Page 139 - การจัดประสบการณ์การเรียนรู้วิทยาศาสตร์
P. 139
กระบวนการดำ�รงช ีวิต 2-129
4. การถ า่ ยทอดล กั ษณะท ถ่ี กู ควบคมุ โดยย ีนซ ง่ึ อยูบ่ นโครโมโซมเพศ
การถ่ายทอดลักษณะที่ถูกควบคุมโดยยีนซึ่งอยู่บนโครโมโซมเพศจะมีแบบแผนแตกต่างไปจาก
อัตราส่วนของเมนเดลโดยแบ่งได้เป็น 2 พวก คือ ยีนที่ควบคุมลักษณะนั้นอยู่บนโครโมโซม X และยีนที่
ควบคุมล ักษณะนั้นอยู่บนโครโมโซม Y
ตัวอย่าง ก. ยีนท ี่ควบคุมล ักษณะนั้นอ ยู่บ นโครโมโซม X (X-linked inheritance)
ถ้าให้ C = ยีนที่ค วบคุมลักษณะต าปกติ
c = ยีนที่ค วบคุมลักษณะตาบอดส ี
แม่ XcXc × พ่อ XCY
ลูกร ุ่น F1 XCXc , XcY
XCXc × XcY
ลูกรุ่น F2 » XCXc , »XcXc , »XCY , »XcY
อัตราส่วนที่ได้เป็น 1:1:1:1 และแ บบแผนก ารถ่ายทอดจากแ ม่ไปสู่ล ูกชาย และจากพ ่อไปสู่ล ูกสาว
ตัวอยา่ ง ข. ยีนท ี่ค วบคุมล ักษณะน ั้นอ ยู่บนโครโมโซม Y (Y-linked inheritance)
ถ้าให้ H = ยีนที่ค วบคุมการมีข นที่หู
h = ยีนที่ควบคุมการไม่มีขนท ี่ห ู
แม่ XX × XYH
XX , XYH
อัตราส่วนท ี่ได้เป็น 1:1 และแบบแผนการถ ่ายทอดจะเป็นแบบจากพ่อไปยังล ูกชายเท่านั้น
5. การแสดงออกข องย ีน
หลายๆ กรณีที่ยีนมีปฏิกิริยาต่อกัน เป็นผลให้การแสดงออกของยีนหนึ่งขึ้นอยู่กับอีกยีนหนึ่ง
หรือมีผลกระทบกันระหว่างยีน ยีนมีการแสดงออกไม่เต็มที่ร้อยเปอร์เซ็นต์ ฉะนั้นจึงเป็นไปได้ว่า ผู้ที่มียีน
ลักษณะเด่นอ ยูอ่ าจไมแ่ สดงล ักษณะเด่นท ีม่ อี ยูใ่หป้ รากฏอ อกม าก ็ได้ นอกจากน ีย้ ังม กี รณที ีย่ ีนห นึ่งอ าจไปก ด
การแสดงออกของยีนลักษณะเด่นไว้ ทำ�ให้แสดงออกได้ไม่เต็มที่ หรือแสดงออกมาได้มากน้อยต่างๆ กัน
การแสดงออกที่ไม่สมบูรณ์ร้อยเปอร์เซ็นต์ มักจะพบในยีนของคนเป็นส่วนมาก เช่น สีตา บางคนมีตา
สนี ํา้ ตาล ยนี ท คี่ วบคมุ ม กั จ ะเปน็ ย นี ล กั ษณะเดน่ ธ รรมดา และผ ทู้ มี่ ยี นี น อี้ ยดู่ ว้ ยก ม็ กั จ ะม ตี าส นี ํา้ ตาล ถา้ ห ากไมม่ ี
การแสดงออกตาก็ควรจะเป็นสีขาว แต่อย่างไรก็ตาม พบว่ามีคนเพียงร้อยละ 90 เท่านั้นที่มียีนนี้อยู่และมี
ตาสีนํ้าตาล และยังมีการแสดงออกมากน้อยแตกต่างกันอีกด้วยคือ ตาจะมีสีตั้งแต่นํ้าตาลจางๆ ไปจนถึง
สีน ํ้าตาลห รือสีนํ้าตาลอ อกดำ�
