Page 114 - การจัดประสบการณ์การเรียนรู้วิทยาศาสตร์
P. 114
2-104 การจัดประสบการณ์การเรียนรู้วิทยาศาสตร์
การเติบโตข ั้นต ้นข องพ ืชอ าจก ล่าวถ ึงเป็น 4 เรื่อง คือ การเติบโตข ั้นต ้นข องร าก การเติบโตข ั้นต ้นข อง
ลำ�ต้น การเติบโตขั้นต ้นข องใบ และการเติบโตข องก ิ่งแ ละร ากแ ขนง
การเติบโตดังกล่าวมีขั้นตอนที่สำ�คัญ คือ การเพิ่มจำ�นวนเซลล์ การยืดตัวยาวออกของเซลล์ และ
การเปลี่ยนแปลงรูปร่างข องเซลล์ไปเป็นเนื้อเยื่อชนิดต ่างๆ
2.3.1 การเตบิ โตขนั้ ตน้ ของร าก พืชดอกม ีระบบร ากที่ส ำ�คัญ 2 ระบบ คือ ระบบรากแ ก้ว (tap
root system) และระบบรากฝอย (fibrous root system)
ระบบร ากแ ก้ว มีร ากใหญเ่พียงร ากเดียว คือ รากแ ก้ว (tap root) และร ากแ ก้วแ ตกแ ขนงอ อก
เป็นรากแขนงซึ่งมีข นาดสั้นแ ละเล็กก ว่ารากแ ก้ว และร ากแ ก้วนี้พบในพ ืชใบเลี้ยงคู่
ระบบรากฝอย มีแต่รากฝอยหรือรากเล็กๆ เป็นจำ�นวนมากและมีขนาดเท่าๆ กัน พบในพืช
ใบเลี้ยงเดี่ยว
ส่วนข องพ ืชท ี่เจริญจ ากเอ็มบริโอก ่อน คือ ส่วนร ากห รือแ รดิเคิล (radicle) ในเอ็มบริโอป ลาย
รากข องพ ืชประกอบด ้วยบริเวณต ่างๆ 4 แห่งเรียงลำ�ดับข ึ้นมาจากป ลายส ุดด ังนี้
1) หมวกราก อยู่ตรงปลายสุด ทำ�หน้าที่ห่อหุ้มและป้องกันอันตรายแก่เนื้อเยื่อเจริญ
ของร ากข ณะท ี่งอกล งไปในดิน
2) บรเิ วณเนอ้ื เยอ่ื เจรญิ ซงึ่ ป ระกอบด ว้ ย 2 บรเิ วณ คอื บรเิ วณท เี่ ซลลไ์ มม่ กี ารแ บง่ ต วั เลย
(quiescent zone) ซึ่งอยู่ตรงกลาง และบริเวณซึ่งอยู่รอบๆ มีการแบ่งเซลล์ตลอดเวลา และให้กำ�เนิดแก่
เซลล์ห มวกรากแ ละก ลุ่มเซลล์เนื้อเยื่อเจริญขั้นต้น
3) บริเวณของการยืดตัว มักมีความยาวเพียง 2-3 มิลลิเมตร เซลล์บริเวณนี้จะไม่
แบ่งตัว แต่ม ีการย ืดยาวและขยายขนาดอ อกและเริ่มม ีการเปลี่ยนแปลงเพื่อทำ�ห น้าที่เฉพาะ
4) บริเวณท่ีเซลล์เจริญเต็มที่ เนื้อเยื่อบริเวณนี้จะเป็นเนื้อเยื่อถาวรขั้นต้น ซึ่งเจริญมา
จากเนื้อเยื่อเจริญข ั้นต้น และป ระกอบด ้วยเนื้อเยื่อผิว เนื้อเยื่อคอร์เทกซ์ และเนื้อเยื่อลำ�เลียง นอกจากน ี้ย ัง
เป็นบ ริเวณท ี่ม ีข นรากเกิดขึ้นม ากมาย ขนรากมีหน้าที่เพิ่มพ ื้นที่ผิวในก ารด ูดนํ้าแ ละสารอ าหารข องพ ืช มีอายุ
สั้นประมาณ 7-10 วัน เท่านั้น แต่มีการส ร้างใหม่ท ดแทนอ ยู่เรื่อยๆ รากท ี่เจริญเต็มที่ประกอบด ้วยเนื้อเยื่อ
ถาวรขั้นต้นดังต ่อไปนี้
- เนื้อเย่ือผิว เป็นเซลล์แถวเดียวท่ีเปลี่ยนแปลงมาจากเซลล์รอบนอกในบริเวณ
เน้ือเยื่อเจริญของราก เป็นเซลล์ท่ีให้กำ�เนิดขนราก ผนังเซลล์ประกอบด้วยเซลลูโลสและไม่มีช่องว่างระหว่าง
เซลลเ์ ลย ทั้งนเี้ พราะมหี น้าทปี่ กคลุ มและป อ้ งกนั บรเิ วณเนื้อเยอ่ื ทอ่ี ยภู่ ายในของราก
- เนอ้ื เยื่อค อรเ์ ทกซ์ เป็นเน้ือเยอื่ ท ่เี ปล่ียนแปลงมาจ ากเซลล์ช้ันก ลาง อย่ถู ัดเข้ามา
จากเนอ้ื เยือ่ ผวิ ประกอบด้วยเซลลพ์ าเรงคมิ า มีหนา้ ทสี่ ะสมอ าหาร แลกเปล่ยี นแก๊ส และส ารต า่ งๆ เนอ่ื งจาก
เปน็ เซลล์อยู่กนั อ ย่างหลวมๆ มีช อ่ งว า่ งระหวา่ งเซลล์ม ากและมีผนังเซลล์บ าง
ชนั้ ในส ดุ ข องค อรเ์ ทกซเ์ ปน็ เซลลแ์ ถวเดยี วท เี่ รยี กว า่ เอนโดเดอ รม์ สิ (endodermis)
ซึ่งมีผนังเซลล์บาง ยกเว้นผนังเซลล์ในแนวรัศมีและแนวนอนของเซลล์จะมีแถบแคสพาเรียน (Casparian
strip) พอกอยู่ แถบแคสพาเรียนนี้มีสารขี้ผึ้งแทรกอยู่เพื่อป้องกันการสูญเสียนํ้า โดยเมื่อนํ้าผ่านเข้าไปใน
