาร กระบวนการส่ือสาร (communication process) กไ็ ม่สามารถเกิดได้ เช่น แมจ้ ะมีผผู้ ลิต
รายการโทรทัศน์ ผลิตเนื้อหารายการข่าว ผ่านสื่อคือ โทรทัศน์ แต่หากไม่มีผู้รับสารหรือผู้ชมก็ไม่เกิด
กระบวนการสื่อสาร
