Page 17 - การจัดประสบการณ์การเรียนรู้วิทยาศาสตร์
P. 17
ชีวิตกับสิ่งแวดล้อม 3-7
เรอื่ งท ี่ 3.1.1 แนวคดิ เกี่ยวกบั สง่ิ แวดล้อม
สิ่งแ วดล้อมเปน็ เรื่องท ีม่ นษุ ยใ์หค้ วามส ำ�คญั เนือ่ งจากส ิง่ แ วดล้อมเป็นป จั จัยท ีส่ ำ�คญั อ ยา่ งย ิง่ ต อ่ ก าร
ดำ�รงช ีวิตม นุษย์ สิ่งแ วดล้อมเป็นท ั้งแ หล่งอ าหาร เครื่องน ุ่งห ่ม ทีอ่ ยูอ่ าศัย ยาร ักษาโรค พลังงาน และส ิ่งอ ำ�นวย
ความส ะดวกอ ืน่ ๆ สิง่ ม ชี วี ติ ก บั ส ิง่ แ วดลอ้ มม คี วามส มั พนั ธต์ อ่ ก นั ท ัง้ ในเชงิ บ วกแ ละเชงิ ล บ ปจั จบุ นั ส ิง่ แ วดลอ้ ม
รอบต ัวเราม กี ารเปลี่ยนแปลงอ ย่างม ากมาย ส่งผ ลกร ะท บต ่อก ารด ำ�รงช ีวิตแ ละค ุณภาพช ีวิต ดังน ั้น การศ ึกษา
เกี่ยวกับส ิ่งแวดล้อมจะช่วยให้ม นุษย์ส ามารถปรับตัวอยู่ร ่วมกับส ิ่งแ วดล้อมได้อย่างย ั่งยืนตลอดไป
1. ความห มายข องส ิ่งแวดลอ้ ม*
สิ่งแวดล้อม หมายถึง ทุกสิ่งทุกอย่างที่อยู่รอบตัวมนุษย์ไม่มีขอบเขตจํากัด อาจใกล้ชิดตัวเราหรือ
อาจไกลสุดขอบฟ ้า ตัวเราส ามารถสัมผัสได้ห รือไม่ก็ได้ เป็นทั้งสิ่งท ี่ด ีห รือไม่ดี มีป ระโยชน์หรือไม่มีป ระโยชน์
ก็ได้ ทั้งนี้ข ึ้นอ ยู่ก ับว ่าตัวเรามีภาวะอ ะไรแวดล้อมอยู่ ดังนั้น คำ�ว่าทุกสิ่งทุกอย่างจึงรวมถ ึงทุกส ิ่งทุกอ ย่างบน
พื้นโลก หรือร วมท ั้งจักรวาล เป็นสิ่งท ี่เกิดข ึ้นเองต ามธ รรมชาติแ ละสิ่งท ี่ม นุษย์ส ร้างขึ้น โดยอ าจจะม ีลักษณะ
เป็นสิ่งแวดล้อมที่เป็นรูปธรรมและนามธรรมที่มีความสัมพันธ์กับการดำ�รงชีวิตประจำ�วันของมนุษย์ทั้งทาง
ตรงและทางอ้อม สิ่งแวดล้อมแบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ สิ่งแวดล้อมที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติและ
ส ิ่งแวดล้อมท ี่มนุษย์ส ร้างขึ้น
1.1 สงิ่ แ วดลอ้ มท เี่ กดิ ข น้ึ เองต ามธ รรมชาติ หมายถ งึ สิง่ ใดๆ ทเี่ กดิ ข ึน้ ไดด้ ว้ ยต นเอง เปน็ ส ิง่ แ วดลอ้ ม
ที่เป็นร ูปธรรมสามารถจ ับต้องสัมผัสได้ มีท ั้งส ิ่งแวดล้อมท ี่มีชีวิต และสิ่งแ วดล้อมท ี่ไม่มีชีวิต
1) สง่ิ แ วดลอ้ มทม่ี ชี วี ติ เป็นสิ่งแ วดล้อมท ี่ม ีล ักษณะข องส ิ่งม ีช ีวิต เช่น สามารถสืบพันธุ์ ตอบ
สนองต ่อสิ่งเร้า และเจริญเติบโตได้ ได้แก่ พืช สัตว์ จุลินทรีย์ เป็นต้น
2) สง่ิ แ วดลอ้ มท ไ่ี มม่ ชี วี ติ เปน็ ส ิ่งแ วดลอ้ มท ีไ่มม่ ลี กั ษณะข องส ิ่งม ชี วี ติ ด ังก ล่าว ไดแ้ ก่ ดนิ หนิ
นํ้า อากาศ แสง รวมทั้งพลังงานรูปต่างๆ รังสี การแผ่ค วามร ้อน แรงดึงดูด ลม ไฟ เป็นต้น
1.2 สิ่งแวดล้อมท่ีมนุษย์สร้างข้ึน เป็นสิ่งที่มนุษย์ประดิษฐ์ขึ้นตามความต้องการใช้ประโยชน์ของ
มนุษย์ หรือเพื่อความเป็นระเบียบของการอยู่ร่วมกันในสังคม สิ่งเหล่านี้อาจเกิดขึ้นโดยความตั้งใจหรือไม่
ตั้งใจข องมนุษย์ก ็ได้ บางชนิดจ ับต ้องได้ บางชนิดจ ับต ้องไม่ได้ สิ่งแ วดล้อมท ี่เกิดจากการกระทำ�ของม นุษย์
แบ่งอ อกได้เป็น 2 ลักษณะ คือ สิ่งแวดล้อมท างกายภาพ และส ิ่งแวดล้อมท างสังคม
1) สิ่งแวดล้อมทางกายภาพ จะมีลักษณะเป็นรูปธรรม สามารถสัมผัสจับต้องได้ สิ่งเหล่านี้
มนุษย์สร้างข ึ้นเพื่อค วามสะดวกข องตนเอง เช่น อาคาร บ้าน ถนน รถยนต์ เป็นต้น
*รวบรวมและเรียบเรียงจาก จักรกฤษณ์ ศิวะเดชาเทพ (2547) “มนุษย์กับสิ่งแวดล้อม” ใน เอกสารการสอนชุดวิชา
วิทยาศาสตร์เทคโนโลยีแ ละส ิ่งแ วดล้อม หน่วยที่ 14 หน้า 219 นนทบุรี สาขาวิชาศ ิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยส ุโขทัยธ รรมาธิร าช
