Page 35 - แนวคิดทางการแนะแนวและทฤษฎีการปรึกษาเชิงจิตวิทยา หน่วยที่ 3
P. 35
จิตวิทยาเพื่อก ารแ นะแนวแ ละก ารป รึกษาเชิงจิตวิทยา 3-25
เร่อื งท ่ี 3.2.1 จติ วทิ ยาพ ัฒนาการ
ในเรื่องจ ิตวิทยาพัฒนาการนี้ ผู้เขียนจะข อให้รายละเอียดใน 3 ประเด็นสำ�คัญ คือ 1) ความหมาย
และความส ำ�คัญของจ ิตวิทยาพัฒนาการ 2) แนวคิดท ฤษฎีทางจิตวิทยาพัฒนาการ และ 3) การประยุกต์ใช้
จิตวิทยาพัฒนาการในก ารแนะแนวแ ละการป รึกษาเชิงจิตวิทยา ดังนี้
1. ความหมายแ ละความส ำ�คัญของจ ติ วิทยาพ ฒั นาการ
1.1 ความหมายของจิตวิทยาพัฒนาการ จิตวิทยาพัฒนาการ (Developmental Psychology)
เป็นสาขาหนึ่งของจิตวิทยา ดังที่ จรรจา สุวรรณทัต (2547: 230) ได้ให้ความหมายว่าจิตวิทยาพัฒนาการ
ว่า เป็นจิตวิทยาแขนงหนึ่ง ที่ว่าด้วยก ารศึกษาความส ามารถในพฤติกรรมข องบุคคลตั้งแต่ป ฏิสนธิเกิด-แก่
และต าย มุ่งศ ึกษาว ่าบ ุคคลแ ละแ ต่ละช ั้นข องก ลุ่มบ ุคคลน ั้นม กี ารพ ัฒนาท างจ ิตใจอ ย่างไร เป็นว ิชาท ีเ่กี่ยวข้อง
กับลักษณะพฤติกรรมที่พบในอายุต่างๆ กันและมีหลักการทั่วไปที่จะอธิบายกระบวนการของการพัฒนา
รวมทั้งปฏิสัมพันธ์ระหว่างหน้าที่ต่างๆ ของการพัฒนา จิตวิทยาพัฒนาการจึงรวมจิตวิทยาของวัยต่างๆ
เอาไว้ซึ่งได้แก่ วัยทารก วัยเด็ก วัยร ุ่น วัยผ ู้ใหญ่ และวัยส ูงอ ายุ
จิตต นิ นั ท์ เดชะค ุปต์ (2553: 1-13) ไดใ้หค้ วามห มายข องจ ติ วทิ ยาพ ัฒนาการไวว้ า่ จิตวทิ ยาพ ฒั นาการ
เป็นแ ขนงห นึ่งท ี่ม ุ่งศ ึกษาก ารเปลี่ยนแปลงท ี่เกิดข ึ้นก ับม นุษย์ท ุกว ัยต ั้งแต่ป ฏิสนธิจ นก ระทั่งว าระส ุดท้ายข อง
ชีวิตในทุกๆ ด้าน ทั้งในด้านการเจริญเติบโตท างร ่างกาย ความคิด อารมณ์ ความร ู้สึก เจตคติ พฤติกรรม
การแสดงออก สังคม บุคลิกภาพ ตลอดจนสติปัญญาของบุคคลในวัยต่างกัน เพื่อให้ทราบถึงลักษณะ
พื้นฐาน ความเป็นมา จุดเปลี่ยน จุดวิกฤตในแต่ละวัย กล่าวคือ ช่วยให้ทราบถึงกระบวนการเปลี่ยนแปลง
ของบ ุคคลในว ัยต ่างๆ กัน จิตวิทยาพ ัฒนาการถ ือเป็นร ากฐานข องจ ิตวิทยาแ ขน งอ ื่นๆ ซึ่งส อดคล้องก ับ วัลภ า
สบายย ิ่ง (2553: 2-9) ที่ได้ให้ความห มายข องจ ิตวิทยาพัฒนาการไว้ว ่า เป็นการศ ึกษาอย่างเป็นว ิทยาศาสตร์
ในการเปลี่ยนแปลงข องม นุษย์ในห้วงเวลาชีวิต (Life Span) ที่ร วมถ ึงก ารศ ึกษาทักษะในการปฏิบัติ (Motor
Skill) และก ระบวนการท างจิตสรีระ (Psycho-Physiological Process) ตลอดถ ึงการพัฒนาเชิงก ารห ยั่งรู้
และแก้ปัญหา การเข้าใจตนเอง การพ ัฒนาเชิงภ าษา เชิงบ ุคลิกภาพ เชิงอ ารมณ์ เชิงอ ัตล ักษณ์ และเชิงส ังคม
กล่าวโดยส รุปแ ล้ว จิตวิทยาพ ัฒนาการถ ือไดว้ ่าเป็นจ ิตวิทยาแ ขนงห นึ่งท ีม่ ุ่งเน้นก ารศ ึกษาพ ัฒนาการ
ของมนุษย์ในทุกๆ ด้าน และทุกๆ ช่วงชีวิต ตั้งแต่ถือกำ�เนิดจนกระทั่งวาระสุดท้ายของชีวิต พัฒนาการที่
ศึกษาน ั้นม ีทั้งพัฒนาการทางด ้านร ่างกาย อารมณ์ สังคม สติปัญญา ตลอดจ นในเรื่องของค วามค ิด เจตคติ
และบ ุคลิกภาพ
1.2 ความสำ�คัญของจิตวิทยาพัฒนาการ จิตวิทยาพัฒนาการเป็นศาสตร์ที่ช่วยให้ผู้ศึกษาได้มีการ
เขา้ ใจบ คุ คล ทัง้ ท เี่ ปน็ ส ว่ นบ คุ คลแ ละก ารอ ยรู่ ว่ มก นั เปน็ กล ุม่ เพือ่ จ ะไดป้ ระสานค วามต อ้ งการข องบ คุ คลแ ตล่ ะ
วยั ซึง่ ย อ่ มจ ะช ว่ ยใหบ้ คุ คลเขา้ ใจก นั ไดด้ ขี ึน้ สามารถป รบั ต วั เขา้ หาก นั ท�ำ ใหอ้ ยรู่ ว่ มก นั อ ยา่ งม คี วามส ขุ สามารถ
