Page 39 - การจัดประสบการณ์การเรียนรู้วิทยาศาสตร์
P. 39
กระบวนการด ำ�รงชีวิต 2-29
1.3.4 โครงสร้างจตุรภูมิ (quaternary structure) เป็นโครงสร้างที่แสดงการจับตัวของสาย
พอล ิเพปไทด์ต ั้งแต่ 2 สายข ึ้นไป เช่น ฮีโมโกล บินประกอบด้วย 4 หน่วยย ่อย (sub unit) โดยฮีโมโกล บิน
ชนิดเอ (hemoglobin A) ประกอบข ึ้นด ้วยส ายพ อล ิเพปไทด์ช นิดแ อลฟาโกล บิน (α-globin) จำ�นวน 2 สาย
และสายพอล ิเพปไทด์ช นิดบ ีตาโกล บิน (b-globin) จำ�นวน 2 สาย รวมอ ยู่ด้วยกันดังภาพท ี่ 2.15
ฮีม บีตาโกล บิน
แอลฟาโกลบิน
ภาพท ่ี 2.15 โครงสร้างจตรุ ภ ูมขิ องฮ โี มโกล บิน
โครงสร้างของโปรตีนในระดับต่างๆ เป็นปัจจัยสำ�คัญต่อสภาพธรรมชาติของโปรตีน การมีแรงยึด
เหนี่ยวเนื่องจากมีพ ันธะห รือป ฏิสัมพันธ์ (interaction) ที่ไม่แ ข็งแรงทำ�ให้โปรตีนเสียสภาพธ รรมชาติได้ง่าย
ปจั จยั ท มี่ ผี ลต อ่ ธ รรมชาตขิ องโปรตนี ไดแ้ ก่ ความร อ้ น ความเปน็ กร ดเบสข องส ารละลาย ชนดิ ข องต วั ท ำ�ล ะลาย
เป็นต้น โปรตีนที่เสียส ภาพธรรมชาติไปแล้วบางช นิดไม่สามารถค ืนส ภาพธ รรมชาติกลับม าทำ�งานใหม่ได้อีก
แต่โปรตีนบ างชนิดอ าจสามารถคืนส ภาพธ รรมชาติป กติได้ห ากปัจจัยดังกล่าวมีผ ลต ่อโปรตีนน ั้นไม่มาก
2. กระบวนการส ลายโปรตีน*
เมื่อไดร้ ับอ าหารเข้าส ูร่ ่างกาย โปรตีนถ ูกย ่อยโดยเอนไซมใ์นท างเดินอ าหารไดเ้ป็นก รดอ ะม โินซ ึ่งเป็น
โมเลกลุ เลก็ ถ กู ด ูดซ ึมได้ หลงั จ ากถ กู ด ดู ซ มึ แ ลว้ กรดอ ะม โินจ ะถ ูกข นส่งไปต ามก ระแสโลหติ ไปย ังอ วยั วะต า่ งๆ
เพื่อน ำ�ไปส ังเคราะห์เป็นโปรตีนของอวัยวะหรือเนื้อเยื่อนั้นๆ เช่น โปรตีนในต ับ โปรตีนในพลาสมา เป็นต้น
กรดอะมิโนที่ไม่ได้ถูกนำ�ไปใช้ในการสังเคราะห์โปรตีนจะถูกนำ�ไปสลายต่อไป กระบวนการสลายโปรตีนที่
สำ�คัญม ีดังต ่อไปน ี้
2.1 กระบวนการเปล่ยี นแปลงหมอู่ ะม โิ นข อง กร ดอ ะม ิโน อาศัยป ฏิกิริยาที่สำ�คัญ 2 ปฏิกิริยา ได้แก่
ทรานส์อะมิเนชัน (trans-amination) และอ อกซิเดทีพดีอะมิเนช ัน (oxidative deamination)
* รวบรวมแ ละเรียบเรียงจ าก ศรศิ ักดิ์ สุนทรไชย (2548) “กระบวนการสลายและสร้างสารในสิ่งมีชีวิต” ใน เอกสารการสอน
ชุดวิชาวิทยาศาสตร์พื้นฐาน หน่วยที่ 14 หน้า 153-196 นนทบุรี สาขาวิชาวิทยาศาสตร์สุขภาพ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช
