Page 72 - ทฤษฎีและการวิจารณ์ภาพยนตร์
P. 72
8-62 ทฤษฎีและการวจิ ารณภ์ าพยนตร์
- การสร้างภาพตายตัวนั้นเป็นกลยุทธ์ท่ีแบ่งแยกผู้คนออกจากกัน (Hall, 2003, p. 258)
เปน็ การแบง่ แยกระหวา่ งสง่ิ ทถ่ี กู เรยี กวา่ ปกตวิ า่ เปน็ สงิ่ ทย่ี อมรบั ได้ ออกจากสงิ่ ทถี่ กู สรา้ งความหมายวา่ เปน็
สิ่งทไ่ี ม่ปกตซิ ่งึ เปน็ สิง่ ท่ไี มส่ ามารถยอมรับได้
- ภาพตายตัวยังเป็นส่ิงที่รักษาการจัดล�ำดับทางสังคมในเชิงสัญญะอีกด้วย เพราะมันสร้าง
ขอบเขตระหว่างความปกติกับความเบี่ยงเบน (deviant) ระหว่างส่ิงท่ีปกติ-ส่ิงที่ไม่ปกติ ความเป็นเรา-
ความเป็นเขา ความเป็นอ่ืน (other) คนใน (insiders) คนนอก (outsiders)
- ทใี่ ดเกดิ การสรา้ งภาพตายตวั ขน้ึ กแ็ สดงวา่ เปน็ พนื้ ทท่ี ไ่ี มม่ คี วามเทา่ เทยี มกนั ทางอ�ำนาจ เพราะ
อ�ำนาจน้ันก�ำกบั และตอ่ ต้านกลุ่มคนทีถ่ กู กดี กนั ออกไป (excluded group) ซง่ึ สอดคล้องกับส่ิงทไี่ ดเออร์
(Dyer) เรยี กลกั ษณะเช่นนีว้ ่า เอทโทโนเซนทรซิ ึม “ethnocentrism” หมายถึง ความเชือ่ วา่ ชาตติ วั เอง
เหนือกว่าชาติอ่ืน ซ่ึงการใช้การจัดความสัมพันธ์แบบคู่ตรงข้าม (binary opposition) ในการแบ่งเขา
แบ่งเรา (us/them) (Hall, 2003, p. 258) ซงึ่ เปน็ ความรนุ แรงเชงิ สญั ญะในการแบง่ ลำ� ดบั ขนั้ สง่ิ ตา่ งๆ (vio-
lent hierarchy) ถือเปน็ เครื่องมอื ท่ีสำ� คญั
- การสร้างภาพตัวแทน มักจะมาจากพฤติกรรมของกลุ่มคนที่มีอ�ำนาจที่พยายามที่จะควบคุม
สงั คมผ่านมมุ มองของตนเองทัง้ ระบบคา่ นยิ ม ความรสู้ ึก และอุดมการณ์ ซ่ึงถอื เป็นการครอบงำ� (hege-
mony) ทที่ ำ� ใหผ้ คู้ นในสงั คมรสู้ กึ วา่ สงิ่ นเี้ ปน็ สง่ิ ทเี่ กดิ ขนึ้ ตามธรรมชาติ เปน็ สงิ่ ทเ่ี ราไมส่ ามารถทจ่ี ะตดั ออก
ไปได้
กลวิธีในการประกอบสร้างภาพตัวแทน/ภาพตายตัวผ่านการเล่าเรื่องในภาพยนตร์
การเลา่ เรอ่ื งในภาพยนตรม์ กี ลวธิ ใี นการประกอบสรา้ งภาพตวั แทน ทง้ั การประกอบสรา้ งภาพทางลบ
และทางบวกใหแ้ กต่ วั ละคร การสรา้ งความเปน็ อน่ื (the others) มตี ราบาป (stigma) การทำ� ใหด้ อ้ ย ตลก
ขบขนั ตลอดจนการถอดความหมายเกา่ ทีก่ ดขีอ่ อก สรา้ งความหมายใหม่ (transcoding) ใหแ้ กต่ ัวละคร
โดยมีรายละเอยี ด ดังนี้
(1) การประกอบสร้างภาพทางลบและทางบวกให้แก่ตัวละคร วิธีการนี้ใช้หลักการท�ำงานของ
คู่ตรงขา้ ม (binary opposition) มาประกอบสร้างบุคลกิ ตัวละคร หลกั การท�ำงานของคตู่ รงข้าม คือ การ
สรา้ งความหมาย โดยการใชล้ ักษณะแบบตรงข้ามกันมาจับคูค่ วามสมั พนั ธแ์ ล้วบอกวา่ คณุ ลักษณะใดหน่ึง
อยเู่ หนอื คณุ ลกั ษณะใดหนงึ่ เชน่ การจะรไู้ ดว้ า่ นางเอก แสนดี (ออ่ นโยน ไรเ้ ดยี งสา สภุ าพ รกั เดก็ ยตุ ธิ รรม
ช่วยเหลือผูย้ ากไร้ ฝกั ใฝท่ ำ� บญุ ) อย่างไร ก็ต้องมีนางรา้ ยแสนร้าย (กระด้าง กรา้ นโลก หยาบคาย รงั แก
เดก็ เอาเปรยี บผอู้ นื่ เหน็ แกต่ วั ขอ้ี จิ ฉา) มาเปรยี บเทยี บ ซงึ่ โดยทวั่ ไปแลว้ เรอ่ื งเลา่ ในภาพยนตรจ์ ะประกอบ
สร้างให้ตัวละครเอกมีคุณสมบัติทางบวกตามท่ีค่านิยมที่สังคมน้ันๆ ยึดถือ เช่น ความกตัญญู สุภาพ
มีนา้ํ ใจ ออ่ นนอ้ มถอ่ มตน ขณะที่ตัวละครท่อี ยูฝ่ ั่งตรงข้ามจะถกู ประกอบสรา้ งให้มีความเป็น “คนอื่น” เช่น
สกปรก หยาบคาย ดบิ เถือ่ น ใช้กำ� ลงั มเี รอื่ งเสื่อมเสียทางเพศ มีลักษณะทเ่ี ปน็ อันตรายต่อสงั คม ทง้ั นี้
คณุ สมบตั ิคู่ตรงขา้ มที่มกั ถูกประกอบสร้างในภาพยนตร์อาจมีท้งั
- ลักษณะทางกายภาพ บุคลิกภาพ เช่น ขาว-ด�ำ สูง-เตี้ย แข็งแรง ก�ำย�ำ–ข้ีโรค สุขุม
รอบคอบ-ตลก ขบขนั งกเง่นิ
