Page 75 - ทฤษฎีและการวิจารณ์ภาพยนตร์
P. 75
การเล่าเร่อื งในภาพยนตร์ 8-65
ไม่ฉลาด ซอื่ ๆ เซื่องๆ ลกั ษณะชีวิตความเป็นอยู่ยากจนและล้าหลังแบบชนบท ขณะทค่ี วามเปน็ ไทย ถกู
ประกอบสร้างให้มีร่างที่อารยะ (civilized bodies) มีลักษณะความเป็นตะวันตก ไม่ว่าจะเป็นการสร้าง
รา่ งกายให้เปน็ รา่ งของผูท้ ี่มอี �ำนาจบรหิ ารจดั การสงู สุด ตัวละครสว่ นใหญ่เป็นกรรมการตัดสินในสนาม ใส่
ชดุ เครอื่ งแบบ มนี กหวดี หอ้ ยคอ ถอื ใบเหลอื ง ใบแดง เปน็ ผอู้ อกคำ� สงั่ ใหท้ กุ คนทำ� ตาม เปน็ ผทู้ กี่ า้ วทนั โลก
เทคโนโลยีสารสนเทศ ร่างกายประดับของมีค่าเพื่อแสดงฐานะ ออกก�ำลังเพ่ือโชว์ความสวยงามของ
กลา้ มเนอื้ เป็นนกั วางแผนท่ีมีหลักการและความรู้ (ศิริมติ ร ประพนั ธ์ธรุ กจิ , 2551, น. 197-200)
ทงั้ นสี้ ามารถสรปุ ความสมั พนั ธข์ องการเลา่ เรอ่ื งในภาพยนตรก์ บั แนวคดิ ภาพตวั แทน ใหเ้ ขา้ ใจได้
โดยงา่ ยวา่ ภาพยนตร์ทุกเรื่องล้วนแต่ส่ือสารภาพตัวแทนของบุคคล สังคม ชาติพันธุ์ สถานท่ี ไปสู่ผู้ชม
นกั วชิ าการคนสำ� คญั ทอ่ี ธบิ ายแนวคดิ เรอื่ งภาพตวั แทนไว้ คอื สจ็วต ฮอลล์ โดยให้ความหมายไว้
ว่าเป็นการใช้ภาษาเพ่ือพูดถึงหรือเป็นตัวแทนถึงบางส่ิงบางอย่างอย่างมีความหมายแก่บุคคลอ่ืน ความ
หมายนจี้ ะถกู สรา้ งและแลกเปลย่ี นระหวา่ งสมาชกิ ในวฒั นธรรมหนง่ึ การสอ่ื ความหมายของภาพตวั แทน
นี้ว่าเป็น “ระบบการส่ือความหมายของภาพตัวแทน” (system of representation) เพราะว่าไม่ได้มี
แนวคดิ อย่างใดอย่างหนึ่งแตเ่ พยี งอย่างเดียว แตม่ แี นวคิดทีห่ ลากหลายท่ถี ูกจดั ระบบ จัดกลุม่ ถูกจ�ำแนก
ประเภท และยังมีความสัมพันธ์ที่ซับซ้อนระหว่างกัน เช่น เม่ือเราพูดถึงภาพตัวแทนของคุณแม่วัยใสใน
ภาพยนตรแ์ ต่ละยคุ ก็จะมีการสร้างภาพตัวแทนคุณแม่วัยใสท่แี ตกต่างกนั ออกไป จากคณุ แม่วยั ใสคือสตรี
ที่มีบทบาทท่ีเหมาะสม สู่เด็กสาวใจแตก และผหู้ ญิงซง่ึ มสี ทิ ธิในการดำ� เนนิ ชีวิตด้วยตวั ของเธอเอง
ท้ังนี้แนวคิดท่ีเกี่ยวข้องกับภาพตัวแทนที่ส�ำคัญอีกแนวคิดหนึ่งคือ “การสร้างภาพตายตัว”
(stereotyping) ซึ่งเป็นการสร้างภาพตัวแทนน้ันมีลักษณะที่ชัดเจน เรียบง่าย ลดทอนคุณลักษณะ
อนั หลากหลายของมนษุ ย์ ในขณะเดยี วกนั กข็ ยายคณุ ลกั ษณะบางอยา่ งใหม้ ากเกนิ ความเปน็ จรงิ โดยเฉพาะ
อยา่ งยงิ่ เปน็ คุณลักษณะทางลบ ราวกับคุณสมบัตเิ หล่านน้ั เป็นสิง่ ท่ตี ิดตวั มนุษย์มาตามธรรมชาติ และพบ
ไดใ้ นทกุ ที่ เจอในทกุ คนท่เี ปน็ คนกล่มุ นน้ั อันนำ� ไปสผู่ ลลพั ธ์ทางลบหลากหลายประการ ไม่ว่าจะเป็นการ
แบง่ แยกผคู้ นออกจากกนั การรกั ษาการจดั ลำ� ดบั ทางสงั คมในเชงิ สญั ญะ การเปน็ พนื้ ทที่ ไี่ มม่ คี วามเทา่ เทยี ม
กนั ทางอำ� นาจ และแสดงถงึ พฤตกิ รรมของกลมุ่ คนทมี่ อี ำ� นาจทพี่ ยายามทจี่ ะครอบงำ� สงั คมผา่ นมมุ มองของ
ตนเองท้งั ระบบค่านิยม ความร้สู ึก และอดุ มการณ์
กิจกรรม 8.3.2
จงอธบิ ายความหมายของค�ำวา่ “ภาพตัวแทน” และ “ภาพตายตวั ”
แนวตอบกิจกรรม 8.3.2
สจ็วต ฮอลล์ อธิบายความหมายของ “ภาพตัวแทน” ไว้ว่าเป็นการใช้ภาษาเพ่ือพูดถึงหรือเป็น
ตวั แทนถงึ บางสงิ่ บางอยา่ งอยา่ งมคี วามหมายแกบ่ คุ คลอนื่ ความหมายนจี้ ะถกู สรา้ งและแลกเปลยี่ นระหวา่ ง
สมาชกิ ในวฒั นธรรมหนึ่ง ดงั นั้นภาพตัวแทนจงึ เปน็ เร่ืองท่ีเกี่ยวขอ้ งกับการใช้ภาษา สญั ญะ และภาพ เพอื่
แทนความหมายถงึ บางสิ่งบางอยา่ ง และยังมีมิติของวัตถุ (material dimension) อย่ดู ว้ ย กล่าวคอื มที งั้
