Page 73 - การจัดประสบการณ์การเรียนรู้วิทยาศาสตร์
P. 73
กระบวนการดำ�รงช ีวิต 2-63
6) น้ําเหลือง (lymph) คือ ของเหลวในโลหิตที่ซึมผ ่านผ นังเส้นโลหิตฝ อยอ อกมาอยู่ระหว่าง
เซลลห์ รืออ ยรู่ อบๆ เซลล์ สารท ีซ่ มึ ผ า่ นอ อกม าน ีเ้ปน็ ส ารพ วกโมเลกลุ เล็กๆ เช่น แก๊สต ่างๆ และน ํ้าตาลก ลโู คส
ท่อนํ้าเหลืองอยู่ทั่วร ่างกายและม ีขนาดต ่างๆ กัน คือ ท่อนํ้าเหล ือง เล็กๆ เปิดเข้าสู่ท่อนํ้าเหลืองใหญ่และเปิด
เข้าสู่เส้นโลหิตสู่หัวใจ (vein) ที่อยู่ใกล้หัวใจ นํ้าเหลืองทำ�หน้าที่เป็นตัวกลางแลกเปลี่ยนสารต่างๆ ระหว่าง
เซลล์และเส้นโลหิตฝอยด้วย
เมื่อพ ิจารณาอ งค์ป ระกอบท ี่ม ีอ ยู่ในโลหิตจ ะเห็นได้ว ่า ระบบไหลเวียนโลหิตม ีค วามส ำ�คัญอ ย่างมาก
ในก ารด �ำ รงช วี ติ เพราะร ะบบน เี้ ปน็ ต วั กลางป ระสานก ารท �ำ งานก บั ร ะบบอ ืน่ ๆ ภายในร า่ งกาย ดงั เชน่ การล �ำ เลยี ง
สารอาหารจากระบบย่อยอาหารไปกับส่วนที่เป็นพลาสมา การลำ�เลียงฮอร์โมนจากต่อมไร้ท่อ การลำ�เลียง
เซลล์เม็ดโลหิตขาวที่ทำ�หน้าที่คอยดักจับเชื้อโรคและป้องกันไม่ให้โลหิตแข็งขณะไหลเวียนทั่วร่างกาย
การลำ�เลียงออกซิเจนจากปอดไปสู่เซลล์ภายในร่างกายโดยการทำ�งานของรงควัตถุในเซลล์เม็ดโลหิตแดง
และการนำ�ของเสียที่ต้องกำ�จัดออกสู่ภายนอกร่างกายไปยังระบบที่เกี่ยวข้อง เช่น ระบบขับถ่ายในสัตว์
เช่น นก และ คน ระบบไหลเวียนโลหิตนอกจากจะมีหน้าที่ล ำ�เลียงส ารอาหาร และม ีอ งค์ประกอบต่างๆ ที่ม ี
ความสำ�คัญก ับการด ำ�รงช ีวิตแ ล้ว ระบบไหลเวียนโลหิตยังช่วยรักษาอ ุณหภูมิข องร่างกายให้ค งที่อีกด ้วย
เมื่อพิจารณาถึงวิวัฒนาการของหัวใจของ นก และคน จะเห็นว่า หัวใจถูกแบ่งเป็น 4 ห้องอย่าง
สมบูรณ์ และเส้นโลหิตที่นำ�โลหิตออกจากหัวใจเหลือเพียงเส้นเดียว หัวใจทำ�หน้าที่สำ�คัญในการควบคุม
อัตราการไหลเวียนของโลหิตทั่วร่างกาย โดยทำ�งานร่วมกับระบบประสาท การที่หัวใจด้านล่างถูกแบ่งเป็น
2 ส่วนนั้นม ีข ้อดีค ือ ป้องกันการป ะปนของโลหิต ข้อได้เปรียบข องก ารม ีเส้นโลหิตแ ดงใหญ่เพียงเส้นเดียวน ำ�
โลหิตออกจ ากหัวใจ คือ โลหิตท ี่มีอ อกซิเจนสูงถ ูกส ่งม าจากปอดเข้าส ู่หัวใจ แล้วโลหิตนี้จ ะต้องถ ูกนำ�ออกไป
ทางด้านบน ไปเลี้ยงส่วนต่างๆ ของร่างกาย การที่โลหิตผ่านหัวใจก่อนถูกส่งไปเลี้ยงร่างกายจะทำ�ให้มีแรง
ดันโลหิตสูงขึ้น การที่โลหิตไหลออกผ่านท่อโลหิตใหญ่จะทำ�ให้โลหิตไหลผ่านสะดวกยิ่งขึ้น เพราะมีความ
ต้านทานข องห ลอดโลหิตน ้อยล ง
ดงั น ัน้ จ ะเหน็ ไดว้ า่ ระบบไหลเวยี นโลหติ ในส ตั วช์ ัน้ ส งู ซ ึง่ ม โี ครงสรา้ งข องร า่ งกายซ บั ซ อ้ นมวี วิ ฒั นาการ
เพื่อความมีชีวิตรอดเหนือสัตว์ชั้นตํ่ากว่าอย่างเห็นได้ชัด ประการแรกคือ การไหลเวียนโลหิตผ่านหัวใจถึง
2 ครั้ง ทำ�ให้ค วามดันโลหิตภ ายในเส้นโลหิตส ูงข ึ้น ซึ่งเป็นผลจากก ารบีบต ัวเป็นจ ังหวะข องห ัวใจ ประการที่
สองคือ การม ีผนังกั้นที่ห ัวใจห้องล่างแ บ่งแ ยกไม่ให้โลหิตท ี่มีอ อกซิเจนสูงปนกับโลหิตที่มีอ อกซิเจนตํ่า และ
ประการส ุดท้ายค ือ การม เีส้นโลหิตแ ดงใหญเ่พียงเส้นเดียวน ำ�โลหิตอ อกจ ากห ัวใจ ทำ�ใหโ้ลหิตถ ูกน ำ�ไปส ูส่ ่วน
ต่างๆ ได้ส ะดวกและมีความด ันโลหิตแ รงขึ้น
หลังจ ากศึกษาเนื้อหาส าระเรื่องท ี่ 2.2.2 แล้ว โปรดปฏิบัติกิจกรรม 2.2.2
ในแนวการศึกษาห น่วยที่ 2 ตอนท ี่ 2.2 เรื่องที่ 2.2.2
