Page 250 - พฤติกรรมมนุษย์และจริยธรรมทางเศรษฐกิจและธุรกิจ
P. 250
15-20 พฤติกรรมม นุษย์และจ ริยธรรมทางเศรษฐกิจและธุรกิจ
กิจกรรม 15.2.1
เศรษฐศาสตร์แนวพ ุทธพ ิจารณาก ารพัฒนาเศรษฐกจิ อ ย่างไร
แนวต อบกจิ กรรม 15.2.1
เศรษฐศาสตร์แนวพุทธไม่ได้ให้ความสำคัญกับการพัฒนาเศรษฐกิจเพื่อเป้าหมายการสร้างการเจริญ
เตบิ โตท างเศรษฐกจิ แ ตเ่ พยี งอ ยา่ งเดยี ว เนอ่ื งจากก ารเจรญิ เตบิ โตท างเศรษฐกจิ ไมไ่ ดเ้ ปน็ เปา้ ห มายในต นเองแ ตเ่ ปน็
เพียงห นทางห รือเคร่ืองมือเพือ่ เข้าถ ึงคณุ ภาพชวี ติ ท ่ไี ด้ส มดุลของม นุษย์ สงั คม และธรรมชาติ
เรอื่ งท ี่ 15.2.2
เศรษฐศาสตรแ์ นวพทุ ธกับการบ ริโภค
การบริโภคเป็นก ิจกรรมทางเศรษฐกิจท ี่ส ำคัญ เนื่องจากม นุษย์ทุกค นเมื่อเกิดม าก็ต้องดำรงตนอ ยู่ในสถานะ
ของผู้บริโภค (consumer) แม้ว่าจะไม่ได้ดำเนินกิจกรรมทางเศรษฐกิจประเภทอื่นหรือไม่ก็ตาม โดยการบริโภค
ขั้นต้นเป็นการบริโภคเพื่อตอบสนองต่อความต้องการขั้นพื้นฐานทางกายภาพ เพื่อการดำรงชีพ และพัฒนาสู่ความ
เป็นปัจเจกบุคคลที่เป็นผู้ตัดสินใจเลือกทำการบริโภคสินค้าและบริการเพื่อสร้างความพึงพอใจให้กับตนเอง ความ
ต้องการหรืออ ุปสงค์ (demand) ของผ ู้บ ริโภคในระบบเศรษฐกิจถือเป็นปัจจัยส ำคัญท ี่มีส่วนส ัมพันธ์กับก ิจกรรมทาง
เศรษฐกิจอ ื่นๆ ทางเศรษฐกิจ โดยเฉพาะในส ังคมท ุนนิยมปัจจุบันท ี่ม ีล ักษณะของป รากฏ ก ารณ์ท างส ังคมแ บบพ ิเศษท ี่
เรียกว่า “สังคมบริโภคนิยม” ได้ทำให้กิจกรรมการบริโภคกลายเป็นปริมณฑลหลักที่ยืนยันถึงอัตลักษณ์ของวิถีชีวิต
ของมนุษย์ผ่านการบริโภคเพื่อแ สวงหาค วามหมายและความพ ึงพอใจ
สำหรบั ก ารพ จิ ารณาข องเศรษฐศาสตรก์ ระแสห ลกั ถ อื วา่ ก ารบ รโิ ภคเปน็ การบ ำบดั ห รอื ส นองค วามต อ้ งการอ นั ม ี
อยูไ่มจ่ ำกัดข องม นุษย์ การบ ริโภคจ ึงเป็นการใชส้ ินค้าแ ละบ ริการบ ำบัดค วามต ้องการ เพื่อใหเ้กิดค วามพ อใจส ูงสุด โดย
ความพ ึงพ อใจท ี่ได้ร ับจ ากก ารบ ริโภคน ี้ม ีร ากฐานม าจ ากป รัชญาแ บบอ รรถประโยชน์น ิยม (Utilitarianism) ที่พ ิจารณา
ว่าธ รรมชาติไดจ้ ัดใหม้ นุษย์อ ยูภ่ ายใตบ้ งการข องน ายท ีม่ อี ำนาจเต็ม 2 คน คือ ความเจ็บป วด (pain) และค วามพ ึงพ อใจ
(pleasure) การกร ะท ำท กุ อ ยา่ งข องม นษุ ยร์ วมถ งึ ก ารบ รโิ ภคม จี ดุ ม ุง่ ห มายเพือ่ ท ดแทนค วามเจบ็ ป วดท เี่ กดิ ข ึน้ ด ว้ ยค วาม
พึงพ อใจ ดังน ั้น อะไรท ี่ม ีแ นวโน้มท ี่จ ะส ร้างค วามพ ึงพ อใจ ความส ุขห รืออ รรถประโยชน์ เราเรียกว ่าเป็นส ิ่งท ี่ด ี ความพ ึง
พอใจ ความส ุขห รืออรรถประโยชน์จึงเป็นปัจจัยช ี้ขาดของม นุษย์ในก ารตัดสินใจเลือกกระทำก ารใดๆ
การพิจารณาการบริโภคผ่านทฤษฏีการบริโภคทฤษฎีต่างๆ ของเศรษฐศาสตร์กระแสหลัก เช่น ทฤษฎี
อรรถประโยชน์ที่พิจารณาว่าความพึงพอใจในการบริโภคนั้นสามารถวัดเป็นหน่วยได้ และทฤษฎีเส้นความพอใจ
เท่ากันที่พิจารณว่าความพึงพอใจในการบริโภคนั้นไม่สามารถวัดเป็นหน่วยได้ แต่สามารถจัดลำดับขั้นได้ อย่างไร
ก็ตามก ารพ ิจารณาจ ุดม ุ่งห มายข องก ารบ ริโภคเพื่อให้ได้ร ับค วามพ ึงพ อใจส ูงสุดจ ะอ ยู่ภ ายใต้ข ้อจ ำกัดท างง บป ระมาณ
ที่ผ ู้บริโภคมีอ ยู่ (budget constraint)
การมองพฤติกรรมการบริโภคของมนุษย์ที่มีรากฐานอยู่ที่การยอมรับในความต้องการอันมีอยู่อย่างไม่
จำกัด แรงผลักดันตามธรรมชาติของมนุษย์ที่ต้องทำการตอบสนองต่อความต้องการที่เกิดขึ้นรวมถึงการยอมรับใน
ลิขสทิ ธิ์ของมหาวทิ ยาลยั สุโขทัยธรรมาธิราช
