Page 112 - การจัดประสบการณ์การเรียนรู้วิทยาศาสตร์
P. 112
2-102 การจัดประสบการณ์การเรียนรู้วิทยาศาสตร์
เอม็ บรโิ อม กี ารแ บง่ เซลลต์ อ่ ไปจ นไดเ้ ปน็ กล ุม่ ข องเซลลซ์ ึง่ ต อ่ ม าม กี ารเปลีย่ นแปลง คอื เซลลร์ อบน อก
(protoderm) ซึ่งจะเปลี่ยนเป็นเซลล์ที่ให้กำ�เนิดแก่เนื้อเยื่อผิว (epidermis) เซลล์เนื้อเยื่อพื้น (ground
meristem) ซึ่งจะเป็นเซลล์ท ี่ให้ก ำ�เนิดแ ก่ชั้นคอร์เทกซ์ (cortex) และเซลล์ชั้นในส ุด (procambium) ซึ่งจ ะ
เป็นเซลล์ท ี่ให้กำ�เนิดแ ก่ช ั้นเนื้อเยื่อลำ�เลียง (vascular tissue) กลุ่มเซลล์เหล่านี้ทั้งหมดรวมเรียกว่า เนื้อเยื่อ
เจริญขั้นต้น (primary meristem)
การเจริญขั้นต่อมาซึ่งอาจเกิดขึ้นในเวลาเดียวกันกับการสร้างเนื้อเยื่อเจริญขั้นที่หนึ่งคือ การสร้าง
ใบเลี้ยงหลังจากระยะนี้การเจริญเติบโตของเอ็มบริโอในพืชใบเลี้ยงเดี่ยวจะแตกต่างกัน กล่าวคือ ในพืชใบ
เลี้ยงค ู่เอ็มบริโอซ ึ่งม ีร ูปร ่างก ลมจ ะเปลี่ยนแปลงเป็นเอ็มบริโอท ี่ม ีร ูปร ่างเป็นร ูปห ัวใจเพราะม ีก ารส ร้างใบเลี้ยง
2 ใบ การเจริญขั้นต ่อม าค ือเอ็มบริโอม ีข นาดย าวข ึ้นแ ละมีก ารง อต ัวจนก ระทั่งใบเลี้ยงขนานอยู่ก ับแ กนกลาง
กลายเปน็ เอม็ บรโิ อร ปู ต อรป์ โิ ดห รอื ไมเ้ ทา้ ในพ ชื ใบเลีย้ งเดีย่ วแ ทนทเี่ อม็ บรโิ อจ ะม รี ปู ร า่ งเปน็ ห วั ใจก ลบั ม รี ปู ร า่ ง
เป็นท รงก ระบอกเนื่องจากม ีก ารส ร้างใบเลี้ยงเพียงใบเดียว ต่อจ ากน ั้นก ็จ ะม ีก ารโค้งง อต ัวข องใบเลี้ยงเกิดข ึ้น
เหมือนกับพ ืชใบเลี้ยงคู่ แต่ใบเลี้ยงของพืชใบเลี้ยงเดี่ยวม ีข นาดใหญ่ม ากเมื่อเทียบก ับข นาดของเอ็มบริโอ
ในร ะยะต น้ ข องก ารเจรญิ ข องเอม็ บรโิ อจ ะม กี ารแ บง่ เซลลเ์ กดิ ข ึน้ ในท กุ ส ว่ นข องเอม็ บรโิ อห รอื ตน้ อ อ่ น
อย่างไรก ็ตาม เมื่อเจริญถ ึงข ั้นห นึ่งจ ะพ บว ่า การแ บ่งเซลล์ห รือก ารเกิดเซลล์ใหม่ๆ นั้น จะเกิดในเนื้อเยื่อเจริญ
ส่วนปลายของลำ�ต้นและรากเท่านั้น ในพืชใบเลี้ยงคู่เนื้อเยื่อเจริญส่วนปลายจะเกิดขึ้นระหว่างใบเลี้ยง
