Page 54 - ศิลปะกับสังคมไทย
P. 54
8-44 ศิลปะกับสังคมไทย
เร่ืองท่ี 8.2.2
ประเพณีพธิ กี รรมในวรรณกรรม
วรรณกรรมไทยจ�ำ นวนมากเกบ็ บนั ทกึ ประเพณพี ธิ กี รรมของไทยในอดตี ไว้ โดยมที ง้ั ทเี่ ปน็ ประเพณี
พิธีกรรมของราชสำ�นกั และของราษฎรทัว่ ไป ในที่นจี้ ะกลา่ วถงึ ประเพณพี ธิ กี รรมท่นี า่ สนใจ ดังนี้
1. ประเพณีพธิ ีกรรมตามเทศกาล
วรรณกรรมไทยหลายเรือ่ งกลา่ วถึงประเพณพี ธิ ีกรรมของไทยตามเทศกาลตา่ งๆ ซ่ึงนับได้ว่าเปน็
ประโยชนต์ อ่ การศกึ ษาวถิ ไี ทยในอดตี เปน็ อยา่ งมาก เพราะประเพณพี ธิ กี รรมหลายอยา่ งไดส้ ญู หายไปจาก
สังคมไทยแล้ว วรรณกรรมท่ีบันทึกเก่ียวกับประเพณีและพิธีกรรมของไทยมีหลายเรื่อง เช่น แทรกอยู่ใน
ทวาทศมาส กาพยห์ อ่ โคลงนริ าศธารโศก ของเจา้ ฟา้ ธรรมธเิ บศ และนริ าศเดอื น ของนายมี แตว่ รรณกรรม
ที่ให้รายละเอียดเกี่ยวกับประเพณีพิธีกรรมของไทยท่ีดีท่ีสุดจนได้รับการยกย่องจากวรรณคดีสโมสรให้
เป็นยอดแห่งความเรียงเชิงอธิบาย คือ พระราชพิธีสิบสองเดือน พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระ-
จุลจอมเกลา้ เจา้ อยู่หวั รชั กาลที่ 5 ซ่ึงทรงกล่าวถึงประเพณแี ละพระราชพธิ ขี องไทยที่มใี นรอบปีไวด้ ังนี้
เดือนอ้าย พระราชพิธไี ล่เรอื พธิ ีเฉวยี นพระโคกนิ เลีย้ ง การพระราชกศุ ลเลย้ี ง
ขนมเบ้อื ง การพระราชกศุ ลเทศนามหาชาติ
เดอื นย่ ี พระราชพิธีบุษยาภเิ ษก พระราชพธิ ีตรียมั พวาย ตรปี วาย พระราชกศุ ล
ถวายผ้าจำ�นำ�พรรษา
เดอื นสาม พิธีธานยเทาะหเ์ ผาขา้ ว การพระราชพธิ กี ศุ ลมาฆบูชา การพระราชกศุ ล
เลย้ี งพระตรุษจนี
เดือนส ี่ พธิ รี ดแจตร พระราชพิธีสมั พัจฉรฉินท์
เดือนหา้ พิธีสงั เวยเทวดา สมโภชเครือ่ ง เลี้ยงปใี หม่ พระราชพิธศี รสี จั จปานกาล
พระราชพธิ ีคเชนทรัศวสนาน พิธที อดเชือก ดามเชือก พธิ สี งกรานต์
การพระราชกศุ ลก่อพระทรายและตขี า้ วบณิ ฑ์
เดือนหก พระราชพธิ พี ืชมงคล พธิ ีจรดพระนงั คัล พระราชพิธวี สิ าขบูชา
เดอื นเจด็ พระราชพิธีเคณฑะท้ิงขา่ ง พระราชพธิ ีทลู นา้ํ ล้างพระบาท การพระราชกุศล
สลากภัตของหลวง การพระราชกุศลหลอ่ เทียนพรรษา
เดอื นแปด พระราชพิธเี ข้าพรรษา การพระราชกศุ ลฉลองเทยี นพรรษา
การพระราชกุศลเสด็จถวายพมุ่ การเปลยี่ นเครอ่ื งทรง
พระมหามณรี ัตนปฏิมากร
เดอื นเกา้ พิธตี ลุ าภาร พระราชพิธีพรุณศาสตร์
เดือนสิบ พ ระราชพิธสี ารท พธิ ีกวนข้าวทพิ ย์ การพระราชกศุ ลกาลานุกาล
การพระราชกศุ ลตกั บาตรน้ําผ้ึง
