Page 68 - หลักการและแนวคิดทางการปฐมวัยศึกษา หน่วยที่ 4
P. 68
4-58 หลักการและแนวคิดทางการปฐมวัยศึกษา
เด็กที่ชอบเล่นสมมติหรือตี๋ต่าง เพื่อการเรียนรู้การดำ�รงชีวิตในวัยผู้ใหญ่ หรือการเรียนรู้จากพ่อแม่ ซึ่งเป็นไป
ตามโอกาสและเหตุการณ์ เช่น การสอนให้เข้าใจภาษาพูด กิริยามารยาท การปฏิบัติตนในการกิน การขับถ่าย
นั่ง นอน เดิน การทักทาย การเรียนรู้ผ่านอุปกรณ์การเรียนรู้ที่มีอยู่ในบ้าน เช่น ทีวี วิทยุ คอมพิวเตอร์
โทรศัพท์ เครื่องมือ เครื่องใช้ต่างๆ เมื่อเด็กเติบโตขึ้น ชุมชนก็จะเป็นแหล่งเรียนรู้ตามอัธยาศัยในเรื่องต่างๆ
เช่น การเรียนรู้เรื่องขนบธรรมเนีบมประเพณี การทำ�งานอาชีพของผู้คน คำ�สอนทางศาสนา โดยอาศัยแหล่ง
การเรียนรู้ที่มีอยู่ในชุมชน (สุนทร สุนันท์ชัย และสนอง โลหิตวิเศษ 2554: 4-56-4-57)
นอกจากสถานศึกษาแล้ว การส่งเสริมการเรียนรู้ตามอัธยาศัยของเด็กปฐมวัยผู้ที่มีบทบาทสำ�คัญ
คือ ครอบครัวและผู้ปกครอง และชุมชน ดังนั้น เพื่อให้เห็นแนวทางการส่งเสริมการเรียนรู้ตามอัธยาศัยของ
การศึกษาปฐมวัย จะขอกล่าวถึงบทบาทของหน่วยงานและผู้เกี่ยวข้องกับการส่งเสริมการเรียนรู้ตามอัธยาศัย
3 ส่วน คือ บทบาทของสถานศึกษาปฐมวัย บทบาทของครอบครัวและผู้ปกครอง และบทบาทของชุมชน
1. บทบาทของสถานศกึ ษาปฐมวัย
สถานศึกษาปฐมวัยนอกจากจะจัดการศึกษาให้กับเด็กปฐมวัย ทั้งในรูปแบบการจัดการศึกษาใน
ระบบ การศึกษานอกระบบแล้ว สถานศึกษายังสามารถจัดการศึกษาปฐมวัยตามอัธยาศัยได้ด้วย บทบาทที่
ส�ำ คญั ของการสง่ เสรมิ การเรยี นรูต้ ามอธั ยาศยั ของสถานศกึ ษาปฐมวยั ประกอบดว้ ยการด�ำ เนนิ การในสองดา้ น
คือ การจัดสภาพแวดล้อมและบรรยากาศ และการสร้างสถานศึกษาให้เป็นสังคมแห่งการเรียนรู้
1) การจัดสภาพแวดล้อมและบรรยากาศ สถานศึกษาสามารถจัดสภาพแวดล้อมที่ดีเหมาะแก่การ
เรียนรู้ มีแหล่งเรียนรู้ที่หลากหลายให้เด็กปฐมวัยได้เรียนรู้ตามอัธยาศัย สำ�นักงานคณะกรรมการการศึกษา
ขั้นพื้นฐาน (2547: 100-101) ได้กล่าวถึงแนวทางการจัดสภาพแวดล้อมของสถานศึกษาปฐมวัยว่า
การจดั สภาพแวดลอ้ มนอกหอ้ งเรยี นของสถานศกึ ษา คอื การจดั สภาพแวดลอ้ มภายในอาณาบรเิ วณ
รอบๆ สถานศกึ ษา รวมทงั้ จดั สนามเดก็ เลน่ พรอ้ มเครือ่ งเลน่ สนาม จดั ระวงั รกั ษาความปลอดภยั ภายในบรเิ วณ
สถานศึกษาและบริเวณรอบนอกสถานศึกษา ดูแลรักษาความสะอาด ปลูกต้นไม้ให้ความร่มรื่นรอบๆ บริเวณ
สถานศึกษา จัดสนามเด็กเล่นให้มีพื้นผิวหลายประเภท เช่น ดิน ทราย หญ้า พื้นที่สำ�หรับเล่นของเล่นที่มีล้อ
รวมทั้งที่ร่ม ที่โล่งแจ้ง พื้นดินสำ�หรับขุด ที่เล่นนํ้า บ่อทราย พร้อมอุปกรณ์ประกอบการเล่น เครื่องเล่นสนาม
สำ�หรับปีนป่าย ทรงตัว ฯลฯ ทั้งนี้ต้องไม่ติดกับบริเวณที่มีอันตราย ต้องหมั่นตรวจตราเครื่องเล่นให้อยู่ใน
สภาพแข็งแรง ปลอดภัยอยู่เสมอ และหมั่นดูแลเรื่องความสะอาด จัดที่นั่งเล่นพักผ่อนไว้ใต้ต้นไม้มีร่มเงา
ปลูกไม้ดอกไม้ประดับ พืชผักสวนครัว
การจดั บรรยากาศทีด่ ใี นสถานศกึ ษาปฐมวยั กอ่ ใหเ้ กดิ การเรยี นรูต้ ามอธั ยาศยั ของเดก็ ปฐมวยั เพราะ
เด็กจะซึมซับสิ่งต่างๆ ที่อยู่รอบตัวเด็ก พร้อมทั้งจะเลียนแบบสิ่งเหล่านั้น บุษบง ตันติวงศ์ (2548: 29-30)
เสนอแนวทางในการจัดบรรยากาศในสถานศึกษาปฐมวัยตามแนวคิดการศึกษาวอลดอร์ฟว่า เนื่องจากเด็ก
วัยแรกเกิดถึง 7 ปี เป็นวัยที่เรียนรู้จากการเลียนแบบ ซึ่งการเลียนแบบนี้มิใช่เป็นการเลียนแบบลึกลงไปถึง
อารมณ์ ความรู้สึกนึกคิด สิ่งที่เด็กเลียนแบบไปในช่วงนี้จะฝังลึกลงไปในเด็กและจะหล่อหลอมเด็กทั้งทาง
กายและจติ วญิ ญาณ การเรยี นรูข้ องเดก็ เปน็ การเรยี นผา่ นจติ ใตส้ �ำ นกึ เพราะฉะนัน้ สิง่ ทีเ่ ดก็ เรยี นรูไ้ ปจะสง่ ผล
