Page 65 - ทฤษฎีและการวิจารณ์ภาพยนตร์

การเลา่ เรอื่ งในภาพยนตร์ 8-55
(1) “ภาษา” (langue) กบั “การพูด/การใชภ้ าษา” (parole) เดอ โซซูร์ มองวา่ การทำ� งานของ
ระบบสัญญะสามารถแบ่งออกเป็น 2 ส่วน ได้แก่ ส่วนของ “ภาษา” (langue) คือ ระบบ/องค์รวมท่ีมี
ความสมบรู ณใ์ นตวั เองและมกี ฎเกณฑใ์ นการจดั ประเภทแยกแยะหรอื ทเี่ รยี กกนั วา่ ไวยากรณข์ องภาษา สว่ น
“การพูด/การใช้ภาษา” (parole) หมายถงึ การกระทำ� ทางสงั คมซง่ึ เป็นผลมาจากความสามารถในการใช้
ภาษาของบคุ คลรวมกบั ชดุ ของกฎเกณฑ์ จารตี ปฏบิ ตั ทิ จ่ี ำ� เปน็ ทสี่ งั คมสว่ นใหญย่ อมรบั เพอ่ื ใชใ้ นการตดิ ตอ่
ส่ือสารพูดคุย (ไชยรัตน์ เจริญสินโอฬาร, 2551, น. 95) เม่ือน�ำค�ำอธิบายดังกล่าวมาอธิบายการท�ำงาน
ของระบบสัญญะในภาพยนตร์จะเห็นได้ว่าผู้สร้างสรรค์ภาพยนตร์ นักศึกษาด้านภาพยนตร์ทุกคนน้ัน
ตา่ งรใู้ นไวยากรณข์ องภาพยนตร์ ซง่ึ เปน็ สว่ นของภาษา (langue) เชน่ การเลา่ เรอ่ื งในภาพยนตรป์ ระกอบ
ด้วยอะไรบ้าง มุมกล้อง ขนาดภาพ การตัดต่อเช่นนี้จะสร้างความรู้สึกเช่นไรให้กับผู้ชม แต่เมื่อถึงเวลา
สร้างสรรคผ์ ลงานภาพยนตรจ์ ะเหน็ ไดว้ ่าผกู้ ำ� กับแตล่ ะคนกจ็ ะมีลลี าในการสร้างสรรค์ภาพยนตร์ท่ีแตกตา่ ง
กันออกไป ซึ่งมักจะเป็นสไตล์ส่วนตัวของผู้ก�ำกับคนนั้น เช่น ถ้าเป็นภาพยนตร์ของหว่องกาไว (Wong
Kar-wai) มมุ กลอ้ ง บรรยากาศ การจดั องคป์ ระกอบ ภาพ แสงสี เนอ้ื เรอ่ื งจะตอ้ งแสดงถงึ ความเปลย่ี วเหงา
ของตัวละคร ภาพสลัว มีควันบุหร่ี ดังเช่นจะเห็นได้ว่ายุคสมัยหน่ึงผู้ก�ำกับมักจะใช้ภาพลายเซ็นตัวเอง
ใสล่ งไปหลังจากภาพยนตรจ์ บแลว้ ซ่งึ ลักษณะเช่นนเ้ี ป็นส่วน“การพูด/การใชภ้ าษา” (parole) นน่ั เอง
(2) แนวคดิ เกี่ยวกับสญั ญะ (the concept of the sign) และองค์ประกอบของสญั ญะ (compo-
sition of sign) เดอ โซซูร์ จำ� แนกองค์ประกอบของสัญญะออกเปน็ 2 สว่ น ไดแ้ ก่ สว่ นแรกส่วนทีเ่ ปน็
“รปู สัญญะ/ตัวหมาย (signifier)” และส่วนทเี่ ป็น “ความหมายสัญญะ/ตวั หมายถงึ (signified)”

ตวั อ้างองิ (reference) สัญญะ (sign)
รูปสญั ญะ (signifier) ความหมายของสัญญะ (signified)

ที่เกิดขน้ึ ในหวั ของเรา

สารคดีชวี ติ ลูกเพนกวนิ
หลังนาํ้ แขง็ ขัว้ โลกละลาย
ก่อนก�ำหนด

ภาพท่ี 8.14 องค์ประกอบของสัญญะ
เดอ โซซรู ์ ไดอ้ ธบิ ายกระบวนการสรา้ งความหมาย (signification) ไว้วา่ ความหมายจะเกดิ ขึ้น
ได้น้นั เรมิ่ จากการมีตวั อา้ งองิ (reference) ซง่ึ เปน็ สิง่ ทม่ี อี ยู่ เกิดข้ึนในโลกนี้ เช่น ชีวิตเพนกวนิ จกั รพรรดิ
ทจี่ มนา้ํ ตายนบั พนั หลงั นำ้� แขง็ ขวั้ โลกละลายกอ่ นกำ� หนด เมอ่ื มนษุ ยเ์ หน็ ตวั อา้ งองิ แลว้ กเ็ กดิ การสอ่ื สารเพอ่ื
ถ่ายทอดเกดิ ขนึ้ ซง่ึ ตวั สญั ญะ (sign) จะประกอบไปดว้ ย