Page 18 - การจัดประสบการณ์การเรียนรู้วิทยาศาสตร์
P. 18
2-8 การจัดประสบการณ์การเรียนรู้วิทยาศาสตร์
เรื่องท ี่ 2.1.1 คารโ์ บไฮเดรต
คาร์โบไฮเดรตเป็นส ารชีวโมเลกุลที่มีค วามส ำ�คัญต ่อส ิ่งม ีช ีวิต คือ เป็นแหล่งพลังงานหลักข องส ิ่งม ี
ชีวิต บางช นิดเป็นส ่วนป ระกอบข องเยื่อห ุ้มเซลล์ บางช นิดเป็นส ารต ั้งต ้นในก ารส ังเคราะห์ส ารท ี่จ ำ�เป็นต ่อก าร
ทำ�งานในก ระบวนการดำ�รงช ีวิต และบางชนิดทำ�หน้าที่ร่วมกับส ารช ีวโมเลกุลอื่น เป็นต้น ซึ่งค าร์โบไฮเดรตม ี
หลายช นิด และการนำ�ค าร์โบไฮเดรตไปใช้ในก ระบวนการด ำ�รงชีวิตเกิดข ึ้นโดยกระบวนการสลายส ารเพื่อให้
ได้พลังงาน และเพื่อน ำ�ไปใช้ในก ารส ร้างสารอื่น
1. ชนดิ ของค าร์โบไฮเดรต*
คาร์โบไฮเดรตท ีพ่ บในธ รรมชาตมิ หี ลายช นิด อาจเป็นช นิดน ํ้าตาลโมเลกุลเดี่ยวซ ึ่งจ ัดเป็นห น่วยย ่อย
ที่สุดข องคาร์โบไฮเดรตเรียกว ่า มอโนแซ็กค าไรด์ (monosaccharide) ชนิดท ี่ม ีนํ้าตาลโมเลกุลค ู่เชื่อมต่อกัน
ด้วยพันธะโคเวเลนต์ เรียกว ่า ไดแซ็กคาไรด์ (disaccharide) ชนิดที่มี 3 โมเลกุล เรียกว ่า ไตรแ ซ็กคาไรด์
(trisaccharide) หรืออ าจเรียกร วมก ันว ่า โอล โิกแ ซ็กค าไรด์ (oligosaccharide) ซึ่งห มายถ ึง คาร์โบไฮเดรตท ี่
เกิดจ ากม อโนแ ซ็กค าไรด์ 2-10 โมเลกุล เชื่อมต ่อก ันด ้วยพ ันธะ C-O-C ซึ่งเรียกว ่าพ ันธะไกลโคซ ิด ิก หากเป็น
คาร์โบไฮเดรตท ี่ม ีมอโนแซ็กคาไรด์ม ากกว่า 10 โมเลกุลข ึ้นไป เรียกว ่า พอลิแซ็กคาไรด์ (polysaccharide)
คาร์โบไฮเดรตม ีสูตรโครงสร้างทางเคมีคือ (CH2O)n โดย n เท่ากับจ ำ�นวนค าร์บอนในโมเลกุลนั้นๆ
เชน่ ไรโบส มสี ตู รท างเคมคี อื C5H10O5 กลโู คสม โี ครงสรา้ งท างเคมคี อื C6H12O6 อยา่ งไรก ต็ าม สตู รท างเคมดี งั
กลา่ วอ าจม ขี อ้ ย กเวน้ ไดใ้ นก รณขี องค ารโ์ บไฮเดรตบ างช นดิ เชน่ ดอี อกซ ไี รโบสซ ึง่ เปน็ น ํา้ ตาลท พี่ บในโครงสรา้ ง
ของก รดน1ิว.1ค ลมีออิกโนมแีสซูต็กรคทาาไงรเดค์มหีครอืือนCาํ้ 5ตHาล10โOมเ4ลเกนลุ ื่อเดงจ่ียาวกเคปา็นรค์โบาไรฮ์โบเดไรฮตเดชรนติดทนี่มี้เสีขีนยอาดอเกลซ็กิเจสน่วไนปให1ญอ่มะตีจอำ�นมวน
คาร์บอนอ ยูร่ ะหว่าง 3-7 อะตอม การเรียกช ื่ออ าจจ ะเรียกเป็นกล ุ่มน ํ้าตาลต ามจ ำ�นวนข องอ ะตอมข องค าร์บอน
แล้วล งท้ายด้วยโอส (-ose) เช่น ไตรโอส (triose) เตโทรส (tetrose) เพนโทส (pentose) เฮกโซส (hexose)
และเฮบโทส (heptose)
โดยท ั่วไปในก ารเขียนโครงสร้างข องม อโนแซ็กคาไรด์จ ะม ีก ารเขียนแ บบเป็นเส้นต รง แบบวง แบบ
เก้าอี้ และแบบเรือ
โครงสร้างแบบเป็นเส้นตรงที่เรียกว่า โครงส ร้างแบบฟ ิชเชอร์ (Fischer projection) ทำ�ให้ส ามารถ
จำ�แนกก ลุ่มม อโนแซ็กค าไรด์เป็นกล ุ่มดี (D-) และแ อล (L-) โดยส ังเกตหมู่ –OH ถ้าม อโนแซ็กคาไรด์น ั้นม ีหมู่
–OH บนค าร์บอนก ่อนส ุดท้ายอ ยู่ท างข วาม ือ จะเรียก D- นำ�ห น้าช ื่อม อโนแ ซ็กค าไรด์ แต่ถ ้า –OH บนค าร์บอน
* รวบรวมแ ละเรยี บเรยี งจ าก จ�ำ รสั พรอ้ มม าศ (2548) “ชวี โมเลกลุ ” ใน เอกสารการสอนชดุ วชิ าวทิ ยาศาสตรพ์ นื้ ฐาน หนว่ ยท ี่ 13
หน้า 85-152 นนทบุรี สาขาวิชาวิทยาศาสตร์สุขภาพ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช
