Page 263 - พฤติกรรมมนุษย์และจริยธรรมทางเศรษฐกิจและธุรกิจ
P. 263
เศรษฐศาสตร์แนวพ ุทธก ับจ ริยธรรมในท างเศรษฐกิจแ ละธ ุรกิจ 15-33
ขณะท ี่ สมคิด พรมจุ้ยแ ละคณะ (2546) ศึกษา “เศรษฐกิจชุมชนหมู่บ้านอ ีสานใต้13” พบว ่า โครงสร้างค วาม
สัมพันธ์ในระบบเศรษฐกิจชุมชนดั้งเดิมขึ้นอยู่กับระบบความสัมพันธ์ทางสังคมเชิงบวก ในรูปแบบช่วยเหลือเกื้อกูล
ซึ่งก ันแ ละกัน เพื่อส านสายใยความสัมพันธ์แ บบเอื้ออาทรก ันม ากกว่าการแ ข่งขัน เอาร ัดเอาเปรียบ การขูดรีด และการ
คำนึงถ ึงผลก ำไรสูงสุด วิถีก ารด ำรงชีวิตอันเป็น “เศรษฐกิจพ ื้นฐาน” ของช ุมชน จึงเป็น “เศรษฐกิจแห่งก ารพึ่งตนเอง”
โดยก ารพ ึ่งต นเองต ้องค ำนึงถ ึงพ ื้นฐ านข องต นเองบนพ ื้นฐ านข องส ังคมและว ัฒนธรรม โดยว ัฒนธรรมมีความเกี่ยวข้อง
กับเศรษฐกิจ เศรษฐกิจวัฒนธรรมจึงเป็นเศรษฐกิจที่อยู่บนพื้นฐานของความมั่นคงของตนเอง เศรษฐกิจวัฒนธรรม
ไม่ใช่เศรษฐกิจที่คำนึงถึงผลผลิตและรายได้แต่เพียงอย่างเดียว แต่เป็นเศรษฐกิจที่สัมพันธ์อยู่กับครอบครัว ชุมชน
วัฒนธรรม และส ิ่งแ วดล้อมพ ร้อมก ันไป โดยป ัจจัยเหล่าน ี้ม ีผ ลต ่อก ารค งอ ยู่ข องเศรษฐกิจช ุมชนในก ารป ฏิสัมพันธ์ก ับ
การเปลี่ยนแปลงท างเศรษฐกิจ สังคม และว ัฒนธรรมข องสังคมภายนอก ข้อค้นพ บเรื่องเศรษฐกิจชุมชนของ สมคิด
พรมจ ุ้ยแ ละค ณะ มคี วามส อดคล้องก ับแ นวคิดเศรษฐกิจพ อเพียง เนื่องจากเน้นย ้ำม ิตทิ างว ัฒนธรรม จริยธรรม ในก าร
กำกับก ิจกรรมท างเศรษฐกิจข องม นุษย์ให้ส อดคล้องส มดุลก ับช ีวิตแ ละธ รรมชาติ อันจ ะน ำไปส ู่ก ารส ร้างค วามเข้มแ ข็ง
และภ ูมิคุ้มกันได้เป็นอ ย่างด ี เมื่อชุมชนต ้องเผชิญก ับค วามไม่แน่นอนของกระแสก ารพัฒนาเศรษฐกิจแบบท ุนนิยม
ตัวอย่างก ารป ระยุกต์ใช้แ นวคิดเศรษฐกิจพ อเพียงในระดับวิสาหกิจ เช่น งานว ิจัยของ อภิชัย พันธเสนแ ละ
คณะ (2546) เรื่อง “การป ระยุกต์พระร าชดำรัสเศรษฐกิจพ อเพียงก ับอ ุตสาหกรรมขนาดก ลางและขนาดย่อม” พบว่า
อุตสาหกรรมข นาดก ลางแ ละข นาดย อ่ มท ผี่ า่ นพ ้นว ิกฤตเศรษฐกิจม าไดน้ ั้นม คี ณุ ลักษณะร ว่ มก ันห ลายป ระการ อาทิ การ
ใช้เทคโนโลยที ี่เหมาะส ม มีร าคาไม่แ พง แตถ่ ูกห ลักว ิชาการ การใชท้ รัพยากรท ุกช นิดอ ย่างป ระหยัดแ ละม ปี ระสิทธิภาพ
สูงสุด มีขนาดการผลิตที่เหมาะสมสอดคล้องกับความสามารถในการบริหารจัดการ และเน้นการบริหารความเสี่ยง
ต่ำ โดยเฉพาะการไม่ก่อหนี้จนเกินความสามารถในการบริหารจนกลายเป็นหนี้ที่ไม่สามารถชำระคืนได้ เป็นต้น ซึ่ง
