Page 254 - พฤติกรรมมนุษย์และจริยธรรมทางเศรษฐกิจและธุรกิจ
P. 254
15-24 พ ฤติกรรมม นุษย์และจริยธรรมทางเศรษฐกิจและธุรกิจ
ในท างต รงก ันข า้ ม การบ รโิ ภคเพือ่ ต อบส นองค วามต อ้ งการท เี่ รียกว า่ “ฉันทะ” มวี ิชชาอ นั เกดิ จ ากก ารใชป้ ัญญา
เป็นต วั นำในก ารพ ิจารณาอ ยา่ งแ ยบคายก ำกับว ่าเปา้ ห มายข องก ารบ รโิ ภคน ั้นค อื ก ารส ร้างค ุณภาพช วี ติ ข องม นุษย์ สังคม
และสิ่งแวดล้อม เพื่อเป็นรากฐานของการพัฒนาระดับมนุษย์ในระดับที่สูงขึ้นไป กิจกรรมการบริโภคจึงเป็นการตอบ
สนองต่อความต ้องการท ี่มีข ีดจ ำกัด พฤติกรรมการบ ริโภคจึงเป็นพ ฤิตกรร มท ี่ช่วยบ รรเทาท ุกข์ของม นุษย์ สังคม และ
สิ่งแวดล้อม ดังภ าพท ี่ 15.5
วิชชา ฉันทะ พฤตกิ รรมก ารบริโภคท ช่ี ่วยบรรเทา
(ความร้)ู (ความต อ้ งการทคี่ ำนึงถ ึง ทุกข์ของม นุษย์ สังคม และธ รรมชาติ
คุณค่าท ีแ่ ท้จริงข องการบริโภค)
ภาพท่ี 15.5 วงจรก ารบ รโิ ภคท ่ีไมก่ อ่ ให้เกดิ ทุกข์
ที่มา: กุลลินี มุทธากลิน (2540)
การสร้างความต ้องการแ บบฉ ันทะขึ้นเป็นต ัวท านก ับความต ้องการแ บบต ัณหาจ ึงเป็นจ ุดเริ่มต ้นท ี่สำคัญที่จะ
ช่วยลดทอนความทุกข์ของมนุษย์ สังคม และสิ่งแวดล้อม ด้วยเหตุนี้ หลักสำหรับการบริโภคสำหรับเศรษฐศาสตร์
แนวพุทธก็ค ือห ลักที่เรียกว่า “มัตตัญญุต า” หรือความร ู้จักป ระมาณในก ารบริโภค รู้จักประมาณคือรู้จักพอดี ความ
พอดี หมายถึงความพอดีท ี่ให้คุณภาพข องชีวิตม าบรรจบก ับความพ ึงพอใจ การบริโภคจึงต ้องไม่น ้อยเกินไป จนทำให้
ร่างกายต้องได้ร ับความเดือดร้อนห รือเป็นทุกข์ ในขณะเดียวกันก ็ต้องไม่บริโภคมากเกินไปจ นก ่อให้เกิดก ารห ลงใหล
ยึดต ิดในค วามส ุขอ ันเกิดจ ากว ัตถุป ัจจัยภ ายนอก หรือส ร้างค วามเดือดร ้อนเบียนเบียนส ังคมห รือธ รรมชาติ ดังน ั้นก าร
บริโภคจ ึงเป็นก ิจกรรมที่ต ั้งอยู่บ นหลักม ัชฌิมาปฏิปทาห รือท างส ายกลาง
โดยส รุปแ ล้ว สำหรับเศรษฐศาสตร์แนวพ ุทธ กิจกรรมการบริโภคก ็เช่นเดียวกับก ิจกรรมในด ้านอื่นๆ คือเป็น
เพียงหนทาง แต่ไม่ใช่จุดหมายในตัวข องมันเอง ผลท ี่ต ้องการในการบ ริโภคไม่ใช่เป็นไปเพื่อให้เกิดค วามพ ึงพ อใจแต่
เพียงเท่านั้น การบริโภคจึงไม่ได้เป็นจุดหมายในตัวของมันเอง แต่การบริโภคเป็นไปเพื่อก่อให้เกิดคุณภาพชีวิต อัน
จะเป็นฐ านส นับสนุนกระบวนการพัฒนาต นข องม นุษย์ เพื่อช ีวิตที่ด ียิ่งข ึ้น สำหรับเศรษฐศาสตร์แ นวพ ุทธ การบ ริโภค
ที่ต อบส นองความต ้องการค ุณภาพช ีวิตจ ึงเป็นมีข ีดจำกัดบ นห ลักค วามพ อประมาณ
กิจกรรม 15.2.2
เศรษฐศาสตร์แนวพุทธพิจารณาการบรโิ ภคอ ยา่ งไร
แนวตอบกิจกรรม 15.2.2
การบริโภคสำหรับเศรษฐศาสตร์แนวพุทธไม่ใช่เป็นกิจกรรมที่ก่อให้เกิดความพึงพอใจเท่านั้น แต่การ
บริโภคเป็นเพียงหนทางเพ่ือก่อให้เกิดคุณภาพชีวิต อันเป็นรากฐานสนับสนุนกระบวนการพัฒนาตนของมนุษย์
เพอ่ื ช วี ิตท ีด่ ยี ่งิ ข้ึน การบ รโิ ภคจ งึ ม ขี ีดจำกดั และต ง้ั อ ยบู่ นหลักความพ อป ระมาณ
ลิขสทิ ธิข์ องมหาวทิ ยาลัยสุโขทัยธรรมาธริ าช