ทั้งสอง ส่วนในพืชใบเลี้ยงเดี่ยวจะพบเนื้อเยื่อเจริญชนิดนี้ที่ส่วนข้างของใบเลี้ยงและเนื้อเยื่อบางๆ หุ้มอีก
ชั้นห นึ่ง เนื้อเยื่อเจริญส ่วนป ลายน ีม้ คี วามส ำ�คัญม ากในก ารส ร้างเซลลใ์หม่ๆ เพื่อก ารเจริญเติบโตข องต ้นอ ่อน
จากเอ็มบริโอ
ระยะเวลาที่เอ็มบริโอมีการเจริญนี้เกิดขึ้นในช่วงเวลาไม่นานนัก ขณะหลุดจากต้น เมล็ดพืชมักจะ
แห้ง และเอ็มบริโอมักมีการพักตัว (dormancy) เอ็มบริโออาจพักตัวอยู่หลายเดือนจนกว่าสภาพแวดล้อม
จะเหมาะสมก ับการง อกต่อไป
2.2 การง อกของเมลด็ แ ละการเจริญของต้นก ล้า
2.2.1 ปัจจัยควบคุมการงอกของเมล็ด การงอกของเมล็ดขึ้นอยู่กับปัจจัยหลายประการทั้ง
ภายในเอ็มบริโอเองแ ละสภาพแ วดล้อมภ ายนอก ปัจจัยสภาพแ วดล้อมภ ายนอกท ี่สำ�คัญ คือ นํ้า ออกซิเจน
และอ ุณหภูมิ โดยปกติแ ล้วน ํ้าจะเป็นป ัจจัยท ี่ส ำ�คัญท ี่สุด
เมล็ดท ี่มีเอ็มบริโอที่เจริญเต็มท ี่แล้วม ักจะแ ห้งมาก คือม ีน ํ้าอ ยู่ประมาณร ้อยล ะ 5-20 เท่านั้น
ดังน ั้น เมื่อเมล็ดด ูดน ํ้าเข้าไปก ็จ ะพ องต ัวแ ละม ีแ รงด ันภ ายในเมล็ดส ูงท ำ�ให้เปลือกห ุ้มเมล็ดแ ตกอ อก และใน
ขณะเดียวกัน นํ้าก ็เข้าไปอยู่ในไซโทพ ลาซึมของเซลล์ท ำ�ให้อัตราของเมแทบอลิซ ึมภ ายในเซลล์ส ูงขึ้น ทำ�ให้ม ี
การสลายตัวของอาหารส ะสมที่จ ำ�เป็นต่อการง อกของเมล็ดได้ ในระยะต ้นๆ ของการงอกเมล็ดม ีก ารหายใจ
ระดับเซลลแ์ บบไมใ่ชอ้ อกซิเจน แตเ่มื่อเมล็ดด ูดน ํ้าเข้าไปแ ละม แี รงด ันท ำ�ใหเ้ปลือกห ่อห ุ้มเมล็ดแ ตกอ อกแ ล้ว
เมล็ดก ็จ ะม ีก ารห ายใจร ะดับเซลล์แ บบใช้อ อกซิเจนท ันที ดังน ั้น ถ้าด ินร อบๆ เมล็ดท ี่ก ำ�ลังจ ะง อกน ั้นม ีน ํ้าม าก
เกินไปจ นม ีป ริมาณอ อกซิเจนไม่เพียงพ อเมล็ดก ็ไม่ส ามารถจ ะง อกได้ โดยท ั่วๆไปแ ล้ว เมล็ดพ ืชส ามารถง อก
ได้ในช ่วงอ ุณหภูมิท ี่ย าวพ อส มควร เมื่ออ ุณหภูมิต ํ่าเกินไป (0-5 องศาเซลเซียส) หรือส ูงเกินไป (45-48 องศา
เซลเซียส) เมล็ดก็จ ะไม่งอก อุณหภูมิที่เหมาะสมก ับก ารง อกของเมล็ดม ักอยู่ในช ่วง 25-30 องศาเซลเซียส