คุณลักษณะร่วมเหล่านี้สอดคล้องกับแนวคิดพื้นฐานของเศรษฐกิจพอเพียง14 แต่พบว่าอุตสาหกรรมจ ะประยุกต์ใช้
ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงในช่วงภาวะวิกกฤตได้ดีกว่าในช่วงเศรษฐกิจขยายตัว เนื่องจากในช่วงเศรษฐกิจขยายตัว
ธุรกิจส่วนมากจะดำเนินการที่ขัดกับหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงในเรื่องของขนาดการผลิตที่เหมาะสม และการ
ไม่เน้นก ำไรระยะสั้น เนื่องจากธุรกิจพยายามจะขยายข นาดกิจการเพื่อเก็บเกี่ยวก ำไรระยะส ั้น ด้วยเหตุน ี้การที่ธ ุรกิจ
สามารถนำหลักการเศรษฐกิจพอเพียงไปประยุกต์ใช้ได้จริงจะทำให้ธุรกิจสามารถอยู่รอดได้ สามารถพึ่งตนเอง
ช่วยใหค้ นม งี านท ำ ส่งเสริมอ าชีพช ุมชน ลดค วามเสี่ยงท างการเงิน และค ำนึงถ ึงส ภาพแ วดล้อม และพ บว ่าอุตสาหกรรม
ที่มุ่งเน้นการตอบสนองความต้องการของตลาดภายในประเทศเป็นหลักมีความเหมาะสมกับการนำปรัชญาเศรษฐกิจ
พอเพียงไปประยุกต์ใช้มากกว่าอุตสาหกรรมที่มุ่งเน้นตลาดส่งออกที่การทำกำไรระยะสั้นและการมุ่งตอบสนองความ
ต้องการต ลาดเป็นห ัวใจสำคัญ แต่ห ลักการท ี่อ ุตสาหกรรมสามารถน ำม าป ระยุกต์ใช้ร่วมกันได้คือ ความซื่อสัตย์สุจริต
และการบ ริหารที่เน้นความเสี่ยงต ่ำ
สำหรับความพยายามในการประยุกต์ใช้แนวคิดเศรษฐกิจพอเพียงในระดับประเทศนั้น พบว่า ได้มีการนำ
แนวคิดเศรษฐกิจพอเพียงมาใช้เป็นกรอบแนวคิดการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมทางเลือกสำหรับสังคมไทยในการ
จัดท ำก รอบและทิศทางแ ผนพ ัฒนาเศรษฐกิจแ ละส ังคมแห่งช าติ ฉบับท ี่ 9 (2545-2549) โดยสำนักงานค ณะก รรมการ
13 ขอบเขตพื้นที่การศึกษาครอบคลุมพื้นที่บริเวณอีสานใต้ ที่ประกอบด้วย จังหวัด อุบลราชธานี ศรีสะเกษ สุรินทร์ บุรีรัมย์ และ
นครราชสีมา
14 ในง านว ิจัยช ิ้นน ี้ คณะผ ูว้ ิจัยไดจ้ ัดท ำด ัชนชี ีว้ ัดค วามเป็นเศรษฐกิจพ อเพียงข ึ้น ประกอบด ้วย เทคโนโลยที ีใ่ชถ้ ูกห ลักว ิชาการก ารม รี าคา
ถูก ขนาดก ารผ ลิตที่เหมาะสม ไม่เห็นผลก ำไรระยะสั้นเป็นหลัก ไม่เอาเปรียบผู้บริโภค ผู้จำห น่ายวัตถุดิบ และแรงงาน เน้นการผลิตผ ลิตภัณฑ์ที่
หลากหลายและความสามารถในการปรับเปลี่ยนผลิตภัณฑ์ เน้นการบริหารบนความเสี่ยงต่ำ เน้นการขยายตัวจากตลาดภายในท้องถิ่น ตลาดใน
ภูมิภาค ตลาดในป ระเทศ และต ลาดต่างประเทศ ตามลำดับ
ลขิ สิทธิ์ของมหาวิทยาลยั สุโขทัยธรรมาธิราช
