Page 66 - ทฤษฎีและการวิจารณ์ภาพยนตร์
P. 66
8-56 ทฤษฎแี ละการวิจารณภ์ าพยนตร์
(1) รูปสัญญะ (signifier) ซ่ึงจากตัวอย่างข้างต้น คือ ผู้ก�ำกับภาพยนตร์สารคดีได้ถ่ายทอด
ปรากฏการณ์ดังกล่าวผ่านชีวิตครอบครัวเพนกวินพ่อแม่ลูกครอบครัวหน่ึงซึ่งสื่อให้เห็นถึงความรักใน
ครอบครวั เพนกวนิ
(2) ความหมายสญั ญะ (signified) เปน็ แนวคดิ ทเี่ กดิ ขน้ึ ใจ (mental concept) ของผรู้ บั สาร เชน่
เมื่อน�ำภาพยนตร์สารคดีชีวิตเพนกวินน้ีออกฉายก็เกิดความหมายของชีวิตเพนกวินขั้วโลกข้ึนในหัวของ
ผชู้ ม เชน่ สตั วโ์ ลกนา่ รกั ท่ีมคี วามรักใหแ้ ก่กนั ไม่ตา่ งจากมนษุ ยต์ อ้ งประสบชะตากรรมอนั น่าสงสารเพราะ
ฝีมือการท�ำลายส่ิงแวดล้อมของมนุษย์ ทั้งนี้ผู้ชมแต่ละคนน้ันอาจจะมีความหมายของเพนกวินในหัวที่
แตกต่างกนั ออกไป
(3) กระบวนการสร้างความหมาย (process of signification) เดอ โซซูร์ ได้อธิบายถึง
กระบวนการสร้างความหมายในหลากหลายวิธี ดงั นี้
- การเปรียบเทียบเชิงโครงสร้าง (structural comparison) การที่สัญญะหนึ่งจะสื่อสาร
ความหมายไดน้ น้ั จะตอ้ งเทยี บเคยี งสญั ญะนน้ั กบั สญั ญะอน่ื เชน่ ในภาพยนตรเ์ รอ่ื ง Green Book (2018)
การทจ่ี ะเลา่ วา่ ดร. นกั ดนตรชี าวแอฟรกิ นั อเมรกิ นั ชนชนั้ สงู ตวั เอกของภาพยนตร์ แตกตา่ งจากแอฟรกิ นั
อเมริกันคนอน่ื อยา่ งไรก็จะแสดงออกผา่ นการแตง่ กาย วิถีชีวิต การกนิ อยู่ รสนยิ มแบบชนชั้นสูงซ่ึงตา่ งไป
จากชาวแอฟริกันอเมริกันคนอ่ืนๆ เช่น ไม่กินไก่ทอด ฟังเพลงคลาสสิก ชอบอ่านหนังสือ ใช้ภาษาแบบ
นักประพันธ์ แต่งกายใส่สูท รักความสะอาด ใส่ใจส่ิงแวดล้อม แล้ว ดร. นักดนตรีชาวแอฟริกันอเมริกัน
ชนชน้ั สงู แตกตา่ งจากชาวอเมรกิ นั ชนชน้ั สงู ผวิ ขาว ในยคุ นน้ั อยา่ งไรกเ็ ลา่ ผา่ นพฤตกิ รรมทถ่ี กู เลอื กปฏบิ ตั ิ
ของเขา เชน่ ไมส่ ามารถใชห้ อ้ งนา้ํ รว่ มกบั คนผวิ ขาวได้ ไมส่ ามารถพกั โรงแรมเดยี วกบั คนผวิ ขาวได้ หอ้ งอาหาร
บางแหง่ ไมใ่ ห้เข้าไปกนิ ข้าว แมพ้ วกเขาจะมรี สนิยมในทางดนตรที ่เี หมอื นกนั กต็ ามที
- การเปรยี บเทยี บความสมั พนั ธแ์ บบคตู่ รงขา้ ม (binary opposition) เปน็ รปู แบบการสรา้ ง
ความหมายทใี่ ชล้ กั ษณะแบบตรงกนั ขา้ มมาจบั คคู่ วามสมั พนั ธ์ เชน่ การจะเขา้ ใจวา่ นางเอกเปน็ คนทแ่ี สนดี
เพยี งใด ในภาพยนตรก์ จ็ ะตอ้ งมนี างรา้ ยมาเทยี บเคยี งใหเ้ หน็ ความดขี องนางเอกชดั เจนขน้ึ การเขา้ รหสั ใน
ภาษาภาพยนตรก์ อ็ าจเปน็ ฉากแรกนางเอกเดนิ ผา่ นขอทาน เธออาจยนื หยดุ นง่ิ คอ่ ยๆ ยอ่ ตวั หยอ่ นธนบตั ร
ใบละรอ้ ยลงในขนั ฉากตอ่ มานางรา้ ยเดนิ ผา่ นขอทานเตะขนั ใสเ่ งนิ ขอทานกระเดน็ พรอ้ มกน่ ดา่ วา่ ทำ� ไมมา
นัง่ เกะกะแถวนี้ ไมร่ ู้จักทำ� มาหากิน
- การจัดระบบสัญญะแบบพาราดิกมาติก (paradigmatic) และซินแทกมาติก (syntag-
matic) อันน�ำไปสู่การสรา้ งความหมาย
• ความสัมพันธ์แบบพาราดิกมาติก คือ การเลือกชุดสัญญะจากหมวดหมู่เดียวกัน
(structural relations of choices) เชน่ การจะเลอื กนางเอกในภาพยนตรส์ กั เรอ่ื งกจ็ ะมนี างเอกหลายแบบ
ใหเ้ ลอื ก ตงั้ แตน่ างเอกแสนหวาน นางเอกแกน่ เซย้ี ว นางเอกผตู้ อ่ สชู้ วี ติ อนั แสนขนื่ ขม นางเอกคณุ หนเู อาแต่
ใจตัวเองแต่จิตใจดีงาม เปน็ ต้น
• ความสัมพันธ์แบบซินแทกมาติก เป็นการเช่ือมโยงความสัมพันธ์จากชุดสัญญะท่ี
เลอื กไว้มารอ้ ยเรยี งกนั (structural relations of combination) เชน่ นางเอกคุณหนเู อาแตใ่ จตวั เองแต่
จิตใจดีงามก็มาร้อยเรยี งให้คกู่ ับพระเอกนกั ตอ่ ส้ชู วี ติ ยอดกตญั ญูผ้มู ีปมในวัยเดก็ แล้วใหท้ ้งั 2 ต้องมาเจอ
กนั แบบเกลียดกนั ก่อน แลว้ คอ่ ยมาตกหลมุ รกั แบบไม่รตู้ วั กนั ภายหลงั
