Page 20 - การจัดประสบการณ์การเรียนรู้วิทยาศาสตร์
P. 20
3-10 การจัดประสบการณ์การเรียนรู้วิทยาศาสตร์
เมื่อล องพ ิจารณาต ิดตามก ารเดินท างข องอ ะตอมข องธ าตคุ าร์บอนต ัวใดต ัวห นึ่ง ซึ่งค าร์บอนเป็นธ าตุ
ที่เป็นอ งค์ประกอบหลักส ำ�คัญของสารอินทรีย์ท ุกชนิดท ี่อ ยู่ในเซลล์ข องเรา เช่น แป้ง โปรตีน ไขม ัน ก่อนท ี่
อะตอมของธ าตุคาร์บอนจะเข้ามาอยู่ในต ัวเรา ในร ะยะเวลาไม่น านนักก ่อนหน้านี้ คาร์บอนต ัวนี้อาจจ ะอ ยู่ใน
สิ่งม ีชีวิตอ ื่นที่เป็นอ าหาร เช่น วัว หรือ ข้าว เมื่อม าอ ยู่ในตัวเราแ ล้วอ าจจ ะหลุดไปอยู่ในแ บคทีเรีย หรือออก
ไปปะปนอยู่กับคาร์บอนตัวอื่นในบรรยากาศ หรืออาจเข้าไปสู่พืชหรือละลายในนํ้าก็ได้ จะเห็นได้ว่าอะตอม
ของคาร์บอนตัวนี้เป็นส่วนหนึ่งของระบบอันกว้างใหญ่ไพศาลที่หมุนเวียนเป็นวัฏจักร และเมื่อเข้ามาอยู่
ในตัวเรา อะตอมของคาร์บอนจ ะเป็นส่วนหนึ่งของตัวเราด้วย สารบางตัวเข้าไปอยู่ในร่างกายเพียงร ะยะส ั้น
บางตัวยาวนาน แต่จ ะม ีการหมุนเวียนอ ยู่ในสิ่งแวดล้อมอยู่ตลอดเวลา
จากตัวอย่างจะเห็นว่า มนุษย์นั้นเป็นส่วนหนึ่งของสิ่งแวดล้อม เราจะดำ�รงชีวิตอยู่ไม่ได้ถ้าขาด
สิ่งแวดล้อม ทำ�นองเดียวกันสิ่งแวดล้อมและสิ่งมีชีวิตอื่นๆ อาจจะดำ�รงอยู่ไม่ได้โดยไม่มีมนุษย์เป็นส่วน
ประกอบ ดังนั้น การศึกษาส ิ่งแวดล้อมในปัจจุบันจึงเน้นก ารศึกษาอย่างเป็นระบบ โดยเริ่มจ ากก ารว ิเคราะห์
ระบบ การนำ�ข้อมูลม าประยุกต์แ ละการใช้แ บบจำ�ลองเลียนแบบร ะบบ ซึ่งม ุ่งศึกษาในเรื่องข องสิ่งมีชีวิต โดย
เฉพาะความแตกต่างของเผ่าพันธุ์ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของการศึกษาข้อมูลที่ซ่อนอยู่ใน DNA พลังงาน สสาร
ทรัพยากรธรรมชาติ และก ารควบคุมมลพิษ ทั้งนี้เพื่อป รับปรุงคุณภาพชีวิตให้ด ีขึ้น
ระบบส ง่ิ แ วดลอ้ ม (environmental system) หมายถ ึง กลุ่มข องส ิ่งแ วดล้อมท ีม่ ีหน้าท ี่ มพี ฤติกรรม มี
ความส ัมพันธ์ต ่อก ันแ ละอ ยู่ร วมต ัวก ันในบ ริเวณใดบ ริเวณห นึ่ง การด ำ�เนินก ิจกรรมห รือก ารแ สดงพ ฤติกรรม
ของสิ่งแวดล้อมนั้นๆ จะแสดงออกมาให้เห็นอย่างเด่นชัดในแต่ละระบบ ระบบสิ่งแวดล้อมมีทั้งระบบสิ่ง
แวดล้อมที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ และระบบสิ่งแวดล้อมที่มนุษย์สร้างขึ้น การกำ�หนดชื่อของระบบสิ่ง
แวดล้อมขึ้นก ับก ารศึกษาว ่าก ำ�ลังศึกษาในสิ่งใด เช่น ระบบสิ่งแวดล้อมป ่าไม้จะเน้นก ารศึกษาป ่าไม้ ระบบสิ่ง
แวดล้อมพืชจ ะเน้นการศ ึกษาพืช เป็นต้น
ระบบสิ่งแวดล้อมเป็นส่วนหนึ่งของระบบนิเวศ เช่น ระบบนิเวศป่าไม้ อาจประกอบไปด้วย ระบบ
สิ่งแวดล้อมป ่าย ืนต้น ระบบส ิ่งแ วดล้อมส ัตว์ป ่า ระบบส ิ่งแ วดล้อมน ํ้า และร ะบบส ิ่งแ วดล้อมด ิน สภาวะก ารณ์
หรือส ถานะข องระบบส ิ่งแวดล้อมอาจอ ยู่ในส ภาพ 3 ลักษณะ คือ
1) ระบบพัฒนา (development system) เป็นระบบที่มีสิ่งนำ�เข้า (input) มากว่าการนำ�ออก
ภายนอกระบบ (output)
2) ระบบสมดุล (equilibium system) เป็นระบบที่มีสิ่งนำ�เข้า (input) เท่ากับการนำ�ออก
ภายนอกร ะบบ (output)
3) ระบบถ กู ท �ำ ลาย (destruction system) เป็นร ะบบท ีม่ สี ิ่งน ำ�เข้า (input) น้อยก ว่าก ารนำ�ออก
ภายนอกร ะบบ (output)
ดังนั้น การศึกษาด้านสิ่งแวดล้อมจำ�เป็นต้องสามารถวิเคราะห์ระบบสิ่งแวดล้อมนั้นได้ว่าอยู่ใน
สถานะใด การว ิเคราะห์ร ะบบจึงต้องทำ�การวิเคราะห์ใน 4 ประการ ดังนี้
1) ชนิดหรอื ความห ลากห ลายข องส่ิงม ีชวี ิตหรือชนดิ ของส ิง่ แวดล้อม (species diversity) ใน
ระบบน ั้นว่าม ีส ิ่งม ีช ีวิตห รือสิ่งแ วดล้อมก ี่ช นิด อะไรบ้าง
