Page 118 - อาหารและโภชนบำบัด
P. 118
9-54 อาหารแ ละโภชนบำบัด
2. บทบาทของนกั ก ำหนดอ าหาร
ผู้ให้ค ำป รึกษาด ้านอาหาร หรือนักก ำหนดอาหาร มีหน้าท ี่จัดการอ าหารต ามข ั้นต อนค ือ
2.1 การป ระเมินป ัญหาข องผู้ป ว่ ย ตามท ี่ได้ร ับป รึกษา เช่นแ พทย์ร ะบุโรคเบาห วานป ระเภทใด เช่น เบาห วาน
ประเภทท ี่ 2 เป็นมาน าน 10 ปี มีโรคแทรกซ้อนค ือไตเรื้อรังระยะใด มีโรคเฉียบพลันข ณะนี้คือติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ
เป็นต้น
2.2 บนั ทึกข้อมูลข องผ้ปู ่วย ข้อมูลทั่วไป อาหาร เพศ เชื้อช าติ ระดับก ารศ ึกษา ข้อมูลก ารตรวจร ่างกาย ความ
สูง น้ำห นัก ความดันโลหิต ดูข้อมูลท างห้องป ฏิบัติก าร เช่น ระดับน ้ำตาล หน้าที่ไต ไขมัน
2.3 วิเคราะห์ข้อมูล จากข ้อมูลด้านโรคผ ลการชันสูตรท างห้องป ฏิบัติการ รวบรวมม าเป็นห ัวข้อท ี่จะต้องให้
คำป รีกษา (problem) ค้นหาสาเหตุของป ัญหาร่วมกัน (etiology) รวบรวมอาการ (symptom) เช่น ปัสสาวะบ่อย และ
อาการแสดง (sign) เช่น พบว่าม ีไข้สูงร วมเรียกว ่า PES
2.4 ดำเนินการให้คำปรึกษา กำหนดปริมาณแคลอรีที่ได้รับแต่ละวัน แบ่งเป็นอาหารกลุ่มคาร์โบไฮเดรต
เนื้อส ัตว์ ไขม ัน ผัก ผลไม้ และน ม แล้วนำมาแบ่งเป็นอ าหาร 3-6 มื้อ ตามกิจวัตรป ระจำวัน และเหมาะก ับย าท ี่ได้รับ
3. การจัดการอาหารต ามประเภทของเบาห วาน
3.1 เบาหวานประเภทท่ี 1 (Type 1 DM) และผู้ป่วยเบาหวานอื่นๆ ที่ต้องฉีดอินซูลิน ต้องจัดอาหารตาม
พล ังงานท ี่ค วรได้ ตามก ิจกรรมประจำวัน และแ ผนการฉีดอ ินซูลิน เช่น อินซูลินผสม 2 เวลา เช้า เย็น ก่อนอ าหารหรือ
อินซูลิน ออกฤ ทธิ์ส ั้น 3 เวลาก ่อนอ าหาร ร่วมกับอินซูลินออกฤทธิ์น านก่อนน อน หรือการใช้อินซูลินออกมาได้ตลอด
เวลา และป รับขนาดยาอินซูลินต ามอ าหารแต่ละม ื้อซึ่งคิดค ำนวณตามป ริมาณคาร์โบไฮเดรต
3.2 เบาหวานป ระเภทที่ 2 (Type 2 DM) มีท ั้งผู้ที่ใช้ยาเม็ดร่วมด ้วย และผ ู้ที่ค ุมอาหารเพียงอ ย่างเดียว
การคุมอาหารม ุ่งหมายให้ลดน ้ำตาล ลดไขมันในเลือด และลดค วามดันโลหิตด้วย
ขั้นแรกของก ารวางแผนโภชนบำบัด ต้องเริ่มด้วยก ารให้ความรู้เรื่องค าร์โบไฮเดรต ที่มาจาก ผลไม้ ธัญญพืช
แป้ง น้ำมัน และข องหวาน ต้องท ราบสัดส่วนม าตรฐานข องอาหาร และป ริมาณท ั้งหมดที่ควรได้
ควรออกก ำลังก าย จะช่วยเสริมการออกฤทธิ์ข องอินซูลิน การออกก ำลังก ายเพียงอ ย่างเดียว มีผลต ่อการล ด
น้ำห นักน ้อยกว่าก ารควบคุมอาหาร แต่จ ะช ่วยเพิ่มความแ ข็งแรงของหัวใจและหลอดเลือดได้
ผู้เป็นเบาห วานที่อ ้วนมาก ดัชนีม วลก าย เกิน 27 อาจต้องการยาช ่วยลดความอ ยากอ าหาร ซึ่งจ ะลดน ้ำหนัก
ได้ร ้อยล ะ 5-10 ของน ้ำหนักต ั้งต ้น
ส่วนผ ู้ที่ดัชนีมวลก าย เกิน 35 ขึ้นไป อาจพิจารณาก ารผ ่าตัดรัดกระเพาะอ าหาร หรือตัดก ระเพาะอ าหารบาง
ส่วนออกไ ป
3.3 เบาห วานป ระเภทท ่ี 1 ชว่ งว ยั ร นุ่ ต้องม ผี ูด้ ูแลร ักษาท ั้งแ พทย์อ ายุรก รรม และกุมารเวชศาสตร์ ร่วมกับท ีม
พยาบาล นักก ำหนดอ าหาร นักก ายภาพบำบัด ผูเ้ชี่ยวชาญด ้านพ ฤติกรรมศ าสตร์ ร่วมก ับเด็กแ ละผ ู้ป กครองซ ึ่งน ับเป็น
บุคคลส ำคัญที่สุด
3.4 เบาห วานประเภทที่ 2 ช่วงวัยร ุ่น เบาห วานท ี่เคยคิดว่าเกิดกับค นสูงอ ายุนั้น ปัจจุบันพ บว่า เกิดกับเด็ก
และวัยรุ่นที่อ ้วนและมีก รรมพันธุ์ท างเบาหวาน
เบาหวานป ระเภทที่ 2 ช่วงแ รกใช้ยาเม็ดได้ แต่เมื่อรักษาในระยะยาวอินซูลินไม่สามารถผ ลิตจากต ับอ่อนได้
อีก จะต ้องใช้ย าฉ ีดอ ินซูลินแ ทนยาเม็ด
ลิขสทิ ธิข์ องมหาวิทยาลัยสุโขทยั ธรรมาธริ าช
