Page 70 - ทฤษฎีและการวิจารณ์ภาพยนตร์
P. 70
8-60 ทฤษฎีและการวิจารณภ์ าพยนตร์
(2) ความหมายสญั ญะ (signified) เปน็ แนวคดิ ทเ่ี กดิ ขนึ้ ใจ (mental concept) ของผรู้ บั สาร เชน่
เมื่อน�ำภาพยนตร์สารคดีชีวิตสุนัขกับเจ้าของไปถ่ายทอดก็เกิดความหมายของชีวิตสุนัขข้ึนในหัวของผู้ชม
เช่น สตั ว์โลกนา่ รักท่ีมีความรกั ต่อเจา้ นาย
(3) กระบวนการสร้างความหมาย (process of signification) เดอ โซซูร์ ได้อธิบายถึง
กระบวนการสรา้ งความหมายในหลากหลายวิธี ทั้งการเปรียบเทยี บเชิงโครงสรา้ ง (structural compari-
son) การเปรยี บเทยี บความสมั พนั ธแ์ บบคตู่ รงขา้ ม (binary opposition) การจดั ระบบสญั ญะแบบพารา-
ดิกมาตกิ (paradigmatic) และซนิ แทกมาติก (syntagmatic)
เรื่องท่ี 8.3.2
ความสัมพันธ์ของการเล่าเรื่องในภาพยนตร์กับแนวคิดภาพตัวแทน
ภาพยนตรเ์ กอื บทกุ เรอ่ื งเปน็ การสอื่ สารภาพตวั แทนของบคุ คลหรอื สงิ่ ตา่ งๆ ไปสผู่ ชู้ ม เพราะเรอื่ งราว
ในภาพยนตร์น้ันเป็นการเล่าถึงผู้คน สังคม ชาติพันธุ์ สถานท่ี เช่น ภาพตัวแทนความเป็นผู้หญิง ภาพ
ตวั แทนความเป็นผูช้ าย ภาพตัวแทนคนพม่า ภาพตวั แทนคนจน ภาพตวั แทนความเปน็ แม่
“ภาพตัวแทนคืออะไร”
สจ็วต ฮอลล์ (Stuart Hall) นักวิชาการคนส�ำคัญในการศึกษาเรื่องภาพตัวแทน ได้อธิบาย
ความหมายของภาพตัวแทนไว้ว่าเป็น การใช้ภาษาเพ่ือพูดถึงหรือเป็นตัวแทนถึงบางส่ิงบางอย่างอย่างมี
ความหมายแกบ่ ุคคลอ่ืน ความหมายนี้จะถกู สรา้ งและแลกเปล่ียนระหว่างสมาชิกในวฒั นธรรมหน่งึ ดังนน้ั
ภาพตวั แทนจงึ เปน็ เรอ่ื งทเี่ กยี่ วขอ้ งกบั การใชภ้ าษา สญั ญะ และภาพ เพอ่ื แทนความหมายถงึ บางสงิ่ บางอยา่ ง
และยังมีมิติของวัตถุ (material dimension) อยู่ด้วย กล่าวคือมีทั้งเสียงจริงๆ ภาพที่ถูกถ่ายจากกล้อง
ถ่ายรปู สญั ลกั ษณ์ตา่ งๆ ท่ีถกู วาดลงในผนื ผา้ ใบ หรอื ผา่ นสอื่ ดจิ ิทัลต่างๆ
เหตุที่ฮอลล์เรยี กการสือ่ ความหมายของภาพตวั แทนน้ีว่าเป็น “ระบบการส่ือความหมายของภาพ
ตวั แทน” (system of representation) กเ็ พราะว่า ไม่ไดม้ ีแนวคดิ อย่างใดอยา่ งหนึ่งแต่เพยี งอยา่ งเดยี ว
แต่มีแนวคิดท่ีหลากหลายที่ถูกจัดระบบ จัดกลุ่ม ถูกจ�ำแนกประเภท และยังมีความสัมพันธ์ที่ซับซ้อน
ระหว่างกัน การระบุว่าส่ิงน้ีเหมือนหรือแตกต่างไปจากสิ่งอื่น ก็เป็นการสร้างความสัมพันธ์ข้ึนมาระหว่าง
แนวคดิ หรือเปน็ การจ�ำแนกแนวคดิ นัน้ ๆ ออกจากแนวคิดอนื่ เช่น ภาพตวั แทนของความเปน็ หมอน้ันกม็ ี
ความหลากหลาย ท้ังหมอบ้านนอก หมอนายทุน หมอฆาตกร หรอื หมอชนบท
ฮอลล์ได้อธิบายระบบการท�ำงานของภาพตัวแทนว่าเกิดจากการท�ำงานของระบบ 2 ระบบที่มี
ความเกีย่ วข้องสัมพนั ธ์กัน (Hall, 2003, pp. 28-29) ระบบแรก ระบบทีแ่ นวคิดต่างๆ จะถูกสร้างขน้ึ มา
ในใจ (system of mental representation) ซง่ึ แนวคดิ ตา่ งๆ ซงึ่ สรา้ งขน้ึ มาในใจนจี้ ะมกี ารจำ� แนก (classified)
