Page 78 - อาหารและโภชนบำบัด
P. 78
9-14 อาหารและโภชนบำบัด
อย่างไรก็ตาม ดัชนีมวลกาย (BMI) ยังสามารถใช้เป็นดัชนีบ่งบอกความรุนแรงของความเสี่ยงที่จะมีต่อ
อวัยวะอ ื่นๆ ได้แก่ สมอง หัวใจแ ละระบบไหลเวียนเลือด สมรรถภาพของป อด ความเสี่ยงจ ากโรคเบาห วาน ไขมันใน
เลือดสูง
1.2 การรักษาดุลของพลังงานในร่างกาย ขึ้นอยู่กับค วามส ัมพันธ์ข องเนื้อเยื่อไขม ัน กล้ามเนื้อ ตับ ตับอ ่อน
และระบบป ระสาทส ่วนกลางที่ส มอง ซึ่งม ีฮอร์โมนเกี่ยวข้อง ดังนี้ (มีรายล ะเอียดเพิ่มเติมในภาคผ นวก)
1.2.1 ฮอรโ์ มนจ ากส ารส อื่ ป ระสาท ไดแ้ ก่ ฮอรโ์ มนเซโรโทน นิ ซึง่ จ ะห ลัง่ อ อกม าในข ณะอ ดอ าหาร ทำให้
เกิดความต ้องการอาหารแ ป้ง ฮอร์โมนเอนด อ รฟ์ นิ ถ้าห ลั่งออกม าจะทำให้สบายใจ และเกิดความห ิวอ าหาร
1.2.2 ฮอรโ์ มนจากท างเดินอ าหาร ที่ส ำคัญคือ
1) ฮอรโ์ มนอ ินค รตี นิ (Incretin) หลังจากท างเดินอาหาร เมื่อได้รับอาหารลงไปจะท ำให้ก ระเพาะ
อาหารบ ีบต ัวช ้าล ง ทำให้อ ิ่มอ าหาร ไม่ต้องการร ับป ระทานอีก
2) ฮอรโ์ มนโคล ซิ สิ โตคนิ นิ (Cholecytokinin) ฮอรโ์ มนจ ะก ระตุน้ ล ำไส้ ทำใหล้ ดค วามอ ยากอ าหาร
ลง หลังจ ากร ับประทานอ าหารไปแ ล้ว
3) ฮอรโ์ มนก ลคู าก อน (Glucagon) หลั่งจ ากต ับอ ่อนเมื่อม ีในภ าวะน ้ำตาลต่ำ ช่วยให้ร ่างกายสร้าง
น้ำตาลม าใช้ ดังนั้นจ ึงมีฤทธิ์ต รงข ้ามกับอินซูลิน
4) ฮอรโ์ มนอินซูลิน (Insulin) ช่วยส ลายก ลูโคสให้เป็นพ ลังงาน และน ำกลูโคสไปส ร้างไขมัน ใน
คนอ้วนจะไม่ต อบสนองฤ ทธิ์อ ินซูลิน ทำให้ส ลายน ้ำตาลไม่ห มด เหลืออยู่ในกระแสเลือด จนเกิดภ าวะเบาห วาน
1.2.3 ฮอร์โมนที่ค้นพบใหม่ เช่น ฮอร์โมนรีซิสติน (Resistin) มีฤทธิ์ตรงข้ามกับฮอร์โมนอินซูลิน
ฮอร์โมนกรลี ิน (Ghrelin) จากก ระเพาะอ าหาร ทำใหอ้ ยากอ าหาร ฮอร์โมนพ วี ายว าย (PYY) มฤี ทธิต์ รงข ้ามก ับฮ อร์โมน
กรีลิน (รายล ะเอียดศ ึกษาในภาคผนวก)
2. สาเหตุของโรคอว้ น
เกิดได้จ ากป ัจจัยห ลายป ระการด ังนี้
2.1 การเสียสมดุลของฮอร์โมนส่วนหน่ึงมาจากพันธุกรรม มียีนที่เกี่ยวข้องกับโรคอ้วนและกลุ่มอาการ
เมแ ทบอล ิก
2.2 ขาดการออกแรงกาย (Physical activity) การดำเนินชีวิตที่ไม่ได้เคลื่อนไหวร่างกาย การทำงานนั่งโต๊ะ
การไม่ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ ผู้ท ี่นั่งทำงานอาจจะซ้ำเติมด้วยการบริโภคอาหารจานด่วน อาหารว่างที่เป็นของ
ทอดก รอบและมีแคลอรีสูง ไขม ันส ูง
2.3 การอ กั เสบ เนื้อเยื่อไขม ันเป็นต้นตอข องส ารก ่อการอักเสบ ซึ่งเกิดจากภาวะดื้ออ ินซูลิน และภ าวะไขมัน
ในเลือดสูง
2.4 ความเครยี ด การอ ดน อน การเปลย่ี นเวลาน อน ผทู้ อี่ ดน อนม ผี ลต อ่ ค วามอ ยากอ าหารแ ละบ รโิ ภคเกนิ ค วาม
ต้องการของร่างกาย ความจริงต้องชดเชยด้วยการพักผ่อน การเปลี่ยนเวลาทำงานเป็นกะ ทำให้การนอนถูกรบกวน
ทำให้อ ่อนเพลียจ ึงช ดเชยด้วยก ารกินอ าหาร
ความเครียดทำให้ต่อมหมวกไตสร้างฮอร์โมนคอร์ติซอล ทำให้น้ำตาลในเลือดสูง ซึ่งเปลี่ยนเป็นไขมันและ
ความอ้วนได้ในท ี่สุด
2.5 รสชาตขิ องอ าหารแ ละข นาดของการจัดอ าหารจ ำหนา่ ย ธุรกิจด ้านอ าหารม ีการสร้างสรรค์อ าหารร สชาติ
แปลกใหม่ อร่อย สีสวย หีบห่องดงาม น่าซื้อ น่าลองรับประทาน รวมทั้งเพิ่มขนาด เพิ่มของแถม การบริการอาหาร
เหมาจ่ายแบบบ ุฟเฟ่ต์ท ำให้ผู้บ ริโภคต้องร ับประทานให้มากท ี่สุดเพื่อให้คุ้มค่า
ลิขสทิ ธขิ์ องมหาวิทยาลยั สุโขทยั ธรรมาธิราช
