Page 37 - การจัดประสบการณ์การเรียนรู้วิทยาศาสตร์
P. 37
ชีวิตกับสิ่งแวดล้อม 3-27
3.2 ลำ�ดับช้ันของอาหาร การเคลื่อนที่ของพลังงานไปตามโซ่อาหาร สามารถเขียนเป็นโครงสร้าง
ของล ำ�ดับชั้นอาหาร (trophic level) ที่เริ่มต ้นจากผู้ผ ลิตและต่อด ้วยผู้บริโภคอ ันดับต ่างๆ ปกติจะได้เป็นรูป
สามเหลี่ยม เรียกว่า พีระมิดนิเวศ เนื่องจากพ ลังงานท ี่ถ ูกถ่ายทอดไปแต่ละขั้นต อนจ ะล ดลงเรื่อยๆ บางครั้ง
จึงเรียกว ่า พีระมิดข องพ ลังงาน ซึ่งพ ีระมิดข องพ ลังงานอ าจเขียนข ึ้นจ ากจ ำ�นวนน ํ้าห นักห รือป ริมาณท ี่แท้จ ริง
ของพลังงานท ี่ถ ูกถ่ายทอดไป อย่างไรก ็ตาม พีระมิดของจ ำ�นวนหรือน ํ้าห นักจ ะศ ึกษาได้สะดวกกว่า เช่น ถ้า
เราศ ึกษาล ำ�ดับช ั้นอ าหารในน าข ้าวท ี่ข ้าวในพ ื้นที่ 1 ไร่ เราน ับจ ำ�นวนต ้นข ้าวแ ละพ ืชอ ื่นๆ ทั้งหมดในบ ริเวณน ั้น
แล้วนับจ ำ�นวนสัตว์กินพ ืชท ี่อาศัยอยู่บริเวณน ั้น เช่น ตั๊กแตน หนอน หอย ปู ปลา แล้วนับจำ�นวนส ัตว์ที่กิน
เนื้อที่พ บ เช่น งู และน กต่างๆ เมื่อเราเอาจำ�นวนเหล่าน ี้มาเปรียบเทียบก ัน ถ้าทุ่งน าอยู่ในส ภาพปกติไม่มีก าร
ระบาดข องโรคห รือต ั๊กแตน เราจ ะพ บว ่าพ ืชจ ะม มี ากท ี่สุด สัตว์ก ินพ ืชจ ะม มี ากเป็นอ ันดับส อง และส ัตว์ก ินเนื้อ
จะน้อยท ี่สุด ดังภ าพที่ 3.16
ผลผลิตสุทธิ 4. ผู้บ ริโภคตติยภ ูมิ
3. ผู้บริโภคท ุติยภ ูมิ
2. ผู้บริโภคปฐมภ ูมิ
1. ผู้ผ ลิต
กระบวนการห ายใจข องเซลล์
ผลผลิตรวม
ภาพท ่ี 3.16 แสดงล �ำ ดับช น้ั อ าหาร
จากภ าพท ี่ 3.16 จะเหน็ ว ่าเมื่อล ำ�ดับช ั้นข องอ าหารส ูงข ึ้นจ ากผ ูผ้ ลติ ไปย งั ผ ูบ้ ริโภคอ นั ดับต ่างๆ จำ�นวน
หรือน ํ้าห นักข องส ิ่งม ีช ีวิตจ ะล ดล ง เนื่องจากพ ลังงานจ ะเสียไปท ุกข ั้นต อนท ี่ส ิ่งม ีช ีวิตถ ูกก ินโดยส ิ่งม ีช ีวิตช นิด
อื่น อย่างไรก็ตาม ขณะท ี่พ ลังงานเสียไปแ ร่ธ าตุแ ละส ารต ่างๆ จะห มุนเวียนจ ากส ิ่งมีช ีวิตม าส ู่ส ิ่งแ วดล้อมแ ละ
กลับสู่สิ่งมีช ีวิตอีกไปเรื่อยๆ
4. วัฏจักรของส าร*
4.1 วฏั จกั รข องค ารบ์ อน คารบ์ อนเปน็ ธ าตทุ สี่ �ำ คญั ธ าตหุ นึง่ ข องส ิง่ ม ชี วี ติ เปน็ อ งคป์ ระกอบในเนือ้ เยือ่
ของสิ่งมีช ีวิตร้อยล ะ 50 การห มุนเวียนของคาร์บอนมี 2 รูปแบบ แบ่งต ามระยะเวลาท ี่ใช้ในการหมุนเวียนให้
ครบรอบ คือ การห มุนเวียนระยะส ั้น และการห มุนเวียนระยะย าว
*รวบรวมแ ละเรียบเรียงจ าก วิฑูรย์ ไวยน ันท์ (2528) “สิ่งมีชีวิตและสิ่งแวดล้อม” ใน เอกสารก ารส อนช ุดว ิชาว ิทยาศาสตร์ 4
หน่วยท ี่ 14 หน้า 467-468 นนทบุรี สาขาว ิชาศ ึกษาศ าสตร์ มหาวิทยาลัยส ุโขทัยธ รรมาธิราช
