Page 37 - แนวคิดทางการแนะแนวและทฤษฎีการปรึกษาเชิงจิตวิทยา หน่วยที่ 3
P. 37
จิตวิทยาเพื่อการแ นะแนวและการปรึกษาเชิงจ ิตวิทยา 3-27
2. แนวคิดท ฤษฎีเก่ียวก บั จ ิตวิทยาพ ัฒนาการ
ในการศึกษาจิตวิทยาพัฒนาการนั้น ผู้ศึกษาจำ�เป็นต้องทราบถึงทฤษฎีที่ว่าด้วยเรื่องพัฒนาการ
ของมนุษย์เสียก่อน ว่ามีกลุ่มนักจิตวิทยาต่างๆ ที่ได้ศึกษา ทดลอง และสรุปผลของพัฒนาการมนุษย์ไว้
อย่างไร ซึ่งในหน่วยนี้ผู้เขียนได้ศึกษาสังเคราะห์ และสรุปทฤษฎีพัฒนาการมนุษย์ไว้ 4 กลุ่มทฤษฎีคือ
1) ทฤษฎีพัฒนาการทางเพศของฟรอยด์ 2) ทฤษฎีพัฒนาการทางด้านสติปัญญาของเพียเจท์ 3) ทฤษฎี
พัฒนาการทางบุคลิกภาพข อง อิริกส ัน และ 4) ทฤษฎีพัฒนาการทางจ ริยธรรมของโคลเบิร์ก ดังนี้
1) ทฤษฎีพัฒนาการทางเพศของฟรอยด์ มีหลักสำ�คัญ คือ พฤติกรรมทุกอย่างของมนุษย์เกิด
มาจากแ รงข ับท างสัญชาตญาณ 2 ส่วน คือ สัญชาตญาณแห่งก ารมีช ีวิต (Eros or Life) และสัญชาตญาณ
แห่งค วามต าย (Thanatos or Death Instinct) เป็นส ำ�คัญ โดยมีขั้นต อนพัฒนาการท างเพศเป็น 5 ขั้นต อน
คือ (David B. Stevenson, 1996)
1.1) ขนั้ ปาก (Oral Stage) เป็นขั้นที่ความสุขของ มุนษย์จ ะอยู่บริเวณริมฝ ีปาก เป็นช ่วงอายุ
นับตั้งแต่แรกเกิดจนก ระทั่งถ ึงอายุประมาณห นึ่งขวบ
1.2) ขน้ั ทวารหนัก (Anal Stage) ความสุขของมนุษย์ในว ัยน ี้จะอ ยู่ท ี่บริเวณทวารหนัก โดย
เฉพาะความส ุขท ี่เกิดจากก ารขับถ ่าย เป็นช ่วงท ี่เด็กม ีอายุตั้งแต่ 1 – 3 ขวบ
1.3) ขนั้ อวัยวะสืบพันธุ์ตอนตน้ (Phallic Stage) เป็นช ่วงวัย 3 – 5 ขวบ ในช่วงน ี้เด็กจ ะพึง
พอใจกับก ารจ ับต ้องอวัยวะเพศ ช่วงน ี้เด็กชายจะรักแ ละห วงแหนแม่ อิจฉาพ ่อ ในทางตรงข ้าม เด็กห ญิงจ ะ
รักแ ละห วงแหนพ ่อ อิจฉาแ ม่ โดยเรียกป รากฏการณ์นี้ว ่าป มอ อดิป ุส (Oedipus Complex) ในเด็กช าย และ
ปมอ ีเลคตร้า (Electra Complex) ในเด็กห ญิง
1.4) ขั้นระยะแฝง (Latency Stage) เริ่มตั้งแต่อายุ 6 – 11 ปี เป็นช่วงที่เด็กจะหาความ
สนุกสนานกับสิ่งที่อยู่รอบตัวเป็นระยะของการเตรียมตัวก่อนที่เด็กจะเข้าสู่วัยรุ่น เป็นช่วงที่เด็กส่วนใหญ่
กำ�ลังเรียนหนังสืออยู่ในระดับชั้นประถม เด็กจะเริ่มสนใจและได้มีโอกาสเรียนรู้ สังคมภายนอกมากยิ่งขึ้น
ทั้งจากที่บ้านและโรงเรียน
1.5) ขน้ั อวัยวะสืบพนั ธุ์ต อนป ลาย (Genital Stage) เริ่มตั้งแต่อายุ 12 ปี เป็นต้นไป เป็นช่วง
ที่เด็กเริ่มเข้าสู่วัยรุ่น เด็กในวัยนี้เริ่มจะมีความสนใจระหว่างซึ่งกันและกัน อันเป็นจุดเริ่มต้นของความรัก
ระหว่างเพศข ึ้น ซึ่งจ ิตวิทยาถ ือว่า เป็นร ะยะข อง Heterosexual ในช ่วงว ัยด ังก ล่าวน ี้น ับว ่าม ีค วามส ำ�คัญม าก
เพราะเป็นการส่งต ่อข องชีวิตเพื่อก ารเติบโตขึ้นเป็นผ ู้ใหญ่ที่ดีในภ ายภ าคห น้า
2) ทฤษฎีพ ฒั นาการท างด ้านสตปิ ญั ญาข องเพียเจท์ กล่าวถ ึงพ ัฒนาการไว้ 4 ขั้น คือ (Atherton J
S, 2010)
2.1) ข้นั ป ระสาทสัมผัสและการเคล่ือนไหว (Sensori-motor Stage) เป็นช ่วงแรกเกิดถ ึง 2 ปี
จะอ าศัยประสาทสัมผัสแ ละก ารเคลื่อนไหวจากป ฏิกิริยาส ะท้อนมาเป็นเครื่องช่วย
2.2) ขั้นการค ดิ ก อ่ นปฏบิ ัติการ (Pre-operational Stage) ช่วงอายุ 2 ถึง 7 ปี เป็นข ั้นก ่อนม ี
ความคิดรวมยอด ระยะน ี้เด็กจ ะม ีพ ัฒนาการทางด้านภ าษาแ ละค วามคิดเกิดขึ้นอ ย่างรวดเร็ว
