Page 54 - ทฤษฎีและการวิจารณ์ภาพยนตร์
P. 54
8-44 ทฤษฎแี ละการวิจารณ์ภาพยนตร์
อลังการ เช่น ในฉากสนามกีฬาในต่างประเทศตอนเปิดเรื่อง ซึ่งเป็นการแข่งขันฟุตบอลระหว่างไทยกับ
องั กฤษ นั้นมีการใชภ้ าพกว้างมาก (extreme long shot) ภาพมมุ ตา่ํ (low camera angle) และเคลอื่ น
กล้องเข้า (dolly in) การตัดต่อด้วยเทคนิคภาพช้า (slow motion) และการต่อเติมภาพหลังคารอบ
อัฒจันทร์ด้วยคอมพิวเตอร์กราฟิก (ศิริมิตร ประพันธ์ธุรกิจ, 2551, น. 226) และในงานของขจิตขวัญ
กิจวสิ าละ (2553) ซึ่งศกึ ษาความหมายของการขัดขนื อำ� นาจของสังคมผา่ นการเลา่ เร่อื งในภาพยนตรไ์ ทย
พบว่าภาพและการตัดต่อเป็นเคร่ืองมือท่ีสามารถใช้ในการลงโทษหรือให้รางวัล โดยอุดมการณ์หลักจะใช้
ภาพและการตัดต่อในลักษณะของการลงโทษผู้ท่ีฝ่าฝืนอ�ำนาจของสังคม และเพ่ือท�ำการควบคุมผู้คนใน
สงั คม ในลักษณะของความรุนแรงเชิงสญั ญะ ผา่ นองค์ประกอบดา้ นภาพ และเทคนคิ ด้านภาพยนตร์ ซ่งึ
จดั เปน็ กลไกประเภทไม้นวม ที่ท�ำหน้าที่ครอบง�ำทางความคดิ หรอื อุดมการณ์ (ideological apparatus)
ขณะเดียวกันภาพที่เต็มไปด้วยการลงโทษท่ีจัดเป็นความรุนแรงเชิงสัญญะนี้ก็เสมือนเป็นกลไกการปราบ
ปราม/ไมแ้ ขง็ (repressive apparatus) อยใู่ นที ภาพของการลงโทษจงึ แสดงถงึ การทำ� งานรว่ มกนั ระหวา่ ง
กลไกทง้ั สอง โดยผชู้ มอาจไมท่ นั ไดร้ สู้ กึ ตวั เองวา่ ตนเองกำ� ลงั รบั สารในสว่ นของบทลงโทษสำ� หรบั ผทู้ ล่ี กุ ขนึ้
มาขัดขนื อ�ำนาจของสังคม
ฉาก
ฉาก หมายถึง เวลาและสถานท่ีท่ีเกิดขึ้นในภาพยนตร์ ฉากในฐานะท่ีสัมพันธ์กับเร่ืองเล่าใน
ภาพยนตร์น้ัน (Boggs & Petrie, 2003, p. 100) สือ่ สารถงึ ปจั จยั ตา่ งๆ ดังตอ่ ไปนี้
- ปจั จยั ดา้ นเวลา (temporal factors) คือ ช่วงเวลาทเ่ี นอื้ เรอื่ งเกิดข้นึ
- ปัจจัยทางดา้ นภูมิศาสตร์ (geographic factors) เป็นสถานที่ทางกายภาพท่รี วมคุณลักษณะ
บางอย่าง เช่น ผืนดิน สภาพอากาศหรือความหนาแน่นของประชากร และปัจจัยทางกายภาพอ่ืนๆ ใน
สถานที่ทีเ่ ร่อื งราวน้ันเกิดขึ้นซ่งึ อาจจะส่งผลต่อตัวละคร และการกระท�ำของตวั ละครในเรื่อง
- ปัจจยั ทางเศรษฐกจิ และโครงสรา้ งทางสงั คม (prevailing social structure and economic
factors) ทเ่ี กิดข้นึ ตามสภาพแวดล้อมในเร่อื ง
- ประเพณี คา่ นิยม ศลี ธรรม และธรรมเนยี มปฏิบัติ (moral attitude, customs and codes
of behaviors) ในสังคมที่เรือ่ งราวนั้นเกดิ ข้นึ
ฉากไดก้ ลายองคป์ ระกอบหนง่ึ ในการเลา่ เรอ่ื ง เปน็ เครอื่ งมอื ในการประกอบสรา้ งความหมาย เพอื่
สอ่ื ความหมายบางอยา่ ง ดงั จะเหน็ ไดจ้ ากงานของฉลองรตั น์ ทพิ ยพ์ มิ าน (2539) ซงึ่ ทำ� การศกึ ษาโครงสรา้ ง
การเลา่ เรอ่ื งในภาพยนตรอ์ เมรกิ นั ทม่ี ตี วั เอกเปน็ สตรี โดยทำ� การวเิ คราะหฉ์ ากในภาพยนตรท์ ต่ี วั ละครหญงิ
เขา้ ไปเกีย่ วขอ้ งกบั ฉากภายนอก ไม่วา่ จะเปน็ สถานทที่ �ำงาน ทอ้ งถนน มากกวา่ ฉากภายในบา้ น ซง่ึ แสดง
ให้เหน็ วา่ บทบาทของผู้หญงิ นัน้ ไมไ่ ด้ถกู จำ� กดั ให้อย่แู ต่ภายในบา้ นเทา่ นั้น แต่ได้มกี ารเปลยี่ นแปลงบรบิ ท
ไปสโู่ ลกภายนอก ซง่ึ แสดงใหเ้ หน็ ถงึ การตอ่ สทู้ างความหมายของผหู้ ญงิ ผา่ นฉาก และในงานของขจติ ขวญั
กจิ วสิ าละ (2553) ทวี่ เิ คราะหว์ า่ ฉากกลายเปน็ เครอ่ื งมอื ในการสรา้ งพนื้ ทจี่ รงิ ๆ ลวงๆ ของอดุ มการณ์ อาทิ
การนำ� เรอื่ งเลา่ ซง่ึ เปน็ เรอ่ื งแตง่ เกดิ ขนึ้ ภายใตฉ้ ากหลงั ทเ่ี ปน็ กรงุ เทพมหานคร ซง่ึ อาจทำ� ใหผ้ ชู้ มคดิ วา่ เรอ่ื ง
ทเ่ี กิดขึน้ น้ันเปน็ เรอ่ื งชวี ติ คนคนหนงึ่ ในกรงุ เทพมหานครจริงๆ
